جایگاه خانواده در پیشگیری از اعتیاد جوانان

اعتیاد به مواد مخدر به عنوان یک نابسامانی اجتماعی پدیده ای است که بدان بلای قرن نام نهاده اند زیرا ویرانگری های حاصل از آن زمینه ساز سقوط بسیاری از ارزشها و هنجار های فرهنگی و اخلاقی می گردد و سلامت جامعه را به خطر می اندازد

اعتیاد به مواد مخدر به عنوان یک نابسامانی اجتماعی پدیده ای است که بدان" بلای قرن " نام نهاده اند زیرا ویرانگری های حاصل از آن زمینه ساز سقوط بسیاری از ارزشها و هنجار های فرهنگی و اخلاقی می گردد و سلامت جامعه را به خطر می اندازد. اشاعه مواد مخدر واعتیاد یکی از کارسازترین وقدیمی ترین شیوه های استعمارگران ودشمنان بشریت است که به منظور باز داشتن جوامع انسانی از رشد وتعالی وآزادی آنها از زیر یوغ مستکبران جهان وهمچنین غارت هر چه بیشتر وکسب منافع افزون تر به کار بر ده شده است وروز به روز گسترش بیشتری می یابد.

از آنجایی که نوجوانان وجوانان به عنوان گروههای در معرض خطر در برابر پدیده شوم اعتیاد بیش از سایر گروهها آسیب پذیرند وکشور ما از آمار بالای جمعیت جوان برخوردار است، توجه جدی متولیان امور و والدین نسبت به پیشگیری از آسیبهای اجتماعی از جمله اعتیاد ضروری می باشد چرا که نوجوان وجوان در خانواده حضور دارد وارتباط آنها با اعضای خانواده مستمر است ونقش آنها به عنوان الگو وراهنما نیز غیر قابل انکار می باشد.

فرض مسلم است که خانواده ها در تربیت و هدایت جوانان نقش اساسی دارند و در این میان اگر بین خانواده ها و جوانان فاصله و یا مشکلی وجود داشته باشد آن گاه امکان انحراف افزایش می یابد.تحقیقات متعدد بیانگر آن است که نوع رابطه وادلین با فرزندانشان در جلوگیری از کشیده شدن به ورطه سیاه اعتیاد بسیار جدی است. یعنی در خانواده هایی که کانونی گرم وجود داشته است کمتر انحرافات اخلاقی و گرایش به اعتیاد دیده شده است و در عوض در خانواده ها ای که نتوانسته اند با فرزندان خود رابطه عاطفی منطقی و سالمی بر قرار کنند آمار اعتیاد و سایر آسیب ها به مراتب بیشتر است. اگر در تاریخچه زندگی اولیه کودک گزارشی ازمصرف اولیه مواد وجود داشته باشد، شانس اعتیاد و سوءمصرف مواد در او جدی است. مواد مغز را تغییر می دهند و این می تواند منجر به اعتیاد و سایر مشکلات جدی شود. پیشگیری از مصرف اولیه مواد یا الکل می تواند خطر پیشرفت سوءمصرف و اعتیاد بعدی را کاهش دهد.خطر سوءمصرف مواد به طور عمده در خلال زمان های گذر افزایش می یابد، مانند تغییر مدارس، جابه جایی مکانی، یا طلاق. اگر ما بتوانیم سوءمصرف مواد را پیشگیری کنیم، می توانیم از اعتیاد به مواد پیشگیری کنیم. در اوایل نوجوانی، زمانی که کودکان از دوره ابتدایی به مدارس راهنمایی و متوسطه ارتقاء پیدا می کنند، با چالشهای اجتماعی و شرایط تحصیلی جدیدی مواجه می شوند. اغلب در خلال این دوره، کودکان برای اولین بار در معرض مواد قابل سوءمصرف همانند سیگارها، و الکل قرار می گیرند. زمانی که نوجوانان وارد دبیرستان می شوند، ممکن است به میزان بیشتری با دسترس پذیری مواد مواجه شوند، مثل سوءمصرف مواد به وسیله نوجوانان بزرگتر، و فعالیت های اجتماعی که در آنها مواد مصرف می شوند. در همان زمان، بسیاری از رفتارهایی که جنبه بهنجار رشد آنها است، مانند تمایل به انجام برخی کارهای جدید یا خطرناک،

می تواند تمایلات نوجوانان را به آزمایش با مواد افزایش دهد. تعدادی از نوجوانان ممکن است برای سوءمصرف موادتوسط دوستان سوءمصرف کننده مواد جهت مشارکت در تجربه با آنها ترغیب شوند.البته در این میان روانشناسان برای پیشگیری از اعتیاد در میان جوانان راهکارهای متعددی را نیز اشاره کرده اند که در ذیل مرور می کنیم .

