آیا زن از دنده چپ مرد آفریده شده است

در تمام مذاهب و ادیان الهی آمده است که زن و مرد از « نفس واحده » آفریده شده اند اما آیا تصور و توهم آفریده شدن زن از دنده چپ مرد از کجا ناشی شده است

در تمام مذاهب و ادیان الهی آمده است که زن و مرد از « نفس واحده » آفریده شده‏اند . اما آیا تصور و توهم آفریده شدن زن از دنده چپ مرد از کجا ناشی شده است ؟

در اینجا به اختصار نگاه ادیان " اسلام – مسیحی و یهودی " برای پاسخ به سوال فوق مورد بررسی قرار می گیرد :

۱) نظر قرآن

در اسلام زن از نظر آفرینش در بعد روحی و جسمی از همان گوهری آفریده شده که مرد آفریده شده است و هر دو جنس در جوهر و ماهیت یکسان و یگانه‏اند و تمایز و فرقی در حقیقت و ماهیت میان زن و مرد نیست .

قرآن با کمال صراحت در آیات متعددی میفرماید که زنان را از جنس مردان و از سرشتی نظیر سرشت‏ مردان آفریده‏ایم.

▪ یا ایها الناس اتقوا ربکم الذی خلقکم من نفس واحدة و خلق منها زوجها...

ای مردم از پروردگارتان که شما را از نفس واحدی آفرید و جفتش را (نیز) از او آفرید و از آن دو زنان و مردان بسیاری پراکنده کرد، پروا دارید.۱

▪ هو الذی خلقکم من نفس واحدة و جعل منها زوجها لیسکن الیها ؛

او است آن کس که شما را از نفس واحدی آفرید و جفت وی را از آن پدید آورد تا بدان آرام گیرد .۲

▪ خلقکم من نفس واحده ثم جعلَ منها زوجها.

شما را از نفس واحد آفرید ، سپس جفتش را از آن قرار داد. ۳

بنابراین زن در آفرینش از همان جوهر و گوهر مرد است و اندیشه یکسانی و یگانگی ماهوی زن و مرد ، اندیشه قرآنی است که از آیات الهی به روشنی به دست می‏آید .

البته مفسران اهل تسنن نوعا می گویند : معنای " و خلق منها زوجها " این است که خداوند حوا را از قطعه ای از بدن آدم افریده است . در این مورد هم گروهی مانند قرطبی به ذکر دنده آدم (علیه السلام ) اکتفا می کنند اما بیشتر انها مانند طبری و فخر رازی و شیخ محمد عبده و مراغی می گویند حضرت حوا را از دنده چپ حضرت آدم آفرید .

لیکن در این نظر به برخی از حادیث استناد شده است که در حدیثی از امام صادق (ع) مردود شمرده شده است.

زراره می‏گوید : از امام صادق (ع) از آفرینش حوا سؤال شد که برخی می‏گویند : خداوند حوا را از دنده پایین و چپ آدم آفرید ،

امام (ع) فرمود : خدا منزه و برتر است از این نسبت ، آن کس که چنین می‏گوید می‏پندارد که خداوند قدرت نداشت برای آدم همسری از غیر دنده‏اش بیافریند ! ۴

بنابراین ، اسلام ، زن را مانند مرد برخوردار از روح کامل انسانی و اراده و اختیار می‏داند و او را در مسیر تکامل که هدف خلقت است می‏بیند و هر دو را در یک ردیف قرار داده و با خطاب یا « ایّها النّاس و یا ایّها الّذین آمنوا » مخاطب ساخته است.

۲) نظر تورات

در تورات آمده وقتی خداوند آدم را آفرید و در بهشت ساکن شد ، خداوند دید آدم تنهاست و گفت خوب نیست آدم تنها باشد پس برای او یک یار بسازم که همراه او باشد، سپس او را از دنده چپ آدم آفرید و آدم نام او را حوا یعنی زندگی نامید .

