خلل در اقتصاد هند

هند از بسیاری جهات از موفق ترین نمونه های آزادسازی اقتصادی است سال ها اقتصاد این کشور به دلیل پاره ای مقررات دست و پاگیر حرکت آرامی داشت و رشد آن ضعیف بود اما ظرف ۱۵ سال گذشته به یک اقتصاد قدرتمند مبدل شده است بدون توان هند, اقتصاد دنیا چیز زیادی برای بالیدن به آن ندارد

«پالانیاپان چیدامبارام» وزیر دارایی هند ۲۹ فوریه در سخنرانی خود درباره بودجه با لحنی آرام و جدی گفت: «ببر در معرض خطر بزرگی است.» منظور او ببرهای هند بود که برای یافتن شکار سراسر کشور را طی می کنند و روز به روز از تعدادشان کاسته می شود. اما اقتصاد ببر آسای هند نیز که در ۳ سال گذشته به طور متوسط سالانه ۹ درصد رشد داشته در معرض خطر است.

هند از بسیاری جهات از موفق ترین نمونه های آزادسازی اقتصادی است. سال ها اقتصاد این کشور به دلیل پاره ای مقررات دست و پاگیر حرکت آرامی داشت و رشد آن ضعیف بود اما ظرف ۱۵ سال گذشته به یک اقتصاد قدرتمند مبدل شده است. بدون توان هند، اقتصاد دنیا چیز زیادی برای بالیدن به آن ندارد. با این حال، این دستاورد شکننده تر از آن چیزی است که به نظر می رسد. چیزهای زیادی از وابستگی دولت به حمایت کمونیست ها گرفته تا سیستم طبقاتی، قطع مداوم برق و قوانین دست و پاگیر کار، اقتصاد هند را در محدودیت قرار می دهد. هند همچنین از منابع خود نیز خوب استفاده نمی کند.

در کشوری مانند هند بوروکرات ها و سیاستمداران کفایت کمتری نسبت به بازرگانان دارند و این چیز غیر معمولی نیست. بخش کارمندی هند با ۱۰ میلیون کارمند در اندازه یک کشور کوچک است و بخش عمومی که اصلاحاتی در آن صورت نگرفته مانعی بزرگ بر سر راه دو مسئله اساسی مورد نیاز این کشور در حال رشد است. نخست نرخ سریع رشد پایدار است. بدهی های دولت و ناکامی های زیر ساختی رشد اقتصادی هند را کاهش داده است.دوم، توزیع ثمرات اقتصاد در حال رشد در میان فقرای هند است. دولت اعتراف کرده است که بسیاری از هزینه هایی که برای توسعه صرف می شود به اهداف و جمعیت مورد نظر نمی رسد. این مسئله سبب برانگیختن خشم مردم شده و ریسک ها در برابر بخش تجارت و بازرگانی را بالا می برد.

چیدامبارام مانند مانموهان سینگ نخست وزیر هند یک لیبرال و اصلاح گر است. او را عموماً با «بودجه رؤیایی» اش در سال ۱۹۹۷ می شناسند که براساس آن مالیات ها و تعرفه ها را قطع کرد و هند را به شکوفایی اقتصادی امروز رساند. بودجه جدید آخرین بودجه دولت پیش از انتخابات آینده در اواخر سال جاری میلادی است. اما این بودجه واقعیات ناخوشایندی بیان می کند و آن این که دولت در طول سال های خوب اقتصادی اصلاحات بسیار اندکی را انجام داده است.

مالیه های عمومی را در نظر بگیرید. دولت پیش بینی کرده که در سال مالی جدید ۳‎/۱ درصد کسری بودجه خواهد داشت و این رقم در سال مالی بعد ۲‎/۵ درصد خواهد بود. اما این ارقام مصنوعی و پائین است چرا که کسری بودجه دولت های محلی و بسیاری از سوبسید های سوخت از آن حذف شده است. بسیاری دیگر از بازارهای بزرگ در حال رشد نیز با این وضعیت روبه رو هستند. اما وضعیت هند از لحاظ مالی از همه آنها بدتر است.

اگر رشد اقتصادی کاهش یابد مالیات ها نیز کم می شود و بدین ترتیب شوق هند به ادامه رشد اقتصادی کاهش می یابد. رشد ۹ درصدی اکنون به اوج منحنی رشد بیشتر شبیه است تا یک دستاورد دائمی.

تنگناها و گلوگاه های اقتصادی حاکی از آن است که هند بدون مهار تورم نمی تواند رشد سریعی داشته باشد. این وضعیت سال گذشته به خوبی نمایان شد. رشد این کشور تا حد زیادی به دلیل عملکرد نامناسب بانک مرکزی در ۳ ماهه چهارم به ۸‎/۴ درصد کاهش یافت. هند بدون تقویت روپیه یا رفع تزلزل بازار سهام نمی تواند سرمایه خارجی بیشتری جلب کند.

دولت هند مدعی است که «رشد فراگیر» اقتصادی را تقویت کرده است.

چیدامبارام در بودجه خود پول اضافی زیادی به طرح های پر هزینه از تغذیه دانش آموزان گرفته تا راه سازی در مناطق روستایی اختصاص داده است. اما همانگونه که خود وی گفته، هزینه ها و درآمدها بر هم منطبق نیست. در این فاصله سیستمی اداری قرار گرفته که به دلیل فساد و پارتی بازی دچار پوسیدگی شده است. یارانه های دولتی به فقرا نمی رسد؛ مدارس کیفیت آموزش بالایی ندارند و کلینیک های روستایی به مداوای مردم نمی پردازند.

سینگ در سال ۲۰۰۴ هنگامی که به نخست وزیری رسید اصلاحات اداری و اجرایی را اولویت کاری خود قرار داد و کمیسیونی برای بررسی و اجرای این اصلاحات تشکیل داد. اما وزیر دارایی نیز پذیرفته است که بسیاری از مباحث و برنامه ها، تحقیقاتی دانشگاهی بیش نبوده است.

انتظار می رود که بخش کارمندی کشور به زودی از افزایش حقوق برخوردار شود و استانداردهای کاری سخت تری بر عملکرد آن اعمال شود. اما پیشنهاد وزیر دارایی برای بخشودگی بدهی های ۳۰ میلیون کشاورز به دولت با مقاومت ها و مخالفت هایی مواجه شده است. این امر اگر چه پرهزینه است اما یک امتیاز بزرگ دارد و آن این که بدون گذار از کانال سیستم دولتی پول را به مردم نسبتاً فقیر منتقل می کند.

اصلاحات اقتصادی و اداری هنوز کاملاً متوقف نشده است.

دولت خواستار تحقیقات مستقل در برنامه های عمومی و نظارت بهتر بر نحوه صرف هزینه ها در حدود یک هزار برنامه اقتصادی شده است. اما اصلاحات اقتصادی باید به طور عمیق تری پیگیری شود تا بخش عمومی رشداقتصادی را کند نکند. بار بدهی های دولت پول اندکی برای زیر ساخت ها باقی گذاشته است. دولت تمایلی به آزادسازی بانک ها، صندوق های بازنشستگی و شرکت های بیمه ندارد زیرا به فروش اوراق قرضه به آنها نیاز دارد. سوابق بد دولت در هزینه های اجتماعی شرکت ها را از داشتن کارکنان ماهر و زبده و باسواد محروم کرده است. دولت های محلی هند نیز به جای سرمایه گذاری و تلاش در زمینه افزایش بهره وری زمین و نیرو فعلاً برای کاهش نارضایتی ها در قسمت های روستایی تقلا می کنند.

شاید بسیاری از هندی ها بهتر بدانند که بخش خصوصی و نه بخش دولتی را به ببر تشبیه کنند. اما نماد بهتر برای این بخش درخت انجیر است. درخت انجیر که نزد هندی ها مقدس و محترم است همواره جای رشد و نمو خود را به خوبی پیدا می کند به گونه ای که آزادانه در کنار جاده ها شاخ و برگ خود را می گستراند و گاهی نیز درختان دیگر را زیر سایه خود می گیرد. بخش خصوصی پویای هند چنین مهارتی را از خود نشان داده است.

اما اگر دولت بعدی در اصلاحات ناکام شود شاید درخت انجیر (بخش خصوصی) نیز از رشد و ثمردهی باز ایستد.

منبع

اکونومیست