عطر گیاهان در فضای سبز

گیاهان معطر گیاهانی هستند که برگ, شاخه, گل یا میوه آنها دارای اسانس معطر است این اسانس متشکل از موادی روغنی است که گیاه برای جلوگیری از تبخیر آب درون خود می سازد این مواد سنگین و معطرند و در گل ها, برگ ها و ساقه ها ذخیره می شوند

بسیاری از گیاهان به دلیل زیبایی که در فرم رنگ شاخ و برگ در فصول مختلف، شکل و رنگ گل‌ها، تنه آنها وجود دارد و نیز به دلیل تولید اکسیژن، کاهش آلودگی، تعدیل دما،‌ تعدیل رطوبت،‌ جذب صدا و جز اینها در محدوده فضای سبز شهرها توسط کارشناسان محیط‌زیست کاشته می‌شوند.

یکی از موارد کاربرد گیاهان در طراحی، بهره‌گیری از رایحه گل‌ها یا شاخ و برگ گیاهان معطر برای استفاده بیشتر شهروندان و توجه بیشتر آنها به فضای سبز است. انسان‌ها می‌توانند از تمامی عناصر موجود در پارک‌ها مثل مناظر زیبا،‌ صدای آب، پرندگان و حرکت باد بین شاخ و برگ درختان و عطر دل‌انگیز گیاهان معطر استفاده کنند.

در این میان تنها مشاهده مناظر زیبا به تنهایی تاثیر مثبتی در روحیه فرد می‌گذارد. اما انسانی که از نعمت بینایی محروم است تنها به وسیله حس شنوایی آوای خوش پرندگان، صدای آب و نظایر اینها و بوییدن عطر گیاهان می‌تواند از طبیعت اطراف لذت ببرد. به علاوه وجود این عوامل برای انسان‌های سالم نیز مکمل تاثیرات حاصل از حس بینایی محسوب می‌شود.

بنابراین تقویت این دو عامل در طراحی پارک‌ها ضروری است. در این نوشتار تعدادی از گل‌ها و درختچه‌های معطر که برای کاشت در پارک‌ها مناسب‌اند، معرفی شده‌اند.

● گیاهان معطر

گیاهان معطر گیاهانی هستند که برگ، شاخه، گل یا میوه آنها دارای اسانس معطر است. این اسانس متشکل از موادی روغنی است که گیاه برای جلوگیری از تبخیر آب درون خود می‌سازد. این مواد سنگین و معطرند و در گل‌ها، برگ‌ها و ساقه‌ها ذخیره می‌شوند.

عطر گل‌های این گیاهان خود به خود در فضا پراکنده می‌شود و علاوه بر تاثیر روانی مثبت بر انسان‌ها، به جلب پرندگان و حشرات و در نتیجه پراکنش دانه گرده کمک می‌کند و نیز عطر برگ‌های بعضی از این گیاهان مثل «سرو نقره‌ای» و «سدروس» بعد از هرس پخش می‌شود. عطر نمونه دیگری از این گیاهان در اثر لگد کردن یا چیدن و فشردن برگ‌ها نیز عطر آنها احساس می‌شود.

● کاربرد گیاهان معطر:

کاشت گیاهان معطر در محل تردد عابران بسیار مفید است، زیرا کاشت این گیاهان تنها به دلیل ظاهر زیبای‌شان نیست،‌ بلکه عطر آنهاست که برای انسان‌ها آرامش همراه با شادی و مسرت به وجود می‌آورد. با کاشت این گیاهان در بزرگراه‌ها و میدان‌ها تنها یکی از جنبه‌های طراحی که استفاده از زیبایی گیاهان است در نظر گرفت می‌شود و انسان‌ها از حضور در این فضا احساس آرامش می کنند. بنابراین پارک‌های شهری و جنگلی برای استراحت و پیاده‌روی و نیز برای کاشت این گیاهان نیز مناسب‌اند. گیاهان معطر را می‌توان در پارک‌ها و اطراف بناهایی که از آنها بوی نامطبوع استشمام می شود مانند اطراف قفس حیوانات در پارک‌ها کاشت.

از گیاهان معطر همچنین می‌توان در باغچه‌های کنار پنجره‌ها یا درون گلدان در تراس ساختمان‌های مسکونی، بیمارستان‌ها و رستوران‌ها استفاده کرد. زیرا عطر آنها در شب قوی‌تر است و به درون ساختمان راه پیدا می‌کند.

● تقسیم‌بندی گیاهان معطر:

گیاهان معطر را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد:

۱) گیاهان با برگ‌های معطر شامل درختان، درختچه‌ها و گیاهان علفی و پوششی.

۲) گیاهان با گل‌های معطر که خود به چهار گروه تقسیم می‌شوند، که اینهایند: درختان، درختچه‌ها،‌ گل‌های فصلی و گل‌های پیازی.

الف) گیاهان با برگ‌های معطر:

این گروه شامل گیاهان همیشه سبز یا خزان‌کننده است که برگ‌های معطر دارند. برگ‌های تعدادی از آنها بعد از فشردن یا هرس درختچه اسانس معطر ترشح می‌کنند و رایحه اسانس تعدادی از آنها بدون فشردن برگ، به خصوص بعد از آبیاری در فضا می‌پیچد. این گیاهان اینهایند:

برگ بو، مورد، سنتولینا، سوزنی برگان مانند سروها (سرو سیمین و سرو شیراز)، سدر هیمالیا، اسطوخودوس، گل شراب، آویشن، رزماری و بومادران.

ب) گیاهان با گل‌های معطر:

این گروه شامل گیاهانی است که در فصل مشخصی از سال گل‌های معطر تولید می‌کنند و عطر آنها در فضای پارک می‌پیچد. این گروه شامل درختان، درختچه‌ها، گل‌های فصلی و گل‌های پیازی است و اینهایند:

طاووسی، گاردنیا، تاتوره، یاسمن، پیچ آبجویی، میخک هندی،‌ نرگس درختی، گل یخ، رز، دافنه، گل شراب، محبوبه شب و پیچ امین‌الدوله.

ج) گل‌های فصلی معطر:

این گیاهان نشانه‌های پاییزه یا بهاره‌ای هستند که گل‌های معطر دارند و اکثرا به صورت یک ساله پرورش می‌یابند و در مدت یک تا دو ماه از سال گل دارند و شامل اینهایند:

شب بو مجلسی، شب بو زعفرانی، آلیسوم، گل عنکبوتی، تنباکوی زینتی، مغربی، میخک بوقلمون (ریشو)، قرنفل و شاه‌پسند.

د) گل‌های پیازی معطر نیز اینهایند:

فریزیا، نرگس شیراز، کلاغک، مریم، سنبل و سوسن.

پایگاه اطلاع‌رسانی شهرسازی و معماری