کابوس تیان آن من

با مرگ زیانگ, كادر رهبری چین كمونیست هراس دارد كه پرونده میدان «تیان آن من» بازگشایی شود

كادر رهبری چین كمونیست به دنبال درگذشت زائو زیانگ رهبر سابق چین جلساتی اضطراری برگزار كردند تا تأثیرات مرگ این رهبر اصلاح طلب بر جامعه چین را بررسی كنند. رهبران چینی از آن هراس دارند كه با مرگ زیانگ، پرونده فاجعه میدان تیان آن من مجددا بازگشایی شود. به گفته برخی روزنامه نگاران و منابع نزدیك به حزب كمونیست، دولت چین هم اكنون به دنبال یافتن پاسخی برای این سوال است كه چگونه باید از این رهبر فقید چین تجلیل كرد.زیانگ پس از آن كه در سال ۱۹۸۹ به دنبال قیام دانشجویان از عملیات ارتش علیه آنها استقبال نكرد مورد غضب قرار گرفت و از دبیركلی حزب كمونیست چین كنار گذاشته شد و به تبعید ابدی در منزل مسكونی محكوم شد.مقامات چینی از این مسأله هراس دارند كه هر نوع تجلیل از رهبر چینی به آغاز بحث و گفت و گو درباره فاجعه تیان آن من منجر شود. چینی ها اگرچه سعی كردند در جامعه از بحث درباره مرگ زیانگ خودداری كنند اما در گوشه و كنار پایتخت نشانه های غیررسمی از سوگواری دیده می شود. خبرنگاران حاضر در پكن گزارش می دهند در پكن خودروهایی دیده می شود كه دسته های گل را به سمت خانه قدیمی زیانگ می برند. در میدان تیان آن من نیز مردی كه به خاطر زیانگ بر روی آن دراز كشیده بود توسط پلیس برای دقایقی بازداشت و سپس آزاد شد. در اینترنت صدها و هزاران پیغام درباره مرگ زیانگ منتشر شده است.در وب سایت های دولتی، اكثر پیغام ها به سرعت توسط متصدیان دولتی حذف می شوند اما محتوای اكثر آنها در این باره است كه چرا آنها نمی توانند برای زیانگ سوگواری كنند. حدود ۲۰ عضو كهنه كار حزب كمونیست چین كه اغلب آنها از همكاران پیشین زیانگ بودند از هوجینئو رئیس جمهور چین خواسته اند تا مراسم سوگواری رسمی برای رهبر فقید ترتیب دهد.یك فعال دموكراسی چینی در هنگ كنگ در این باره گفت كه وی اطلاعات دست اولی از تقاضای اعضای حزب از رئیس جمهور چین از طریق یك وزیر پیشین چینی دریافت كرده است.در این تقاضا، آنها به جز آن كه خواهان برگزاری مراسمی برای زیانگ شده اند، از رئیس جمهور خواسته اند تا در قضاوت نادرستی كه از رهبری زیانگ در سال ۱۹۸۹ توسط كمیته مركزی حزب به عمل آورد تجدیدنظر شود. این اقدامی است كه اگر دولت چین امروزه انجام دهد معنایی جز اعتراف به اشتباه بودن به كارگیری زور علیه تظاهرات مسالمت آمیز دانشجویان در میدان تیان آن من نخواهد داشت. زائو زیانگ در آن زمان خواهان آن شده بود كه حزب با دانشجویان مذاكره كند تا به توافقی برسد.زائو سیجون جوان ترین پسر زیانگ خواهان آن شده كه مراسم ساده ای برای تشیع پدرش ترتیب داده شود، مراسمی خصوصی كه با حضور دوستان و خویشان زیانگ برگزار شود. پسر زیانگ گفت كه خانواده رهبر سابق چین هنوز تصمیمی نگرفته اند تا تقاضای برگزاری یك مراسم دولتی را بكنند یا خیر. وی از تقاضای برخی اعضای حزب كمونیست برای تغییر در رأیی كه در مورد پدرش صادر شده بود استقبال كرده است.