سفر به آلپ ایران از لرستان

حرف از سفر که می زنیم جاده, دشت, شهر, دریاچه و همه آنچه در طبیعت می گنجد به ذهن می آید و اگر صعود به قله ای را هم جزو سفرهایمان به حساب آوریم, اگر اهلش باشیم, بی شمار سفر نرفته در پیش رو خواهیم داشت

حرف از سفر که می‌زنیم جاده، دشت، شهر، دریاچه و همه آنچه در طبیعت می‌گنجد به ذهن می‌آید و اگر صعود به قله‌ای را هم جزو سفرهایمان به حساب آوریم، اگر اهلش باشیم، بی‌شمار سفر نرفته در پیش رو خواهیم داشت.

سفر به ارتفاعات ایران عالمی از سفر را به رویمان می‌گشاید که در زمین دست‌یافتنی نیست. کوله‌بار می‌خواهد، جمع ‌و جور و تا حد امکان سبک؛ چراکه از جایی به بعد دیگر ماشین در کار نیست که بارمان را حمل کند، بارمان بر دوشمان است و چه بهتر که سبک‌تر باشد و در عین حال مفیدتر.

این سفر برنامه‌ریزی می‌خواهد و تجربه و اشتیاق فراوان. اگر شیفته‌اش نباشی به احتمال زیاد در نیمه راه ماندن است و سفری نیست که یکنفره بودن را بپذیرد.

بایستی با جمع باشی و تابع کسی به عنوان سرپرست. حداقل تعداد برای این گونه سفرها سه نفر است، آن هم برای مسیرها و مناطق نزدیک که برنامه‌ای یکروزه باشد وگرنه بیش از پنج نفر توصیه می‌شود، چراکه کوه شوخی‌بردار نیست و هر ساله به دلایل مختلف ازجمله ناآشنایی به منطقه یا مسیر، تکروی و کمبود امکانات یا سفر در فصل نامناسب جان بسیاری را گرفته؛ از این رو احتیاط و استفاده از تجربیات دیگران در این نوع از سفر شرط اول است.

● آلپ ایران را از نزدیک ببینیم

شهرستان دورود لرستان را همه می‌شناسند، آن را که بیابیم به سمت شهرستان ازنا به حرکت خود ادامه می‌دهیم و حدود ۳۰ کیلومتری شهرستان دورود به روستای دربند که سمت راست جاده دورود ـ ازنا قرار دارد، به روستای تیان یا تیون می‌رسیم که قرارگاه کوهنوردانی است که قصد صعود به یکی از قله‌های اشترانکوه را دارند.

پس از این روستا با طی مسیر نیمه‌سنگین سه ساعته‌، به جان‌پناه گل‌گل که در ارتفاع ۲۷۵۰ متری در نزدیکی چشمه معروف گل‌گل قرار دارد می‌رسیم.

بهترین حالت از نظر زمانی برای این مسیر این است که بعدازظهر از تیون حرکت کرده شب به اولین جان‌پناه برسیم تا پس از استراحت شبانه در جان‌پناه گل‌گل، صبح خیلی زود (حدود پنج صبح) به سمت بالا و جان‌پناه چال‌کبود حرکت کنیم.‌

در این مسیر باید گردنه معروف گرده ماهی را رد کنیم که حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه بعد از حرکت به شیب تندی می‌رسیم با همین نام که شیب تند و نفسگیری دارد و انتهای آن به ابتدای چال کبود می‌رسد.

با احتساب دو ساعت حرکت روی این گرده و استراحتی کوتاه در حد ۱۰ دقیقه، پس از حدود دو ساعت و نیم وارد دره قوسی شکل چال کبود می‌شویم که جان‌پناه چال‌کبود در ارتفاع ۳۶۵۰ متری آن واقع است و ابهت و عظمت کوه و یخچال‌های آن بیشتر خودنمایی می‌کند. (چال‌کبود جان‌پناهی فلزی به رنگ نارنجی است که ظرفیت ده تا ۱۵ نفر را دارد.)

با احتساب نیم ساعت استراحت در جان‌پناه، حدود دو ساعت و نیم برای صعود به قله سن‌بران که بلندترین قله از مجموعه هشت قله بالای ۴۰۰۰ متری اشترانکوه است، وقت لازم داریم و همه این زمان‌ها برای وقتی است که آمادگی جسمانی خوبی داشته و حرکت آهسته نداشته باشیم.

یال‌های پر از برف و یخچال‌های طبیعی به سمت صخره‌های تیز و بران که یک مسیر فنی از لحاظ کوهنوردی است، مسیری است که بایستی برای رسیدن به قله سن‌بران طی شود.

در صورت نبودن مه غلیظ شاهد یکی از بدیع‌ترین و کمیاب‌ترین منظره‌های طبیعی، یعنی دریاچه گهر هستید که بین کوه‌های اشترانکوه همچون نگین می‌درخشید و حدود ۱۰۰ متر پایین‌تر از قله سن‌بران قرار دارد.

برای بازگشت اگر نخواهیم به سمت دریاچه گهر برویم، همان مسیر رفته را بازمی‌گردیم که با وقت ناهار حدود ۱۲ ساعت کوهپیمایی برای بازگشت به روستای تیون لازم است.

