معرق کاشی

معرق کاشی عبارت است از قطعه های بریده شده کاشی که نقوش مختلف از رنگ های متفاوت تراشیده می شود و در کنار یکدیگر قرار می گیرد و به شکل قطعات بزرگی درمی آید و روی دیوار نصب می شود تا …

معرق کاشی عبارت است از قطعه های بریده شده کاشی که نقوش مختلف از رنگ های متفاوت تراشیده می شود و در کنار یکدیگر قرار می گیرد و به شکل قطعات بزرگی درمی آید و روی دیوار نصب می شود تا زینت بخش بنا شود.این نقوش گاهی از نقش های گره چینی هندسی و گاهی از نقش های مختلف دیگر همچون بوته سازی ها و اسلیمی ها تشکیل می شوند که هرکدام جداگانه یا با تلفیق با یکدیگر می توانند بنایی را زینت بخشند.

معرق کاشی در دوره سلجوقیان -قرن ٤ هجری- به سوی کمال رفت و بسیار متداول شد و در قرن هشتم هجری هنرمندان معرق کار پیشرفت قابل توجهی کردند و موفق شدند اجزایی را که اشکال معرق از آن ها تشکیل می شود کوچک تر کنند و لطیف ترین و زیباترین اشکال بنایی و هندسی را نمایش دهند.کاشی کاری و معرق کاشی در مشهد معمول است. در روزگار صفوی این هنر پررونق شد اما در دوران قاجاریه به فراموشی دچار شد و در آثار این دوران،کاشی معرق دیده نمی شود.مروری بر تاریخ کاشی کاری اسلامی نشان می دهد که در میان روش های گوناگون کاشی کاری،معرق کاشی با وجود پرهزینه بودن،بیش از سایر روش ها مورد استفاده قرار گرفته و این احتمالا به این دلیل بوده است که در این روش از نظر نقش و رنگ کیفیت بهتری را می توان به دست آورد. فرآیند اجرای کاشی معرق دارای مراحل مختلف به شرح زیر است:

١) طراحی طبق اندازه سطح مورد نظر

٢) برش کاشی ها براساس الگوی طرح و پرداخت آن ها

٣) قرار دادن کاشی ها در کنار هم برای کامل کردن طرح مورد نظر

٤) چسباندن کاشی ها به هم از طریق ملاط ریزی در پشت آن ها و در قالب های آماده شده

٥) پس از محکم شدن ملاط،قطعات یک پارچه کاشی معرق روی سطح اصلی که می تواند دیوار،سقف گنبد و غیره باشد،به کمک ملاط نصب می شود.از بهترین نمونه های کاشی کاری معرق می توان به مسجد گوهرشاد مشهد و مدرسه غیاثیه خواف اشاره کرد.هم اکنون نیز در توسعه حریم حرم رضوی و ساخت فضاهای جدید آن از کاشی کاری معرق استفاده بسیاری می شود.