روانشناسان توصیه می کنند عقاید خود را به زور به فرزندان تحمیل نکنید. قبل از رسیدن آنان به سن بحرانی بلوغ این کار را انجام دهید. فرزندتان را بیش از اندازه و به طور اغراق آمیز نترسانید.زمان مناسبی را برای گفتگو در این مورد اختصاص دهید. زیرا فرزند شما ارزش نصایح شما را با ارزش زمانی که به آن اختصاص داده اید، برابر می دانند.یک الگوی مناسب برای فرزندان خود باشید و برای او درستکاری، صداقت، تواضع و تمامی صفات مثبت را به نمایش بگذارید. اگر شما برخلاف آنچه می گویید، عمل کنید، از فرزند خود نیز انتظاری نداشته باشید. چگونه یک پدر معتاد می تواند راهنمای خوبی برای فرزندش باشد؟ دقت کنید که با تمسخر یک معتاد و یا صحبت کردن با لحن افراد معتاد پیام نادرستی به فرزند خود منتقل نکنید. گوش کردن را بیاموزید زیرا شما با صحبت کردن تنها ۵۰ درصد از وظایف خود را انجام داده اید و باید ارتباط خود را با فرزندتان با گوش کردن به

حرف های او نیز ارتقا دهید. یعنی به حرف هایش خوب گوش دهید و به موقع صحبت کنید، فرزند خود را با گفتن جملات: چه قدر جالب، من این را نمی دانستم و ... به گفتن بیشتر تشویق کنید و به او بیاموزید تا مسائل روزمره و عقاید خود را با شما در میان بگذارد.

فضایی ایجاد کنید تا او احساس راحتی کند. با جملات مثبت یا با لبخند و یا تکان دادن سر به او گوش دهید. با لحن خود و به کارگیری جملات تشویق کننده اشتیاق خود را به ادامه گفتگو نشان دهید. از قبل آماده باشید. شما می دانید که فرزندانتان کنجکاوند و سئوالات بسیاری درباره مواد مخدر دارند به طور طبیعی آنها را با شما در میان می گذارند. مثلا ممکن است روزی فرزندانتان از شما بپرسند که آیا تا به حال مواد مخدر را تجربه کرده اید یا خیر؟ شما باید برای جواب این سئوال از قبل آماده باشید.کارشناسان معتقدند این فرصت بسیار خوبی است که علت مصرف نکردن خود را به زبان ساده به او منتقل کنید یا اگر مصرف کرده اید به او بگویید علت گرایش شما به مواد چه بوده است؟ چرا آن را کنار گذاشتید؟ حالا چه چیزهایی فهمیده اید که آن زمان نمی دانستید؟ و حالا چرا می خواهید که فرزندتان آن اشتباه را تکرار نکند؟ مسائل را بیش از اندازه تشریح نکنید زیرا این مسئله کنجکاوی بیشتر او را بر می انگیزد. به فرزندتان نزدیک شوید؛ جوانانی که با والدین خود احساس نزدیکی می کنند، کمتر از دیگران به مواد اعتیادآور روی می آورند. زمانی را به فرزند خود اختصاص دهید.

به طور منظم و هفتگی با او برنامه ریزی کنید بعد از شام و قبل از خواب و یا روزهای تعطیل زمان مناسبی برای صحبت کردن بسیار مناسب است. جلسات خانوادگی برگزار کنید. در این جلسات تمام قوانین و مسائل خانواده، مورد بحث و تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت، در این جلسه هر کس حق صحبت کردن خواهد داشت.واهمه نداشته باشید، از فرزند خود بپرسید که کجا می رود، با چه کسی می رود، و آنجا چه می کند. سعی کنید در ساعات غذا خوردن همه خانواده را دور هم جمع کنید، فایده این امر را به مرور زمان درک خواهید کرد. در صورتی که فرزندتان به منزل دوستش رفت، از حضور والدین او در منزل مطمئن شوید و به حضور خواهر یا برادر بزرگ تر و پدر بزرگ و مادر بزرگ اکتفا نکنید. دوستان فرزندتان را بشناسید و با والدین آنها ارتباط برقرار کنید.

احمدرضا آل طاهر