این تقاضا و تقاضاهایی مشابه، وضع را برای «هو» رئیس جمهور چین كه مدت زمان كمی است كه به این سمت دست یافته سخت می كند. او هنوز نتوانسته به طور كامل بر قدرت تسلط یابد. در این وضعیت، تقدیر از زیانگ و برگزاری مراسم دولتی و رسمی برای كسی كه قبلاً توسط حزب مورد سرزنش قرار گرفته و كنار نهاده شده به رغم محبوبیت وی در میان مردم می تواند خاطرات میدان تیان آن من را زنده كند. شاید به همین خاطراست كه مأموران دولتی از خبر پخش مرگ زیانگ در رادیو و تلویزیون دولتی در روز فوت وی خودداری كردند. این مقامات همچنین به روزنامه ها دستور دادند تا خبر درگذشت وی را به صورت خلاصه و بسیار محدود كار كنند.در خبری كه در مطبوعات چینی كار شد از زیانگ تنها به صورت كلی «رفیق» یاد شد و به سمت های قبلی او در كادر رهبری حزب كمونیست اشاره ای نشد. روزنامه های عصر پكن هم خبر درگذشت زیانگ را در صفحه ۱۶ و در زیر اخبار مربوط به برپایی مراسم جایزه گلدن گلوب در آمریكا منتشر كرند. به نظر، حزب كمونیست می خواهد از تكرار آنچه در سال ۱۹۷۶ به دنبال مرگ رهبر محبوب وقت چین زائو انلای روی داد پرهیز كند. به دنبال مرگ این رهبر چینی، سوگواری و اعتراضاتی در میدان تیان آن من علیه انقلاب فرهنگی مائو صورت گرفت. تظاهرات دموكراسی خواهانه سال ۱۹۸۹ نیز به دنبال مرگ رهبر محبوب وقت هویائوبانگ كه دو سال پیشتر توسط تندروهای حزب اخراج شده بود صورت گرفت. همین تندروهای حزب بودند كه به نحوه عملكرد زائو زیانگ در برابر اعتراضات ۱۹۸۹ معترض بودند و به سیاست های وی حمله می كردند. وقتی كه زائو، دستور دنگ شیائوپنگ را مبنی بر استفاده از زور برای تخلیه میدان تیان آن من، به چالش كشید، حزب به این نتیجه رسید كه زائو با حمایت از اغتشاشات و تفرقه افكنی در حزب مرتكب اشتباهات بزرگی شده است.زیانگ به همین خاطر ۱۵ سال بعد را در بازداشت خانگی به سر برد كه همین مسأله او را به یك قهرمان بین مردمی تبدیل كرد كه از خشونت های ارتش در تیان آن من وحشت زده شده بودند، میدانی كه در آنها صدها و یا هزاران نفر كشته شدند. حزب كمونیست به نظر می‌رسد طی سال های اخیر از صدمه ای كه اعتبار آن توسط این قتل عام دیده بود بهبود یافته است. رشد اقتصادی مناسب و دامن زدن به احساسات ملی گرایانه از دلایل این امر بوده اند. اما نگرانی مرگ زائو به نظر می رسد آنهایی را كه بر مسند قدرت هستند دچار احساس ناامنی كرده است.مرگ زائو سه روز پس از درگذشت رنكیونگ سانگ اتفاق می افتد. او نیز از رهبران قدیمی چین بود و تلویزیون دولتی جمعه پیش مراسم تدفین او را با حضور «هو» و سایر مقامات عالی رتبه چین نشان داد. آنها حتی سه برابر در برابر تابوت سانگ به نشانه احترام سر خم كردند.مقامات رسمی حزب می گویند: برپایی مراسم مشابهی برای زائو احتمالاً امكان پذیر نیست. احتمال تغییر فرمان حزب در مورد او نیز وجود ندارد. اما عدم انجام هر عملی در تقدیر از زائو كه هفت سال نخست وزیر و سه سال رهبر چین بود ممكن است بی رحمانه باشد. بیشتر از همه این صفت برای ون جیابائو خواهد بود كه یكی از مشاوران برجسته زائو بود و در آخرین باری كه زائو در انظار عمومی دیده شد در كنار او ایستاده بود. در آخرین تصویری كه از زائو به یاد مانده، وی از دانشجویان خواسته تا میدان را ترك كنند و به منزل بروند. یك مقام رسمی حزب می گوید كه احتمال دارد «هو» و «ون» به طور خصوصی با خانواده زائو تماس بگیرند. گفته می شود كه «زنگ چینگ هونگ» معاون رئیس جمهور یك ساعت پیش از مرگ زائو با خانواده او دیدار داشته است. زائو زیانگ صبح روز دوشنبه ساعت هفت و یك دقیقه صبح درگذشت.