لویتان همیشه حاضر

در جامعه ایی که سرمایه اجتماعی آن رو به کاهش می رود عدم اعتماد به یکدیگرنیز در تمامی عرصه های جامعه پدیدار می شود

درجامعه ایی که سرمایه اجتماعی آن رو به کاهش می رود عدم اعتماد به یکدیگرنیز درتمامی عرصه های جامعه پدیدارمی شود.

سرمایه اجتماعی امری نیست که با چند روزتلاش حاصل شود. بلکه سرمایه اجتماعی حاصل تلاش بنیادی درتمام عرصه های جامعه است که دردرازمدت اثرخود را نشان می دهد.

اعتماد متقابل ثمره آموزشی است که فرد درطول دوران جامعه پذیری خود بدست می آورد و عدم سوء استفاده ازاین اعتماد نیزدرهمین دوران نهادینه می شود. مسیرجامعه ایی که به افزایش سرمایه اجتماعی خود توجه نشان می دهد و ارکان وابعاد آن برایش ارزشمند است با مسیرجامعه ایی که به غنی شدن این نوع سرمایه توجهی نشان نمی دهد متفاوت است.

عدم اعتماد به نفس وعدم اعتماد به همنوع نیزدرجریان جامعه پذیری و با توجه به شرایط جامعه شکل می گیرد. جامعه ایی که مبنای کارخود را برتقویت حس اعتماد متقابل پایه ریزی

می کند باعث افزایش و یا حتی بوجود آمدن این حس درمیان تمام افراد جامعه می شود.

"بی اعتمادی پدیده ایی روانشناختی است که فرد اطمینان به خود را ازدست می دهد. این روند ازنقطه نظرکلان به بی اعتمادی درسطوح ملی می رسد، پدیده بی اعتمادی توان حرکت و خلاقیت را ازفرد میگیرد و او را به موجودی بی تحرک و خنثی تبدیل می کند."

بروزتقلبها، کلاه برداری ها وعدم مسئولیت پذیری درانجام کار و ... همه و همه به عدم پرورش اعتمادمتقابل درجامعه مرتبط است. وقتی همیشه با حضور یک لویتان کارها به خوبی انجام می پذیرد و حتما باید ناظر و بازرسی وجود داشته باشد تا کارها به سرانجام رسد

ستوده ، هدایت الله (۱۳۸۱ ) ، آسیب شناسی اجتماعی ، انتشارات آوای نور، چاپ نهم ، تهران مسلم است که با عدم حضورلویتان هیچ کاری نتیجه مطلوب را نخواهد داد و فقط ترس از لویتان قدرتمند است که افراد را مجبور به پذیرش مسئولیتها و تعهدات می کند. حضوراین لویتان درهمان اوایل کودکی اثرنا مطلوب خود را برخود آگاه و نا خود آگاه کودک می گذارد

و با رشد فرد این حضورپررنگ ترشده و ثبات می یابد.دراینصورت تا مجبوربه انجام کاری نشویم آن را انجام نخواهیم داد و تا حضورفردی قدرتمند رااحساس نکنیم کارها به خوبی صورت نخواهند پذیرفت.

دردوران مدرسه تا حضورمعلم درکلاس احساس می شود، دانش آموزان به موقع حضور می یابند و با حضورهمین لویتان است که ترس ازتقلب ولو رفتن بروزمی یابد.

درعرصه های دیگرجامعه نیزشاهد همین روند هستیم. اگررئیس حضورنداشته باشد و حضوراو به عنوان فردی که ازهمه چیزبا خبرمی شود احساس نشود، کارمندان درحضوربه موقع و انجام کارها به راحتی تعلل می کنند. اگرمدیروناظم برکارمعلمان نظارت نکنند، معلمان نیزبه موقع سرکلاس حاضرنخواهند شد. این روند درتمام مراتب شغلی متصوراست. گویی ا ین چرخه را پایانی نیست! دراینگونه جوامع است که حضور یک لویتان لازم به نظرمی رسد.

به طورحتم آموزش اعتماد متقابل و مسئولیت پذیری امری نیست که یک شبه محقق شود، بلکه باید با برنامه ریزی درنهادهای اصلی و گروههای نخستین (گروه نخستین کولی ) به این امر پرداخته شود.اگرکودک درخانواده خود که روابط مبتنی براحساسات وعواطف است، یاد بگیرد درهرصورتی چه بازرس ومراقبی حضورداشته باشد، چه نداشته باشد، وظایف خود را به درستی انجام دهد درآینده نیزبدون حضورلویتان وظایف خود را به نحو احسن به اتمام

خواهد رسانید. دراینصورت دربسیاری ازمشاغل نیروهای مفید انسانی وقت خود را بیهوده تلف نمی کنند. بازرسان فقط جهت کنترل و بررسی نتایج امورحضورمی یابند و معلمان فقط به آموزش می پردازند و رئیسان نگران کم کاری کارندان خود نخواهند بود.

هرچه نظارت سفت وسخت ترباشد نتایجی معکوس درپی خواهد داشت.

اگرمبنای کاربراعتماد متقابل است، باید به نحوی رفتارکرد که فرد احساس عدم اعتماد به نفس نکند و طبق ضوابط آموزش داده شده وظایف خود را انجام دهد.

درتمام نهادها و قسمتهای اجرایی جهت جلوگیری ازبروز سوء تفاهم درامورکاری باید آموزشهایی را برای کارمندان درنظرگرفت. حتی به نظرمی رسد درمدارس نیزلازم است قبل ازشروع سال تحصیلی نکات مهم را برای دانش آموزان و اولیاء آنها وهمچنین برای معلمان متذکرشد و انتظارات خود را برای آنها مشخص کرد.

هرچند، توصیف جامعه ایی با حس اعتماد به نفس و اعتماد متقابل درمیان تمامی اقشار

یاد آورمدینه فاضله فارابی است و امکان تحقق این امردرتمام سطوح جامعه پذیرفتنی نیست. اما می توان درافزایش اعتماد اجتماعی که یکی ازارکان سرمایه اجتماعی است تلاش کرد.

به طورحتم نهادینه کردن ترس و اظطراب برعدم مسئولیت پذیری تاثیرگذاراست و رواج حس لزوم حضورلویتان باعث کاهش سرمایه اجتماعی می شود.

سمیه افشار

لویتان: هیولایی که نامش در تورات ( کتاب ایوب) آمده و نام او در ادبیات اروپایی برای بیان شی عظیم و هیولا مستعمل است. فرهنگ فارسی معین. ص ۱۸۴۵