ایران یا غرب چه کسی در سوریه مداخله می کند

دولت ها درعرصه سیاست بین الملل تحت تأثیر مختصات ساختارهای خویش و کیفیت ساختار نظام بین الملل از الگوهای رفتاری خاصی پیروی می کنند که تأمین کننده منافع ملی آنها و احترام به ارزشهای متعالی آنها باشد

دولت ها درعرصه سیاست بین الملل تحت تأثیر مختصات ساختارهای خویش و کیفیت ساختار نظام بین الملل از الگوهای رفتاری خاصی پیروی می کنند که تأمین کننده منافع ملی آنها و احترام به ارزشهای متعالی آنها باشد. لذا هر دولتی داده های سیاست خارجی خود را در جهتی تنظیم می کند که درنهایت، خواسته ها و نیازمندی های امنیتی، استراتژیک، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و... خویش، در کوتاه مدت و یا بلندمدت تأمین شود. بررسی تحولات منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در چندماه اخیر و نوع رفتار دیگر بازیگران بین المللی در واکنش به تحولات مذکور می تواند مبین سمت و سوی جهت گیری سیاست خارجی آنها باشد.

با وقوع بیداری اسلامی درمنطقه و آغاز اعتراضات مردمی علیه نظام های دیکتاتوری که سالها بر مسند قدرت تکیه زده و بدلیل بی اعتنایی به حقوق شهروندان خود در ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی، دینی و... با انواع بحران ها از جمله بحران مشروعیت مواجه شده بودند و به همین جهت هم دست به دامن قدرت های غربی برای حفظ موقعیت متزلزل خویش شده بودند، سیاست خارجی کشورهای جهان بالاخص کشورهای غربی- که همواره داعیه دموکراسی و رعایت حقوق بشر دارند-در آزمون جدی قرارگرفت. درآزمونی که توجه و تحقق مطالبات مردم در راستای آزادی بیان، آزادی دینی و... ازسوی حکام مزدور، هم موقعیت حاکمیت دیکتاتور را تضعیف می کرد و هم منافع کشورهای غربی را درکشورهای بحرانی به خطر می انداخت. بنابراین علی رغم اینکه کشورهای غربی در ابتدای شروع تحولات به دلیل خطای اطلاعاتی و عدم پیش بینی های قبلی، دچار سردرگمی شدند اما امروز تلاش می کنند که تا آنجا که می توانند از گسترش دامنه انقلابات مردمی در دیگر کشورهای منطقه جلوگیری کنند چرا که گسترش اعتراضات مردمی و به خطرافتادن موقعیت حکام وابسته در منطقه، روز به روز موقعیت غرب را به خطر انداخته است.

جمهوری اسلامی ایران بعنوان یکی از بازیگران موثر منطقه ای، از همان ابتدا با اعلام حمایت از حرکت های مردمی در کشورهای منطقه بالاخص تونس، مصر، لیبی، یمن و بحرین، بیداری اسلامی را منشأ شروع این حرکتها اعلام و خواستار احترام دولتها نسبت به مطالبات مشروع مردمی و پایان دیکتاتوری ها شد.

یکی از کشورهایی که حرکتهای اعتراضی هم در آنجا صورت گرفت و در برخی از شهرهای آن مخالفین با تجمع در خیابانهای اصلی شهر، شعارهایی را علیه حاکمیت سردادند، سوریه بود. کشوری که نقش بازیگری او با دیگر کشورهای درگیر انقلابات مردمی درمنطقه متفاوت بوده و همین تفاوت رفتار «سوریه» درمنطقه باعث واکنشهای متفاوت بازیگران موثر بین المللی نسبت به تحولات سوریه شد.

در مورد نقش سوریه و تحولات اخیر آن و تفاوت آن با تحولات سایر کشورهای منطقه ای، توجه به چند نکته اساسی ضروری است:

۱) سوریه در طول سالهای گذشته و بیش از ۶۰ سال اخیر همواره در خط مقدم گروه های مقاومت از جمله فلسطین و لبنان قرارداشته و تنها کشور عربی حامی از حاکمیت فلسطین و لبنان در مقابل زیاده خواهی غرب بالاخص رژیم صهیونیستی بوده است.

۲) انقلابیون در کشورهایی مانند مصر، تونس، بحرین و... شعارهایی برعلیه نظام سلطه سرمی دهند ولی عموم شعارها و خواسته های معترضین در سوریه درحمایت از نظام سلطه است. لذا بدیهی است ماهیت و خاستگاه مطالبات مردمی در این کشورها متفاوت است.

