تساوی طبقات اجتماعی; کم ترین مرتبه روزه

روزه افزون بر آثار فردی برای روزه دار، آثاری اجتماعی نیز دارد. روزه داری که از همه محرمات مثل ظلم، حرامخواری، عیب جویی و غیبت، دروغگویی، کبر، تجاوز و... پرهیز می کند، واجبات اجتماعی …

روزه افزون بر آثار فردی برای روزه دار، آثاری اجتماعی نیز دارد. روزه داری که از همه محرمات مثل ظلم، حرامخواری، عیب جویی و غیبت، دروغگویی، کبر، تجاوز و... پرهیز می کند، واجبات اجتماعی را نیز به جا می آورد و از محرمات آن نیز دوری می جوید. کم ترین مرتبه روزه، آثار اجتماعی آن است که واجب شدن آن برای تساوی بین طبقات اجتماع است. امام صادق(ع) فرموده است: «خداوند به این سبب روزه را واجب کرد که ثروتمند و فقیر در یک سطح قرار گیرند; زیرا ثروتمند، گرسنگی را لمس نمی کند تا به فقیر رحم کند. ثروتمند هرچه بخواهد به دست می آورد. پس خداوند خواست که مردم در یک سطح قرار گیرند و ثروتمند، طعم گرسنگی و رنج را بچشد و با ضعیف مهربان شود و به گرسنه رحم کند.» همچنین امام حسن عسکری(ع) نیز در پاسخ به این پرسش که چرا خداوند روزه را واجب کرد؟ فرمودند: «برای اینکه ثروتمند گرسنگی را حس کند تا به فقیر ببخشد.»از این احادیث و احادیث دیگری نظیر آن، می توان فهمید که خداوند روزه را واجب کرد تا ثروتمندان طعم تلخ گرسنگی و محرومیت را که گفتنی نیست، بچشند و آمادگی روحی برای کمک به نیازمندان را پیدا کنند و همه مسلمانان در درد و اندوه یکدیگر شریک شوند. «عنصر المعانی» چه شیوا گفته است: «بزرگ ترین کار در روزه آنست که چون نان روزه به شب افکنی، آن نان را که نصیب روز خود داشتی، به نیازمندان دهی تا فایده رنج تو پدید آید.» همچنین در یکی از دعاهای ماه رمضان توجه زیادی به فقر، محرومیت و گرسنگی شده است.

دعایی که بعد از هر نماز در ماه رمضان خوانده می شود: «خدایا; بر اهل قبول شادی ببار. خدایا هر فقیری را بی نیاز کن. خدایا هر گرسنه ای را سیر کن. خدایا هر برهنه ای را بپوشان. خدایا وام هر وامداری را بپرداز. خدایا غم هر غمزده ای را بزدای. خدایا هر غریبی را بازگردان. خدایا هر اسیری را رها کن. خدایا هر فاسدی از کارهای مسلمین را اصلاح کن.

خدایا هر بیماری را درمان کن. خدایا فقر ما را با بی نیازی ات برطرف بفرما. خدایا بدی حال ما را به خوبی حال خودت تغییر ده. خدایا وام ما را بپرداز و فقر ما را بزدای که تو بر هر کاری توانایی.» این دعا شامل چهارده درخواست و تقاضا از پروردگار است. که به جز درخواست اول، بقیه آنها مربوط به مشکلات اجتماعی است. هشت درخواست آن نیز مربوط به مسائل اقتصادی و برای از میان رفتن فقر و محرومیت است. توصیه به روزه داران برای خواندن این دعا در ماه رمضان، آن هم بعد از هر فریضه واجب حکمت دارد; زیرا مسلمانان که با روزه و تحمل گرسنگی به یاد فقیران و گرسنگان افتاده اند، با خواندن این دعا بیشتر به این عمل ترغیب خواهند شد. از سویی دیگر این دعا آموزش، تلقین و تنبیه هم هست، یعنی به مسلمانان می آموزد و تلقین می کند که به فقر و محرومیت بیندیشند و برای کمک به فقیران، سیر کردن گرسنگان و پوشاندن برهنگان تلاش بیشتری کنند.