زکریای رازی طبیب عربی

نیمه دوم سده سوم هجری قمری جورج سارتون در تاریخ علم, به عنوان عصر محمد بن زکریای رازی ۲۵۱ ۳۱۳ هجری قمری نامیده است عصر رازی اولین جنبش نوزایی فرهنگ اسلامی به شمار می رود که در وسیع ترین محدوده زمانی خود فاصله ها ی میان سده ها ی سوم و چهارم را در بر می گیرد

بسیار بیشتر از خلیج عربی نامیدن "خلیج همیشه فارس" تلاشهایی در عرب نامیدن دانشمندان ایران آغاز شده بود که متأسفانه باید اعتراف کرد عملی آگاهانه در محافل علمی است و انجام این کار از طرف نخبگان عرب، زشتی آن را دو چندان می‌کند؛ آشکار می‌باشد که افراد به تنهایی نمی‏توانند با این موج گسترده تبلیغات مقابله کنند، هم اکنون منطق ابن سینا در جهان غرب با نام منطق عربی تدریس می‌شود!!

و سالها پیش همایش به یاد زکریای رازی برگزار می‌شود که از دکتر " مهدی محقق " هم برای شرکت در آن دعوت می‌شود. ایشان که می‌بینند نام همایش " زکریای رازی طبیب عربی " می‌باشد پاسخی می‌دهد و شرط حضور خود را تغییر نام همایش می‌گذارد.

صد البته به نامه ایشان ترتیب اثر داده نشد و کنگره با همان عنوان برگزار شد و ایشان هم به آنجا نرفت و این روال سالهاست که ادامه دارد و دایرهٔ المعارفهایی در آنجا چاپ می‌شود به نام "میراث عربی" که بیشتر ادیبان و متفکرانش را غیر عربها از ایرانیان گرفته تا اهالی اندلس و... تشکیل می‌دهند.

● رازی جنبش نوزایی فرهنگ اسلامی

نیمه دوم سده سوم (هجری قمری) جورج سارتون در تاریخ علم، به عنوان "عصر محمد بن زکریای رازی" ( ۲۵۱-۳۱۳ هجری قمری) نامیده است. عصر رازی اولین جنبش "نوزایی فرهنگ اسلامی" به شمار می‌رود که در وسیع ترین محدوده زمانی خود فاصله‌ها‌ی میان سده‌ها‌ی سوم و چهارم را در بر می‌گیرد. این دوره را که اوج " تمدن اسلامی" دانسته اند شاهد ظهور یک طبقه متوسط قدرتمندی بود که با برخورداری از اشتیاق و امکانات کسب دانش و موقعیت اجتماعی به پرورش فرهنگ کهن مدد رساند و اما چیزی زیادی از زندگی من در دسترس نیست. طبق قول ابوریحان بیرونی در ماه شعبان ۲۵۱ ق – ۸۶۵ م در ری زاده شدم نام نیایم یحیی بوده است. پیشه زرگری اولین کارم شمرده شده است. در روم شوشه‌ها‌ی طلا معامله می‌کردم و شناخت کیمیا از همین داستان نتیجه گرفته شده است.

"ابن ربن طبری" در طب، "ابوزید بلخی" در فلسفه و محمد بن نیشابوری درحکمت مادی (ماترلیسیم) یا گیتی شناسی از شاگردان من بوده اند. مرا "پدر شیمی" نامیده اند. از آن رو کیمیای کهن را به "علم شیمی نوین" دگرگون ساخته ام.

من مکتب جدیدی در علم کیمیا تأسیس کردم که آن را می‌توان کیمیای تجربی و علمی نامید. "ژولیوس روسکا" دانشمند برجسته ای که در شناسایی کیمیا (شیمی) من به دنیای علم سهم بیشتری داشته آن را پدر شیمی علمی و بانی مکتب جدیدی در علم می‌داند. البته این لقب را به دانشمند بلند پایه فرانسوی لاوازیه داده بودند.

در فرایند دانش کیمیا به علم شیمی توسط من نکته ای که از نظر محققان و مورخان علم، ثابت گشته، نگرش "ذره یابی" یا اتم شناسی من است. کیمیاگران قائل به تبدیل عناصر به یگدیگر بوده اند و این نگرش موافق با نظریه ارسطویی است که عناصر را تغییر پذیر یعنی قابل تبدیل به یکدیگر می‌داند.

اما از نظر ذره گرایان عناصر غیر قابل تبدیل به یکدیگرند و نظر من هم مبتنی بر تبدیل ناپذیری آنهاست و همین علت کلی در روند تحول کیمیایی کهن به شیمی نوین بوده اسب. به تعبیر تاریخی من "کیمیا" ارسطویی بوده است و "شیمی" دموکرایتی طبیعی می‌باشد. به عبارت دیگر شیمی، علمی من مرهون نگرش ذره گرایی است چنانچه همین نظریه را بیرونی در علم فیزیک به کار بست و گسترش داد. در اروپا فرضیه اتمی را "دانیل سرت" در سال ۱۶۱۹ از فلاسفه یونانی گرفت که بعدها "روبرت بویل" آن در نظریه خود راجع به عناصر گنجانده با آنکه نظریه من با مال بویل و یا نگرش نوین تفاوت دارد. لیکن به نظریه‌ها‌ی دانشمندان شیمی و فیزیک امروزی نزدیک است.

در علوم طبیعی از جمله فیزیک تبحر داشتم. علوم فیزیولوژی، کالبد شکافی، جانور شناسی، گیاه شناسی، کانی شناسی، زمین شناسی، هواشناسی و نور شناسی تبحر داشته ام و توانستم مواد شیمیایی از جمله الکل و اسید سولفوریک را کشف کنم.

ناصر خسرو قبادیانی گفته است: قول محمد زکریای آنست که گوید لذت چیزی نیست مگر راحت از رنج، و لذت نباشد مگر بر اثر رنج و گوید چون لذت پیوسته شود رنج گردد.