«جام» نمی خواهیم حتی جهانی

حرف و حدیث بر سر ارزش هایی که دوست شان داریم

صحبت، از خبر یکی از رسانه‌های گروهی یا جمعی یا جمعی گروهی، هر چه می‌‌خواهید فکر کنید، شروع شد! از خبری که در آن از علی سعیدلو رئیس سازمان تربیت‌بدنی که همانا رئیس ورزش کشور هم هست، نقل شده بود که طبق توافقات صورت‌ گرفته در یک دیپلماسی تمام ورزشی (!) با امیر قطر، بناست چند دیدار از بازی‌های جام‌جهانی فوتبال در سال ۲۰۲۲ در ایران برگزار شود. قبل‌تر از این خبر شگفت‌انگیز که همه ورزشکاران، ورزش‌دوستان و حتی ورزش‌ندوستان را متعجب کرد، «سپ بلاتر» رئیس فدراسیون جهانی فوتبال فیفا اعلام کرده بود که قطر میزبان بازی‌های جام‌جهانی ۲۰۲۲ می‌تواند برای برگزاری جام‌جهانی از کشورهای منطقه نیز کمک بگیرد.

البته در صحبت‌های بلاتر ذکر شده بود این کمک می‌تواند برگزاری برخی از بازی‌ها در دیگر کشورها باشد. اتفاقی که به نوبه خود بسیار جالب توجه است و بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و منطقه آسیای مرکزی را وسوسه کرده است، با قطر وارد تعاملات دیپلماتیک در عرصه ورزش شوند تا بتوانند این رویداد بزرگ فراورزشی را حتی اگر شده برای یک بازی به کشورشان ببرند. این خود شروعی بود بر گمانه‌های ورزشی و فرهنگی که در رسانه‌های کشورمان به راه افتاد...

● گمانه اول

«ورزش» و چیزهایی که نداریم!

اولین چالش‌هایی که این‌گونه مواقع بی‌شک رسانه‌های موافق و مخالف این‌چنین تصمیماتی، با آن روبه‌رو هستند و برای پاسخگویی به اذهان عمومی به سراغ‌اش می‌روند، اوضاع و احوال حاکم بر سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای موجود ورزشی کشور است. شاید این‌گونه به ذهن متبادر شود که عظم ملی و همت همگانی می‌تواند مشکلات سخت‌افزاری را مرتفع سازد اما شایان توجه است که کشور ما در مدت ۳۰ و اندی ساله بلوغ مجددش بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی، هنوز نتوانسته در توسعه امکانات سخت‌افزاری فوتبال کشور موفق باشد، حال چه‌طور ممکن است برای چنین تورنمنت بزرگی به یک‌باره این مهم فراهم آید. لذا بدیهی به نظر می‌رسد نخستین مشکل که در اذهان عمومی مورد کنکاش و اشکال قرار می‌گیرد اوضاع نابه‌سامان سخت‌افزاری (ورزشگا‌ه‌ها، هتلینگ، حمل و نقل، اسکان و...) ورزش کشور است. اوضاعی که اگر بنا باشد به چنین رویداد بزرگی فکر کنیم باید از همین امروز که چه عرض کنم، از دیروز امروز برایش چاره‌ای اندیشید. البته در نگاهی خوشبینانه‌ می‌توانیم بگوییم این اتفاق، افتادن‌اش امکان‌پذیر است.

● گمانه دوم

«فرهنگ» و چیزهایی که دوست‌اش داریم!

یکی از مهم‌ترین ابعاد رخداد بزرگ‌ ورزشی چون جام‌جهانی این است که ممکن است فرهنگ و خرده فرهنگ‌های موجود در یک کشور با قوانین فیفا مغایرت داشته باشد. من باب مثال ممکن است مجموعه قوانینی که فیفا برای رفاه حال توریست‌ها در نظر گرفته است، گاها با برخی موازین فرهنگی و حتی دینی کشورها تناقض داشته باشد. اما نکته‌ای که این‌جا حائز اهمیت و مهم است به عنوان رسانه‌ای فرهنگی با آن مواجهه‌ای صحیح داشته باشیم، پاره‌ای از فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌های موجود در عرف جامعه‌مان است، که برایمان آن‌قدر ارزشمند است که می‌توانیم برای آن‌ها از رویداد بزرگی چون جام‌جهانی نیز چشم‌پوشی کنیم.

ارزش‌هایی که ممکن است به سبب مغایرت‌‌های فرهنگی ملل مسلمان و غیرمسلمان، فیفا با آن‌ها مشکل داشته باشد و ما را برای رسیدن به هدف‌مان که همانا تعالی روح ورزش در کشور است، دچار چالش و بحران سازد. اما آن‌چه می‌تواند در این بین ما را در انتخاب صحیح مسیر هدایت نماید ابتدا به ساکن توجه به ارزش‌ها و هنجارهایی است که دوست‌شان داریم. باید بپذیریم ارزش‌های دوست‌داشتنی اسلامی، آن‌قدر مهم است که اگر فیفا با آن‌ها کنار نیامد، قید جامی که جهانی است را بزنیم. البته سابقه نشان داده است فیفا به عنوان نهاد مرجع فوتبال جهان همیشه به فرهنگ‌ها و ارزش‌های ملل توجه داشته و در قسمتی از اساسنامه‌اش هم به این مسئله اشاره داشته است. فیفا می‌گوید: «شرایط خاص اقلیمی و فرهنگی کشورها می‌بایست در وضع قوانین برگزاری تورنمنت‌های بزرگ در نظر گرفته شود و به آن‌ها احترام گذاشته شود.» شاید به همین خاطر است که فیفا در جریان انتخاب قطر به عنوان میزبان جام‌جهانی ۲۰۲۲ از «هم‌جنس بازان» خواسته است به قطر سفر نکنند و به ارزش‌های مردمان آن دیار که مسلمان هستند، احترام بگذارند! مسئله‌ای که به نوبه خود بسیار جالب‌توجه است.

● گمانه سوم

شاید وقتی دیگر...

این‌که جام‌جهانی ۲۰۲۲ یا ۲۲۲ هزار و بیست و دو میلادی در ایران برگزار شود یا نشود در قالب ورزشی بسیار مهم است، اما در بعد فرهنگی ماجرا مهم نیست! مهم آن است استعاره تعالی روح ورزش را در جامعه آن‌قدر بالا ببریم که همچون امروز که حضور بانوان ایرانی در عرصه‌های رقابت‌های جهانی برای سیاست‌مداران ورزشی دنیا به امری طبیعی مبدل گشته است، پذیرش برگزاری جام‌جهانی فوتبال با حفظ شئون و ارزش‌های اسلامی برای جامعه جهانی ورزش، میسر شود.

نویسنده: بهنام اخوت‌‌