سابقه ی تجربی كاربر در فناوری ارتباطات

اخیراً فناوری های نوین بسیاری عرضه شده اند یا در حال شكل گیری اند كه مایه ی امیدواری بسیار برای آینده ی دوركاری هستند غایت این فناوری ها ایجاد یك دسترسی انعطاف پذیر به اطلاعات و خدمات, فارغ از مكان یا ماهیت این اطلاعات و خدمات است

اخیراً فناوری‌های نوین بسیاری عرضه شده‌اند یا در حال شكل‌گیری‌اند كه مایه‌ی امیدواری بسیار برای آینده‌ی دوركاری هستند. غایت این فناوری‌ها ایجاد یك دسترسی انعطاف‌پذیر به اطلاعات و خدمات، فارغ از مكان یا ماهیت این اطلاعات و خدمات است. با این حال، طرح رابط كاربر[۲] در آن‌ها با چالش‌های عمده‌ی چندی مواجه خواهد بود؛ از جمله:‌ خلق یك رویكرد بافتاری[۳] و كل‌گرا به نیازهای كاربران، جرح و تعدیل محتوایی برای پایانه‌های سیار، و تقلیل آستانه‌ی پیچیدگی بیسیم.

● آستانه‌ی پیچیدگی‌ بیسیم

تولیدكنندگان فناوری ارتباطات در حال عرضه‌ی طیفی از ویژگی‌ها و استانداردهای جدید بیسیم هستند تا كاركردن سیار و توزیع‌شده و انعطاف‌پذیر- و ارتباطات تفننی- را امكانپذیر سازند كه قابلیت‌های دستگاه‌های سیار برای انتقال اطلاعات را بهبود می‌بخشند؛ برقراری اتصال، همزمان‌سازی، و آگاهی‌رسانی میان پایانه‌ها- و كاربران- را تقویت می‌كنند؛ و دسترسی به خدمات چندكاربردی را موجب می‌شوند.

▪ انتقال اطلاعات: سرعت انتقال اطلاعات بیسیم، رو به فزونی است. «سامانه‌ی عمومی ارتباطات همراه» (جی‌اِس‌اِم)، ارتباطات صوتی را بیسیم كرد. فناوری‌های «سرویس رادیویی بسته‌ای عمومی» (جی‌پی‌آراِس) و «تری‌جی»[۴]، باندپهنای سیار را طوری افزایش خواهند داد كه عمده‌ی داده‌ها از راه هوا نیز منتقل شوند.

▪ همزمان‌سازی:

بیش‌تر اطلاعات شخصی و شغلی در خدمتگرهای شبكه ذخیره خواهند شد. این امر برای اشتراك و امنیت اطلاعات، و برای امور مربوط به ظرفیت ذخیره، ضروری خواهد بود. اما داده‌های ذخیره‌شده‌ی محلی نیز در بعضی از موقعیت‌ها – مثلاً برای دسترسی سریع‌تر یا زمانی كه هیچ ارتباط شبكه‌ای موجود نیست – ضروری یا مرجح خواهند بود. در نتیجه، انباره‌های داده‌ای[۵] مختلف باید هر چند وقت یكبار، همزمان‌سازی‌ شوند. «سینك‌ام‌ال»، یك استاندارد صنعتی است كه پروتكل مشتركی را برای همزمان‌سازی اطلاعات میان دستگاه‌های مختلف، تعریف می‌كند[۶].

▪ اتصال:

پایانه‌های ارتباطی و رایانه‌ها باید قابلیت اتصال به یكدیگر، و به دستگاه‌های جانبی مختلف- چاپگر،‌ تصویرنما، لوازم خودرو، ملزومات پوشاكی، و- را داشته باشند…. برخی از اتصالات ممكن است دائمی باشند و برخی به شكل موردی ایجاد ‌شوند. فناوری «بلوتوث»[۷]، اتصال محلی بیسیم دستگاه‌ها را بر مبنای انتقال فركانس رادیویی با قدرت پایین ممكن می‌سازد[۸۹].

▪ دسترسی:‌

به خدمات سیار تفریحاتی و پیشه‌گانی می‌توان از طریق وب معمول، یا از طریق كانال‌هایی كه بویژه برای دسترسی سیار تدارك دیده شده‌اند (مثل پروتكل كاربرد بیسیم) دسترسی یافت.

