سقوط یا صعود

استفاده از منابع انسانی کشورهائی که تولید در آنها هزینه پائین تری دارد, مستلزم وجود بازارهای باز و منعطف است اما بازارهای اروپا هیچ یک از این ویژگی ها را ندارند

در دهه ۱۹۶۰ هنگامی‌که هال سرکین در ایالات متحده بزرگ می‌شد، دوچرخه‌ای که همه نوجوانان آمریکائی مایل بودند داشته باشند دوچرخه Schwinn بود. در سال ۱۹۹۳، شرکت Schwinn اعلام ورشکستگی کرد زیرا دوچرخه‌های وارداتی چینی فروش آن را به شدت داده بود. در سال ۲۰۰۱، شرکتی به نام Pacific Cycle از ورشکستگی شرکت Schwinn جلوگیری کرد. Pacific Cycle اکنون تحت مالکیت یک شرکت کانادائی تولیدکننده کالاهای مصرفی است. مدیر این شرکت می‌گوید راز موفقیت آن، ترکیب نام قدرتمند شرکت با نیروی کار ارزان شرق دور است. اکنون دوچرخه‌های Scfhwinn در فروشگاه‌های وال‌مارت در معرض فروش قرار گرفته است. آقای سرکین در حال حاضر مشاور گروه مشاوره‌ای بستون است. این گروه به مشتریانش کمک می‌کند همان‌کاری را انجام دهند که شرکت Pacific Cycle با شرکت Schwinn انجام داد یعنی انتقال تولید به شرق آسیا به‌ویژه کشور چین. فروشگاه‌های وال‌مارت هر سال پانزده میلیارد دلار کالای چینی خریداری می‌کنند. خرید کالا و خدمات از کشورهائی که هزینه تولید در آنها پائین است زمینه تقویت و رشد شرکت‌ها را فراهم می‌کند و به اقتصادها رونق می‌بخشد. اما داستان شرکت Schwinn درسی دیگر نیز به ما می‌آموزد و آن اینکه عدم خرید به این شیوه، ضررهای بزرگی به شرکت‌ها وارد می‌کند. استفاده از امکانات کشورهائی که هزینه تولید در آنها پائین است فواید اقتصادی زیادی در بر دارد.پائین بودن دستمزد کارگران، هزینه تولید را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود شرکت‌ها رقابتی باقی بمانند، سود افزایش یابد و قیمت کالاها و خدمات پائین آید. افزایش سود و کاهش قیمت‌ها به افزایش تقاضا و کنترل تورم کمک می‌کند. در این حالت شرکت‌ها درآمد افزایش یافته خود را صرف بهبود کالاهای موجود یا تولید کالاهای جدید می‌کنند. مصرف‌کنندگان نیز بر مصرف خود می‌افزایند یا پول خود را صرف خرید کالاها و خدمات جدید می‌کنند. در این حالت زمینه نوآوری فراهم می‌شود و شغل‌های جدیدی به‌وجود می‌آید که جایگزین شغل‌های منتقل شده به خارج می‌شود. انتقال کار به خارج همچنین می‌تواند مستقیماً به رشد نوآوری منجر شود همانطور که شرکت‌های آمریکائی، اروپائی و ژاپنی برخی از فعالیت‌های تحقیقاتی و توسعه‌ای خود را به مهندسان چینی، روسی و هندی سپرده‌اند. رندی باتات، رئیس شرکت تولیدکننده تجهیزات مخابراتی Airvana، هجده ماه گذشته را صرف تأسیس یک مرکز تحقیق و توسعه برای شرکت‌اش در بنگلور کرده است. فعالیت‌های این مرکز مکمل فعالیت‌هائی است که مهندسان شرکت Airvana در ناحیه چلمس فورد ایالت ماساچوست می‌کنند. آندسته از مهندسان که در آمریکا کار می‌کنند، نسل بعدی تکنولوژی شرکت را خلق می‌کنند و مرکز مستقر در بنگلور، تکنولوژی‌های کنونی این شرکت را توسعه می‌دهد. آقای باتات می‌گوید مهندسان مرکز بنگلور کارهائی را انجام می‌دهند که اگر قرار بود در آمریکا انجام شود، هزینه بسیار بالائی داشت و مقرون به صرفه نبود. با بهره‌گیری از نیروی کار ارزان در کشورهای شرق آسیا، بهره‌گیری از امکانات تکنولوژی اطلاعات ارزان‌تر خواهد شد. بدین شکل تأثیر این تکنولوژی در افزایش بهره‌وری، بهتر و گسترده‌تر در سرتا سر اقتصاد مشاهده خواهد شد. طبق محاسبات خانم مان از انستیتو اقتصاد بین‌المللی، تولید جهانی شده و تجارت بین‌المللی باعث گردیده سخت‌افزارهای مربوط به تکنولوژی اطلاعات ده تا سی درصد ارزان‌تر از حالتی شوند که هر کشور کل فرآیند تولید را به تنهائی انجام می‌داد. او تخمین می‌زند که این کاهش قیمت، در مجموع ۲۳۰ میلیارد دلار بین سال‌های ۱۹۹۲ تا ۲۰۰۲ افزایش تولید ناخالص داخلی برای ایالات متحده به همراه داشت زیرا گسترش استفاده از تکنولوژی اطلاعات (که هفتاد درصد کل صرف هزینه در حوزه IT را تشکیل می‌دهد) به کشورهائی نظیر هند، موجب ظهور ”دومین موج رشد بهره‌وری“ می‌شود زیرا با ارزان شدن این خدمات، بخش‌هائی از اقتصاد که تاکنون کمتر از آن بهره می‌بردند نظیر خدمات درمانی و شرکت‌های کوچک‌تر، می‌توانند از آن استفاده کنند.مک‌کینزی محاسبه کرده است که به ازاء هر یک دلار که شرکت‌های آمریکائی صرف کارهای خدماتی از کشور هند می‌کنند، ۱۴/۱ دلار وارد اقتصاد ایالات متحده می‌شود. این محاسبه عمدتاً بر توانائی اقتصاد آمریکا در ایجاد شغل‌های جدید برای کارکنان جابه‌جا شده مبتنی است. بازار کار آمریکا بسیار عجیب و منعطف است. در این بازار هر سال سی میلیون شغل به‌وجود می‌آید و از میان می‌رود. اما در کشورهائی نظیر آلمان، فرانسه و ژاپن، مجموعه‌ای از عوامل از جمله قوانین و مقررات سخت، قدرت اتحادیه‌های کارگری و... باعث عدم انعطاف بازار کار شده است. در برخی موارد، این عوامل موجب افزایش دستمزدها می‌شود در نتیجه تقاضا برای نیروی کار کاهش می‌یابد و نرخ بیکاری بالا می‌رود. طبق محاسبات شرکت مک کینزی، در آلمان، نرخ بازگشت به‌کار برای نیروهای بخش خدمات IT که با انتقال کارهای این بخش به کشورهای دیگر جابه‌جا شده‌اند تنها چهل درصد است. با افزایش بیکاری در این کشور، فقر گسترده می‌یابد.