▪ پس از آن‏که خداوند خواب را بر آدم مستولی کرد یکی از دنده‏هایش را گرفت زنی بنا کرد و نزد آدم آورد ، و آدم گفت این است استخوانی از استخوان‏هایم و گوشتی از گوشتم ، از این‏رو ، نساء نامیده شد؛ زیرا از انسان گرفته شده است . ۵

▪ خداوند این نکته را مورد توجه قرار داد که زن را از کدامین عضو آدم بیافریند ، او فرمود :...... من زن را از قسمتی از بدن آدم که همواره پوشیده و نهفته است می‌آفرینم تا آنکه موجودی محجوب و عفیف به بار آید .۶

بنابراین بر اساس تعالیم تورات ، حوا از بخشی از بدن مرد آفریده شده است و تبعا ، این یکی از دلایل ایجاد تصور خلقت زن از دنده چپ مرد در بین مردمان در طول تاریخ شده است .

۳) نظر انجیل

در اناجیل مختلف هم قصّه آدم و حوّا آمده است.

در انجیل برنابا ، مثل همین داستان که در تورات آمده ذکر شده است : پس چون خدا آدم را تنها دید فرمود خوش نیست این‏که تنها باشد پس از این‏رو او را به خواب کرد و گرفت دنده را از سوی دل و آن‏جا را از گوشت پر کرد و از آن دنده ، حوا را آفرید و زن برای آدم گردانید. ۷

قرآن کریم عاری از داستان‏هایی است که در تورات و انجیل برای تحقیر زنان جعل گردیده‏اند ، و در آن کوچک‏ترین اشاره نشده که ارزش اوّلین زنی که خداوند خلق فرمود کمتر از اوّلین مرد بوده یا این‏که زن از یکی از دنده‏های مرد به وجود آمده یا زن در خلفت تبعی و طفیلی مرد است .

برعکس، قرآن در محیطی که برای زن هیچگونه استقلال در زندگی قائل نبود ، و هیچ‏گونه حق و حقوقی برای او نمی‏دید ، حرمت و شرافتی برای او جُز حرمت و شرافت خانواده نمی‏شناخت و دختران را زنده به گور می‏کردند ، با بیان رسا و منطق محکم ، اعلام می‏دارد ، زن از نظر خلقت مانند مرد و فرد ی از افراد انسان است که در ماده و عنصر پیدایشش دو نفر انسان نر و ماده شرکت و دخالت داشته و هیچ ‏یک از این دو بر دیگری ترجیح و برتری ندارد ، و در نتیجه ، تمام افراد بشر چه زن باشد یا مرد امثال یکدیگرند و اگر ترجیح و برتری هم باشد در اصل خلقت آنها نیست بلکه به واسطه کسب فضائل اخلاقی و کمالات نفسانی است که آنها بدست آورده اند چون :

زن و مرد از یک پدر و مادر بوجود آمده است . آنجا که می فرماید :

« یا ایّها النّاس انّا خلقناکم من ذکرٍ و انثی و جعلناکم شعوباً و قبائل لتعارفوا انّ اکرمکُم عند اللّه اتقاکم »

ای مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را تیره‏ها و قبیله‏ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید ( اینها ملاک امتیاز نیست ،) گرامی‏ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست ، خداوند دانا و آگاه است! ۸

محمد صالحی

۱) سوره نساء ، آیه ۱

۲) سوره اعراف، آیه ۱۸۹

۳) سوره زمر، آیه ۶

۴) من لایحضر الفقیه ج ۳ ص ۳۷۹ و ۳۸۰ و علل الشرایع ج ۱ باب ۱۷

۵) تورات ،سفر پیدایش ، باب ۲، آیات ۲۱ تا ۲۴ .

۶) دکتر ابراهام کهن ، گنجینه‌ای از تلمود/ ۱۷۸ ـ ۱۷۹

۷) انجیل برنابا ، فصل ۳۹، آیات ۲۹ ـ ۳۵،

۸) سوره حجرات آیه ۱۳

منابع

۱) قر آن کریم

۲) انجیل برنابا

۳) تورات

۴) http://noorportal.net/۳۹۴/۳۹۹/۴۰۴/۳۶۹۶۰.aspx

۵) http://zaremahdi.parsiblog.com/-۲۰۰۰۶۹.htm

۶) http://www.bashgah.net/pages-۷۳۷۷.html

۷) http://www.tondar.ir/articles/۲۵۸-۱۳۸۸-۱۲-۱۶-۰۶-۴۶-۰۳.html