۳) انقلابیون کشورهای دیگر منطقه مانند مصر، لیبی و... از هیچ گونه پشتیبانی سیاسی و رسانه ای نظام سلطه برخوردار نبوده و نیستند برای اینکه خواسته اصلی آنها اخراج وابستگان غربی و آمریکا است. اما مخالفین دولت سوریه از همان ابتدا مورد حمایت شدید رسانه های غربی قرارگرفتند و با ایجاد و ارائه اخبار کذب سعی نمودند با تحریک احساسات مردم، زمینه فراگیرشدن اعتراضات را درسطح شهرهای کشور سوریه فراهم سازند.

۴) از ویژگی های دیگر تحولات سوریه، فراگیرنبودن اعتراضات در این کشور است. بیشتر اعتراضات صورت گرفته در طول هفته های گذشته در شهر درعا بوده که عموم ساکنین آنها، سلفی هستند و کمکهای زیادی را در قالب صدور فتوا از سوی مفتی های عربستانی و مبالغ هنگفت مالی ازسوی دولت عربستان دریافت کرده اند. اما علی رغم کمکهای مختلفی که از سوی کشورهای بیگانه به مخالفین صورت گرفته دامنه اعتراضات مردمی در سوریه برخلاف کشورهای دیگرمنطقه نه تنها افزایش نیافته بلکه کاهش یافته و به شهرهای مهم سوریه از جمله دمشق و حلب سرایتی نداشته است.

۵) رئیس جمهور سوریه - بشار اسد- در بین مردم خود چهره منفوری ندارد و بالعکس از مقبولیت مردمی خوبی برخوردار است و از سالهای گذشته اصلاحاتی را در ساختار سیاسی، اقتصادی و امنیتی خودش شروع کرده و از زمان آغاز اعتراضات مردمی در برخی شهرها تلاش کرده به خواسته های مردم پاسخ مثبت دهد. نکته دیگری که در سوریه متمایز ازسایر کشورها بود ورود و دفاع طرفداران دولت از بشار اسد بود. حامیان دولت بشار اسد با برگزاری تظاهراتهای گوناگون، هم حمایت خود را از سیاست های دولت بشار اسد اعلام و هم بیگانگان را عامل فتنه در سوریه قلمداد کردند.

با بررسی عوامل مذکور باید انتظار داشت که نوع رفتار بازیگران بین المللی نسبت به تحولات منطقه و سوریه متفاوت باشد. کشورهای غربی و برخی از وابستگان آنها در منطقه از جمله عربستان و... که از گسترش انقلابات و تقویت موقعیت اسلامگرایان و شیعیان در منطقه وحشت کرده و اقدام به لشکرکشی نظامی به کشورهای دیگر از جمله بحرین نموده اند، نه تنها با معترضین سوری مخالف نیستند بلکه از حرکت آنها برای تضعیف موقعیت بشاراسد حمایت می کنند. چرا رفتار سیاست خارجی کشورهای غربی و حکام دیکتاتور عربی زیر سوال نمی رود اما همه چراها نسبت به رفتار سیاست خارجی ایران طرح می شود. و رسانه های غربی در طول چند هفته اخیر سعی کرده اند سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را نسبت به تحولات سوریه به چالش بکشانند.

همگان اذعان دارند که موضع حمایتی سوریه از گروه های مقاومت، فلسطین و مقاومت در برابر زیاده خواهی های غرب بویژه رژیم صهیونیستی، غربیها را به شدت عصبانی کرده و به همین جهت است که در طول سالهای اخیر به انحاء مختلف تلاش کرده اند که سوریه را از محور مقاومت خارج کنند چون با مقاومت بشار اسد از دستیابی به سیاستهای خود ناکام مانده اند امروز از فرصت پیش آمده برای اعمال فشار بیشتر بر سوریه و دستیابی به اهداف خویش بهره برداری می کنند.

موضوع دیگری که نباید از کنار آن به سادگی عبور کرد این است که غربیها با توجه به جهت گیری دینی حرکتهای انقلابی در منطقه، به شدت نگران افزایش قدرت بیش از پیش جمهوری اسلامی ایران در منطقه شده اند چرا که تحولات صورت گرفته در منطقه موقعیت ایران را نسبت به دیگر بازیگران بین المللی در وضعیت برتری قرار داده است. امروز یکی از دلایلی که برای تحت فشار قرار گرفتن سوریه مطرح می شود این است که از طریق سوریه به ایران اعمال فشار نمایند. به همین جهت است که هیچ تحلیلی در رسانه های نظام سلطه در مورد تحولات سوریه استفاده نمی شود مگر اینکه از ایران هم نام برده شود.