● چرا اشترانکوه؟

قله‌های هشت‌گانه بالای ۴۰۰۰ متر که مانند شتر به هم متصل هستند، دلیل نامیدن این رشته کوه به شترکوه یا اشترانکوه است و به دلیل وجود سنگ‌های بران و تیز، بلندترین قله آن را در گویش محلی سن‌بران یا همان سنگ بران نامیده‌اند.‌

همچنین ‌سال ۱۳۱۰ گروهی لهستانی و چند سال بعد گروهی آلمانی با دیدن کوه‌های اشترانکوه نام آلپ ایران را بر این قله‌ها نهادند.

● احتیاط را فراموش نکنید

زمان و فصل این سفر بسیار مهم است. در اردیبهشت احتمال برخورد با باد و بوران و مه غلیظ بسیار زیاد است، اما لذت خاصی هم دارد، بهتر از آن خرداد و کل فصل تابستان است که می‌توان نهایت لذت را از این منطقه بکر طبیعی برد.

حتما از آمادگی جسمانی خود مطمئن شوید و از قبل، تمرینات یا صعودهایی برای آمادگی بیشتر داشته باشید. (البته این آمادگی برای همه صعودها لازم است.)‌

تیم‌هایی که از شهرستان‌های اطراف یا دیگر استان‌ها می‌آیند با احتساب مسیر رفت و برگشت تا پای کوه، باید برای سه تا چهار روز برنامه غذایی تهیه کنند و کوله‌پشتی لازم برای برنامه‌های چندروزه اینچنینی ۵۰ و ۶۰ لیتر به بالاست.

با تجهیزات کامل به این سفر بروید؛ لباس گرم، کفش مناسب، بادگیر،‌ عینک و کلاه آفتابگیر، باتوم، دستکش، لوازم شخصی، بطری آب، کرم ضدآفتاب، یک دست لباس سبک اضافه، یخ‌شکن و کیسه‌خواب از جمله تجهیزات بدیهی و حتمی است که هر کوهنورد حتی در صورت گرم یا خوب بودن هوا هم بایستی در برنامه‌های بیشتر از دو روزه به همراه داشته باشد؛ چراکه هوای کوهستان به‌سرعت تغییر می‌کند.

همراه داشتن آب اضافی در این صعود ضروری است، بویژه بعد از پناهگاه گل‌گل تا صعود به قله، آبی در راه وجود ندارد.

بدون آشنایی به مسیر و بدون راهنما یا سرپرست یا همراهی کسی که از قبل میسر را رفته باشد وارد این راه نشوید.

و در نهایت همچون تمامی سفرها همراه داشتن دوربین عکاسی سبک را فراموش نکنید.

● چگونه برویم؟

بعد از رسیدن به یکی از شهرستان‌های دورود یا ازنا (بستگی به مسیر شما دارد) که هر دو شهرستان دارای ایستگاه راه‌آهن هستند، باید به سمت روستای تیون که محل شروع کوهنوردی است حرکت کرد.

این روستا از سمت دورود حدود ۳۰ کیلومتر فاصله دارد و از سمت ازنا حدود ۱۵ کیلومتر که جاده آن از مسیر جاده اصلی مشخص است.

این روستا بین دو شهرستان دورود و ازنا قرار دارد.‌ بهترین زمان حرکت از روستا ساعت دو یا سه بعدازظهر (در فصول غیرزمستان) است مسیر به صورت پاکوب بوده و باید تپه ماهورهای پشت سر هم را طی کرد.

در مسیر نیز تا پناهگاه سنگی گل‌گل، جوی‌های آبی وجود دارد. این پناهگاه ظرفیت حدود ۳۰ نفر را داراست، همچنین پناهگاه کوچک‌تری در کنار این پناهگاه وجود دارد که قدیمی و قابل استفاده است.

پس از جان‌پناه اول، مسیر به دو قسمت تقسیم می‌شود، از سمت راست جان‌پناه، مسیر قله گل‌گل و از سمت چپ آن مسیر قله سن‌بران در پیش است؛ هر دو قله دارای مسیرهای سنگلاخی هستند.

کسانی‌ که قصد دارند پس از صعود به قله، عازم دریاچه گهر شوند باید از قیفی که بین دو قله گل‌گل و سن‌بران است، به سمت دریاچه حرکت کنند که معمولا از قله گل‌گل نزدیک‌تر است.

بعد از صعود قله به سمت قیف از مسیر خط‌الراس حرکت کرده و در زمان فرود باید کاملا مراقب بود، چرا که مسیر کاملا برفی یا شن اسکی است. زمان فرود از این قیف تابستان‌ها و در فصول گرم است.

قیف در بیشتر فصول برفی است و حرکت روی آن نیاز به وسایل فنی (کرامپون ـ کلنگ ـ طناب) دارد.‌

قله‌های اشترانکوه به صورت قوس‌هایی هستند که در منتهی‌الیه هر قوس آن برفچال یا یخچال بزرگی حد فاصل دو قله مهم قرار گرفته است.

از مهم‌ترین این یخچال‌ها چال‌کبود، در‌حد فاصل بین دو قله گل‌گل و سن‌بران است.

نرگس لطیف‌پور