بی‌میلی اروپائی‌ها

یکی از تحلیل‌گران گروه مشاوره‌ای بستون می‌گوید شرکت‌های تولیدی آلمانی نظیر Hella، بوش و زیمنس به تدریج می‌پذیرند که باید از منابع انسانی چین استفاده کنند. شرکت Degussa تولیدکننده مواد شیمیائی، اخیراً شورای کارگران خود را به چین برد. هدف از این بازدید، آشنا کردن اعضاء این شورا با چین بود. در واقع اروپائی‌ها هیچ مخالفتی ندارند که کارهای تخصصی‌شان در کشورهائی با نیروی کار ارزان‌تر انجام شود. اما تا کنون مقدار بسیار کمی از این نوع کارها انتقال یافته است. در حال حاضر حدود هشتاد تا نود درصد کارهای خدماتی که از خارج نشأت می‌گیرد و در هند انجام می‌شود، از ایالات متحده و بریتانیا به این کشور منتقل شده است. ارتباط‌های زبانی و فرهنگی، این انتقال را آسان کرده است. این‌گونه ارتباط‌ها بین هند و آلمان یا فرانسه وجود ندارد. آلمان نظیر ایالات متحده، برنامه‌های ویژه صدور رویداد را برای متخصصان IT هند در دهه ۱۹۹۰ اجرا کرد. اما اکثر هندی‌هائی که برای کار به آلمان رفته بودند نتوانستند زبان آلمانی را بیاموزند و به کشور خود بازگشتند. عکس این موضوع در مورد آمریکا صادق است. اکثر هندی‌هائی که برای کار یا تحصیل به آمریکا رفتند مایل نیستند به کشور خود و نزد خانواده‌هایشان بازگردند. ظاهراً پیوندهای فرهنگی در تشکیل روابط تجاری نقشی مهم برعهده دارد. کشورهای اروپائی شرقی و روسیه که مملو از مهندسان با تبحر و بی‌کار هستند، برای انتقال کارهای تخصصی شرکت‌های اروپائی مستعدتر هستند. در روسیه فرانسوی صحبت ‌می‌شود. با این حال شرکت‌های آلمانی و فرانوسی تاکنون تمایلی به انتقال کارهای خدماتی تخصصی خود به کشورهای همسایه نشان نداده‌اند.

---