افعی سوسن

در جنگل‌های لاهیجان پاسی از شب گذشته و سکوت فضا را پر کرده است. عکاس ماجراجویی که ساعت‌ها به دنبال سوژه مناسب می‌گشته به ناگاه با هیبت درختی پوشیده از خزه و برگ میخکوب می‌شود.

در جنگل‌های لاهیجان پاسی از شب گذشته و سکوت فضا را پر کرده است. عکاس ماجراجویی که ساعت‌ها به دنبال سوژه مناسب می‌گشته به ناگاه با هیبت درختی پوشیده از خزه و برگ میخکوب می‌شود.

برای اندکی دید بهتر، نور چراغ قوه را به سمت این دیواره سیاه می گیرد که چشمانش با برق چشمان خزنده ای محافظه کار که از قضا آرامش شبانگاهی اش برهم خورده، گره می خورد. در این نیمه شب تابستانی، فاصله میان دیدن و ثبت تصویر برای باربد صفایی مهر، تنها یک دم بوده و تصویر حاضر حاصل همین وقت تنگ و نفس عمیق است.

افعی سوسن، یک مار نیمه سمی است که دامنه پراکنش آن از منتهی الیه شمال شرقی ایتالیا شروع می شود و به سمت جنوب مدیترانه یعنی اسلوونی، کرواسی، مقدونیه و یونان امتداد پیدا می کند. در ترکیه، لبنان، سوریه، کوه های قفقاز، ایران و عراق هم می توان این گونه را در مناطقی با آب و هوای نسبتا مرطوب مشاهده کرد.

افعی سوسن که از سطح آب های آزاد تا ارتفاعات ۲۰۰۰ متری هم دیده شده، به گروه مارهای سمی اتفاقی تعلق دارد، چراکه دندان های نیش پشت آرواره بالا جای گرفته اند و در عمل نمی تواند سم خود را وارد بدن انسان کند. با این که مقدار سم موجود در غدد سمی این مار برای انسان ناچیز است، اما به دلیل احتمال حساسیت توصیه می شود فرد مارگزیده حتما به پزشک مراجعه کند. در افعی سوسن یک جفت دندان بزرگ پشت استخوان آرواره بالا قرار دارد که زاویه آن به سمت عقب است.

این دندان های نیش شیار مانند می توانند میزان کافی سم را به بدن شکار تزریق کنند. این خزنده شب زی همچون سایر مارهای نیمه سمی معمولا شکار خود را گاز می گیرد و بدون آن که رهایش کند، سعی می کند با حرکات آرام، شکار را به سمت دندان های پشتی براند و از این طریق سم را به بدنش تزریق کند. پس از آن، بلعیدن شکار بی جان آغاز می شود.

زیستگاه: میان شاخه های افتاده روی زمین و تنه درختان جنگلی، سنگ ها و صخره های بوته زارها، زمین های خشک، فضاهای باز و گاها درخت زارهای تخریب شده، دیوارهای قدیمی و ویرانه ها مشاهده می شود.

تغذیه: از پستانداران کوچک و انواع جوندگان اعم از گکوها و مارمولک ها که خود استاد مخفی شدن در لابه لای سنگ ها هستند، تغذیه می کند.

تهدیدها: اشتباه گرفتن این گونه با افعی های خطرناک آسیب های زیادی به جمعیت آنها وارد کرده است. تغییر کاربری زمین، تشدید فعالیت های کشاورزی و شهرسازی از سایر عوامل تهدید این گونه است. در عین حال مرگ و میرهای زیادی هم در جاده ها گزارش شده است. در حال حاضر، افعی سوسن در فهرست اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی در رده حداقل نگرانی جای دارد.

فرناز حیدری