▪ آگاهی‌رسانی:

برای كار توزیع‌شده‌ی روان، خبرداشتن از دیگران اهمیت دارد: آیا همكاران هم‌اكنون دسترس‌پذیرند،‌ و اگر نه، چه وقت در دسترس خواهند بود، مشتریان كدام نوع از حالت‌های ارتباطی را ترجیح می‌دهند، و …؟ «دهكده‌ی بیسیم»[۹] یك كنسرسیوم صنعتی است كه برای پیام‌رسانی فوری و سازگارپذیر و خدمات حضور، میان پایانه‌های باسیم و بیسیم، یك استاندارد صنعتی ایجاد می‌كند[۱۰].«سرویس رادیویی بسته‌ای عمومی» (جی‌پی‌آراِس)، «واپ»، «بلوتوث»، «سینك‌ام‌ال»، «تری‌جی»، و «دهكده‌ی بیسیم»‌- با توجه به همه‌ی این‌ها واقعاً به نظر می‌رسد كه پیشرفت در فناوری ارتباطات، در حال چاره‌جویی برای موضوعات مربوط به چالش «كار توزیع‌شده‌ی سیار» است. وعده‌های دوركاری بالاخره به حقیقت می‌پیوندند: مزایای بومشناختی ناشی از كاهش ترددهای تكراری، مزایای انسانی ناشی از مجال آزادی‌های بیش‌تر به‌منظور انطباق كار بازندگی شخصی، و مزایای منطقه‌ای ناشی از امكان توزیع تراكم جمعیت در نواحی حاشیه‌ای‌تر.آیا هنوز مسئله‌ای باقی مانده؟ پاسخ، مثبت است. در مورد طرح رابط كاربر، به نظر می‌رسد كه چشم‌اندازهای جدید، روبه سمت «آستانه‌‌ی كاربردپذیری بیسیم» دارند. افرادی كه كاملاً قادر بوده‌اند كه حتی كاربردهای پیچیده‌ی پایانه‌مبنا[۱۱] را اداره كنند، به نظر می‌رسد كه نتوانند از پس پیچیدگی‌ ناشی از اتصال بیسیم، و راه‌حل‌های مبتنی بر خدمات برآیند. تازه اگر هم موفق شوند، میزان مدیریت فناوری نسبت به كار اثربخش، چه‌بسا بسیار ناكافی باشد. اظهاراتی از قبیل جملات زیر را در خلاصه‌ی گزارش آزمون‌های كاربردپذیری می‌توان یافت (به جای x می‌توان هر یك از شیوه‌هایی را كه در بالا برشمردیم، جایگزین كرد):« xلایه‌ای از پیچیدگی و دردسر ایجاد می‌كند كه باعث شده بسیاری از پاسخ‌دهندگان ترجیح دهند با روی‌آوردن به گذشته، به جای x از . . . ]روش كنونی[ استفاده كنند. . . انجام چندباره‌ی x . . . به عنوان یك گزینه، باید صرفاً برای كاربران بسیار پیشرفته ارائه شود.»چرا استفاده از این فناوری‌های جدید اینقدر دشوار است؟ چرا هم‌اكنون ما با آستانه‌ی پیچیدگی‌ روبرو هستیم؟ برای این چراها چند دلیل می‌توان یافت:غلظت محیط رابط كاربر:‌ رابط‌های كاربر در نسل دوم محصولات ارتباطی، یعنی پایانه‌های «سامانه‌ی عمومی ارتباطات همراه» (جی‌اِس‌اِم)، براساس مجموعه‌ای از كاركردها طراحی شده‌اند كه چند سال قبل، در اواسط دهه‌ی ۹۰، به‌اندازه‌ی كافی مورد توجه قرار گرفتند و به بلوغ لازم برای اجرا رسیدند.

الآن همان رابط‌های كاربر با ویژگی‌های جدید و جدیدتری بسته‌بندی می‌شوند. در صورتی كه راه‌حل‌های رابط كاربر از انعطاف كافی برخوردار باشند، نوآوری‌ها را می‌توان-‌ اگر به این نوآوری‌ها به صورت انتزاعی نگاه كنیم- به شیوه‌ای كه منطقاً قابل استفاده باشند،‌ محقق كرد. با این حال، حجم ویژگی‌های جدید، لایه‌های بیش‌تری را به رابط كابر می‌افزاید: منوهای جدید، تنظیمات جدید، و . . . . درنتیجه، پیداكردن لایه‌ی موردنظر و مطلوب، هر چه دشوارتر می‌شود، پیچیدگی‌ كلی افزایش می‌یابد،‌ و رابط‌های قدیمی كاربر، غلظت بسیار می‌یابند.پیكربندی برونخطی:‌ بسیاری از سیستم‌های جدید بر خدمات خودكار و تجربه‌ی ناب كاربر تأكید دارند. در كاربرد اصلی، وقتی كه هر چیزی همان‌گونه است كه انتظار می‌رود، پس نباید مشكلی وجود داشته باشد. اما ]مشكلی تحت عنوان[ سطح پیكربندی خدمات وجود دارد. خدمات- و سناریوهای استفاده از آن‌ها- برای تولیدكنندگان ناشناخته هستند و به همین خاطر است كه تولیدكنندگان، تعریف رفتار سیستمی مناسب را دشوار می‌یابند. در نتیجه اغلب ترجیح می‌دهند تصمیم‌گیری را به كاربر نهایی واگذارند. انجام تنظیمات برونخطی بدون آشنایی قبلی، نسبت به كنترل بیدرنگ كه پاسخ سیستم، فوراً قابل دریافت می‌باشد، نوعاً برای كاربر دشوارتر است.