دلیل سوم در اعمال فشار برسوریه، زمینه سازی برای انحراف افکار عمومی از تحولات جهان اسلام است. غربیها با اعمال فشار بر سوریه و اتهام زنی به ایران تلاش می کنند که افکار عمومی را از تحولات بنیادین در منطقه منحرف سازند لذا همواره سعی کرده اند جمهوری اسلامی ایران را به دوگانگی سیاست خارجی متهم کنند. در حالی که جمهوری اسلامی ایران در مواضع رسمی خود از تمام کشورهای دیکتاتور منطقه خواسته که به حقوق ملت خود احترام بگذارند.

اخیرا نویسنده ای در رسانه های ترکیه با نوشتن مقاله ای با عنوان «درعا، تهران، آنکارا» با ارائه داده هایی غلط و بی پایه که معمولا چنین اخباری با توجه به سیطره جهانی غولهای رسانه ای غرب از طریق آنها و با هدف انحراف افکار عمومی از واقعیات تحولات در خاورمیانه و شمال آفریقا منعکس و در اختیار دیگر رسانه ها قرار می گیرد، تلاش کرده نوع رفتار جمهوری اسلامی ایران را نسبت به تحولات منطقه ای و سوریه متناقض بخواند که امید است که منبع خبری و تحلیل آقای آلبایراک، رسانه های وابسته غربی نباشد.

حاکان آلبایراک در یادداشت خود، فتنه خواندن حرکتهای صورت گرفته در سوریه از سوی جمهوری اسلامی را به شدت مورد انتقاد قرار داده و نوشته چرا ایران مخالفین سوری را فتنه گر و مخالفین دیگر کشورهای منطقه را انقلابی خطاب می کند و استدلال نموده مخالفین امروز دولت سوریه همان کسانی هستند که دیروز در جنگ ۳۳ روزه در حمایت از مقاومت شعار می دادند!

پاسخ روشن است چگونه می توان مردمی را که در جنگ ۳۳ روزه میان حزب الله و رژیم صهیونیستی، از گروه های مقاومت حمایت می نمودند با مردمی که امروز در خیابانهای درعا شعار بر علیه گروه های مقاومت سر می دهند یکی دانست؟! اگر معترضین امروز سوریه همان مردم حامی حزب الله و حماس در مقابل غرب و رژیم صهیونیستی بودند پس چرا امروز دولت سوریه را نسبت به خودداری از حمایت گروه های مقاومت تحت فشار قرار می دهند؟ با توجه به ماهیت غربگرایی تحولات سوریه برخلاف سایر تحولات منطقه نباید به وابستگی مخالفین به غرب و برخی حکام عربی شک و تردید داشت؟

کشورهای غربی در کشورهای شمال آفریقا و برخی کشورهای عربی تا جایی که ممکن است از تثبیت شدن موقعیت حکام وابسته به غرب حمایت نمودند قدرت های غربی نه تنها در سوریه رفتارشان مغایر با آن سیاست است بلکه دولت سوریه را که از روش های مسالمت آمیز و پرهیز از شیوه های خشن برای ایجاد آرامش و ثبات در کشورش بهره برداری می کند را به شدت تحت فشار قرار می دهند.

صدور بیش از یک میلیون پیامک از داخل رژیم صهیونیستی به مردم سوریه و یا توزیع شبنامه در مرزها توسط هواپیماهای رژیم صهیونیستی در ۲-۳ روز اول اعتراضات با تاکید بر نافرمانی های مدنی، تخریب و اعمال ایذایی بر علیه دولت دمشق، جهت تحریک مردم برای سرنگونی دولت بشار اسد، آیا نشان دهنده وابستگی مخالفین سوری به غرب نیست؟! غرب که موقعیت خود را در دیگر کشورهای منطقه متزلزل دیده امروز سعی می کند، حداقل پیوند سوریه را با گروه های مقاومت با هدایت جمهوری اسلامی ایران از بین ببرد.

موضوع دیگری را که نگارنده مدعی شده، ورود سلاح های ایرانی توسط سوریه به داخل لبنان و گروه های مقاومت است. امری که بارها از سوی جمهوری اسلامی ایران تکذیب شده و همواره بر پشتیبانی معنوی خود از گروه های مقاومت آن هم براساس آموزه های دینی و ظلم ستیزی تاکید کرده است.

تحولات امروز خاورمیانه به شدت قدرت های غربی را نگران کرده و موجب شده رسانه های غربی برای وارونه جلوه دادن ترتیبات جدید امنیتی در منطقه، کشورهای مهم و تاثیرگذار از جمله جمهوری اسلامی ایران را متهم به دخالت در امور دیگر کشورها بنمایند. و بر ما مسلمانان فرض است که در شرایط بحرانی امروز غرب، با تحلیل واقع بینانه تحولات، در مسیر خواسته های آنها حرکت نکنیم.

جواد محمدزاده