۱۲ نکته درباره مراقبت از پوست سر

برخی بیماری های پوست سر اگر دیر تشخیص داده شوند, باعث ریزش موی دائمی می شوند

پوست سر هم مثل پوست سایر نقاط بدن به مراقبت و توجه نیاز دارد اما پنهان بودن آن زیر موها که البته محافظی طبیعی برایش محسوب می‌شود، باعث می‌شود کمی به آن بی‌توجه باشیم...

برخی بیماری‌های پوست سر اگر سریع تشخیص داده نشوند، می‌توانند باعث ریزش موی دائمی ‌شوند. در «پوست‌ومو»ی این هفته به برخی بیماری‌های شایع پوست سر و بهترین توصیه‌ها برای مراقبت از آن اشاره می‌کنیم.

۱. ابتدا لازم است ویژگی‌های خاص پوست سررا بشناسید. ناحیه کف سر و پوست آن ویژگی‌های خاصی دارد که توجه به این ویژگی‌ها در اقدام‌های بهداشتی-‌ درمانی موثر است. این ناحیه غنی از فولیکول مو و این فولیکول‌ها غنی از غدد چربی‌ساز است. ترشح چربی در این ناحیه در برخی افراد بیش از حد است و می‌تواند زمینه‌ساز رشد قارچ و ایجاد فولیکولیت یا عفونت پیاز مو شود. از دیگر ویژگی‌ها در پوست کف سر، خونرسانی بالاست که در رشد مو نیز موثر است. برخی داروها با استفاده از این ویژگی و با تحریک و تشدید خونرسانی از ریزش مو جلوگیری می‌کنند.

۲. از مشکلاتی که قبل از بلوغ در ناحیه پوست سر رخ می‌دهد، افزایش چربی است. در دوران شیرخوارگی و نوزادی گاهی به دنبال ترشح هورمون‌های مادر چربی سطح پوست بالا می‌رود و درماتیت شیرخوارگی ایجاد می‌شود. در این موارد شستشوی روزانه و استفاده از قطره‌های ضدقارچ و روغن‌زیتون برای چرب‌کردن پوسته‌ها توصیه می‌شود. در کسانی که پوست خشکی دارند، قبل از بلوغ پوست‌سر هم دچار خشکی می‌شود و شوره می‌زند. استفاده از شامپوهای کولتار تا حدودی می‌تواند شوره را قبل از سن بلوغ درمان کند.

۳. بعد از بلوغ غدد چربی‌ساز پوست فعال می‌شود و میزان چربی سطح پوست بالا می‌رود. اولین مشکلی که به دنبال این مساله به وجود می‌آید، التهاب پوست یا درماتیت سبوره است که در پی رشد نوعی قارچ به وجود می‌آید که از چربی پوست سر تغذیه می‌کند. حمام روزانه و مصرف داروهای ضدالتهاب برای این افراد توصیه می‌شود. برای کسانی که سرشان چربی زیادی دارد، استفاده روزانه از شامپوهای ضدقارچ لازم است. بعد از بهبود، این افراد می‌توانند هفته‌ای یک بار از این شامپوها استفاده کنند.

۴. فولیکولیت یا عفونت پیاز مو به دنبال رشد قارچ و برخی میکروب‌ها در حوالی سن بلوغ به وجود می‌آید. فولیکولیت را باید جدی گرفت زیرا اگر عفونت عمقی و شدید شود، پیاز مو را از بین می‌برد. استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی و شستشوی روزانه به بهبود هرچه سریع‌تر این مشکل کمک می‌کند.

۵. طاسی مردانه یا ریزش موی هورمونی معمولا در کسانی که زمینه ژنتیکی دارند، دیده می‌شود. توصیه به این افراد، درمان پیوسته این بیماری است.

۶. بیماری لیکن‌پلان از بیماری‌های شایع در ناحیه پوست سر است. این بیماری التهابی در ناحیه سر خود را به صورت ریزش موی سکه‌ای همراه با خارش نشان می‌دهد. متاسفانه مویی که در اثر این بیماری دچار ریزش شد، دیگر برگشت‌پذیر نیست. به همین دلیل توصیه می‌شود با مشاهده ریزش مو، سریع به متخصص مراجعه و درمان را آغاز کرد. بعد از کنترل بیماری، امکان‌ پیوند مو وجود دارد.

۷. ریزش موی سکه‌ای در ناحیه سر مساله دیگری است که دلیل آن بیماری خودایمنی است و استرس در بروز آن نقش دارد.

خوشبختانه در این بیماری به شرطی که درمان سریع آغاز شود، موی ریخته برگشت‌پذیر است.

۸. مو قدرت محافظتی خوبی در برابر آفتاب دارد. در کسانی که دچار طاسی مردانه هستند، پوست سر مثل پوست صورت بدون محافظ است. این افراد در فصولی از سال که آفتاب تند است باید حتما از کلاه استفاده کنند. طاسی سر آقایان از میانسالی به بعد به حدی می‌رسد که احتمال آفتاب‌سوختگی آن بالاست. گرچه پوست سر از صورت مقاوم‌تر است اما به هر حال باید از آن در برابر آفتاب محفاظت کرد. بهترین پیشگیری نیز کلاه است، نه ضدآفتاب. فراموش نکنید کسانی که پوست سفیدی دارند، پوست سرشان در مواجهه طولانی با آفتاب مستعد ابتلا به سرطان است.

۹. افراد بالای ۵۰ سال که طاسی پیشرفته دارند، مستعد پوسته‌پوسته شدن کف سر و قرمزی ناحیه هستند. پوست‌سر در این افراد نازک است و عروق خونی دیده می‌شود. این افراد مستعد ابتلا به سرطان‌های پوستی هستند و باید هر ۶ ماه تا یک سال به‌وسیله پزشک معاینه شوند تا ضایعات پیش سرطانی تشخیص داده و درمان شود.

۱۰. اگر پوست سر دچار آفتاب‌سوختگی شد، می‌توان از لوسیون‌های کالاوین و پماد زینک‌‌اکساید استفاده کرد اما اگر التهاب شدید است، باید کورتون با قدرت متوسط مصرف شود.

۱۱. در صورتی که پوست سر دچار زخم سطحی شده باشد به کمک پمادها و درمان‌های موضعی باید آن را درمان کرد. آنتی‌بیوتیک‌های موضعی در این شرایط از بروز عفونت پیشگیری می‌کنند. اگر زخم عمیق باشد، باید حتما ناحیه را بخیه زد تا جوشگاه کمتری به جا گذارد.

۱۲. قبل از سن بلوغ چون غدد چربی هنوز فعال نیستند نیازی به استفاده از شامپوهایی با قدرت پاک‌کنندگی بالا نیست. با این حال بدون آنکه بیش از حد وسواس به خرج دهید سعی کنید شامپو کاملا از سطح پوست آبکشی و پاک شود. باقی ماندن ترکیب‌های مواد شوینده روی پوست می‌تواند مضر باشد.

دکتر مجتبی امیری

متخصص پوست و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌ا...