دوست‌ها و همبازی‌ها

اصولاً ما می‌خواهیم که کودکان ما خودشان دوست انتخاب کنند. ما معتقد به آزادی هستیم و با اجبار مخالفیم، و هم‌چنین می‌دانیم که معاشرت آزاد یکی از حقوق اساسی و اصلی در دموکراسی …

اصولاً ما می‌خواهیم که کودکان ما خودشان دوست انتخاب کنند. ما معتقد به آزادی هستیم و با اجبار مخالفیم، و هم‌چنین می‌دانیم که معاشرت آزاد یکی از حقوق اساسی و اصلی در دموکراسی است. با این حال، بیشتر مواقع، کودک «دوستانی» را به خانه می‌آورد که ما آنان را ناسازگار و سرکش می‌یابیم. ما شاید از بچه‌های بیهوده‌گر و پرخاشگر منزجر باشیم و یا نی‌نی کوچولوهایی را که آب دماغ‌شان سرازیر است نتوانیم تحمل کنیم، اما تا زمانی که رفتار آنان ما را واقعاً آزار نمی‌دهد، بهترین کار این است که قبل از مداخله درگزینش‌های کودک، مطالعه کنیم و ببینیم که کودک چه سلیقه‌هایی دارد و چه چیزی او را به خود جذب می‌کند.

با چه معیاری می‌توانیم نحوه ی انتخاب دوست را در کودک خود ارزیابی کنیم؟ دوست‌ها باید تأثیر سودمند و صحیحی بر یکدیگر بگذارند. کودک به فرصت‌هایی نیاز دارد تا با شخصیت‌هایی که متفاوت با شخصیت خود او هستند و مکمل شخصیتش بشمار می‌آیند، معاشرت کند.

کودکی که گوشه‌گیر است و اجتماعی نیست، باید با دوستانی معاشرت کند که اجتماعی باشند؛ کودکی که از او مراقبت اضافی بعمل آمده و وابسته است، به معاشرت و همراهی دوستان مستقل نیاز دارد؛ کودکی که می‌ترسد باید با دوستان شجاع‌تر معاشرت کند؛ کودکی که رفتار بچگانه‌ای دارد می‌تواند از دوستی با یک همبازی بالغ‌تر بهره‌مند شود؛ کودکی که خیلی خیالاتی است، باید از کودکان واقع‌بین‌تر تأثیر پذیرد. کودکی را که مهاجم و پرخاشگر است باید با همبازی‌های قوی اما نه جنگجو روبرو کرد.

هدف ما این است که با برقراری ارتباط بین کودک و دوستانی با شخصیت‌های متفاوت نسبت به شخصیت او، روابط صحیح را در او تقویت کنیم و باعث شویم که وی بتواند رفتار خود را با معیارهای موجود تطبیق دهد.

پایه ی برخی از روابط را باید سست کرد.

کودکانی که رفتار بچگانه دارند، فقط از نارسی وعدم بلوغ یکدیگر تغذیه می‌کنند. کودکانی که جنگجو هستند فقط رفتار تجاوزگرانه ی یکدیگر را تقویت می‌کنند. بسیاری از کودکان گوشه‌گیر در بده و بستان‌های اجتماعی شرکت نمی‌جویند. کودکان بزهکار شاید فقط گرایش‌ها و تمایلات ضد اجتماعی و بزهکارانه ی یکدیگر را تقویت کنند.

بایستی خصوصاً توجه داشت تا کودکانی که رفتار تبهکارانه و ناخوشایند دارند برای کودکانتان «دوستان» با نفوذ و برتری نشوند. این کودکان ممکن است به دلیل «تجربه» وسیع‌ترشان، در مدرسه یا در محله نقش یک قهرمان را بازی کنند و به صورت الگوهای نامطلوب برای کودکان دیگر در آیند.

وقتی مسئولیت انتخاب دوست را به کودک واگذار می‌کنیم و همزمان با آن، مسئولیت نظارت بر صحیح بودن آن انتخاب را بر عهده می‌گیریم، به سیستمی پیچیده از روش‌های کنترل و نظارت نیاز پیدا می‌کنیم.

جملاتی که روح استقلال و آزادی به کودک می‌بخشند

یک پدر و یا مادر خوب، همچون یک معلم خوب، کسی است که به طور روزافزونی به کودک توجه می‌کند و خود را وقف کودک می‌سازد. این نوع از والدین رضایت خاطر خود را در روابطی می‌بینند که سبب می‌شود کودکان دست به انتخاب بزنند و از نیرو و توان خودشان استفاده بکنند. ما می‌توانیم در گفتگوهای خود با کودکان، با آگاهی کامل جملاتی را بکار ببریم که نشان دهند ما به توانایی آنان در اتخاذ عاقلانه تصمیماتشان اعتقاد داریم. بنابراین، هنگامی که پاسخ ذهنی ما به درخواست کودک «آری» است، می‌توانیم این مفهوم را با جملاتی نشان دهیم که برای پرورش حس استقلال کودک طرح شده‌اند. در زیر، چند نمونه برای پاسخ مثبت دادن آورده شده است:

ـ «اگر دلت می‌خواهد.»

ـ «اگر واقعاً همان چیزی است که دوست داری.»

ـ «تو خودت درباره آن تصمیم بگیر.»

ـ «بستگی به خودت دارد.»

ـ «انتخابش کاملاً با توست.»

ـ «هر چه که تصمیم بگیری من هم قبول دارم.»

پاسخ صرفاً «آری» ما شاید مایه دلخوشی کودک بشود، اما جملات دیگر باعث می‌شوند که کودک از اینکه خودش تصمیم می‌گیرد رضایت خاطر یابد و از اعتقاد و ایمانی که ما به او داریم، لذت ببرد.

منبع:برگرفته از کتاب راه حل های جدید برای مسائل قدیمی

نویسنده: دکتر هایم جی گینات