یك نمونه‌ی كلاسیك از دشواری در استفاده‌ی برونخطی، تعیین برنامه‌ی یك دستگاه ضبط كاست ویدیویی است. بازخوردی كه سیستم می‌دهد (اگر بازخوردی وجود داشته باشد) مصنوعی است و تفسیركردن آن، نسبت به تفسیر صوت در هنگامی كه نوار كاست عملاً شروع به چرخیدن می‌كند، بسیار دشوارتر است. انطباق‌پذیری در قابلیت استفاده: پایانه‌ها، برنامه‌های كاربردی، خدمات و گاهی اوقات حتی محتویات خدمات، خاستگاه‌های متفاوتی دارند و ممكن است به لحاظ فنی انطباق‌پذیر باشند، اما انطباق‌پذیری فنی با «انطباق‌پذیری در قابلیت استفاده» تفاوت دارد.

هر خدمتی ممكن است برای پایانه‌ی- یا فناوری- كاملاً متفاوتی، كه شما در اختیار دارید، بهینه‌سازی شده باشد. اما با این حال، ضروری است كه دستگاه را برای برقراری اتصال، دوباره پیكربندی كنید، و شاید لازم باشدكه بار دیگر در موقع استفاده‌ی معمولی، آن پیكربندی را حذف كنید. ویژگی‌هایی را كه در حافظه‌ی یك محصول، كدگذاری می‌شوند،‌ می‌توان به‌گونه‌ای روشن و آشكار، در رابط كاربر نمایان كرد. تنها لازم است كه كاربر درون منوها تورق نماید تا ببیند چه چیزی برای انتخاب در آن‌ها وجود دارد. در وضعیت‌هایی كه یك خدمت به اتفاق عمل چندین دستگاه و فناوری‌های ارتباطی متفاوت، وابسته است، گزینه‌های موجود را نمی‌توان به كاربر ارائه داد. غالباً كاربر باید از قبل بداند كه چه چیزی را قرار است جستجو كند- و كجا می‌تواند آن‌را بیابد.

● سازگاری با باندپهنای كم برای رابط كاربر

انعطاف‌پذیری یكی از مهم‌ترین شرایط در دوین راه‌حل‌های مخابراتی برای حمایت از كار توزیع‌شده می‌باشد.كارهایی وجود دارند كه شخص می‌تواند آن‌ها را درون یك كیف‌دستی جا دهد، هر جا دوست دارد برود،‌ كارها را انجام دهد، و برگردد. اما در عمل، هر آن چیزی كه در خلال انجام كاری مورد نیاز است، ‌به‌ندرت در شروع كار، شناخته‌شده است. در جریان كار به اطلاعات جدید نیازمندیم و حتی ماهیت آن اطلاعات، صرفاً زمانی مشخص می‌شود كه نیاز، به ظهور می‌رسد. نتایج به‌عنوان یك بسته‌بندی واحد و بی‌چون‌وچرا تحویل داده نمی‌شوند، بلكه ضروری است نگارش‌های مختلف برای بررسی ارسال شوند، یا این كه برونداد عملی، تلفیقی خواهد بود از چندین جزء جداگانه.

[۱]. Turkka Keinonen, “User experience with communication technology”, in Telework ۲۰۰۱-Report of the ۸th European Assembly on New Ways to Work. Helsinki: ۱۲-۱۴.۹.۲۰۰۱, pp. ۸۹-۹۳

[۲]. user interface

[۳]. contextual

[۴]. ۳G (۳rd Generation)

[۵]. data stores

[۶]. www.synchml.org

[۷] . (BlueTooth) عنوان كلی برای انتقال بیسیم صوت و داده، كه بر پیوند رادیویی كم‌هزینه‌ای مبتنی است كه اتصالات موردی برای محیط‌های ثابت و سیار را فراهم می‌كند. (ویراستار)

[۸]. www.bluetooth.com

[۹]. Wireless Village

[۱۰]. www.wirelessvillage.org

[۱۱]. terminal based

[۱۲]. task centered usability

[۱۳]. teleleisure

توركا كینونن[۱]

مترجم: علیرضا اسفندیاری مقدم

دانشجوی كارشناسی ارشد اطلاع‌رسانی و كتابداری دانشگاه فردوسی مشهد

---