بهترین روش پیشگیری در آغاز زندگی

پای حرف های دکتر محمد اسلامی رییس اداره تنظیم خانواده وزارت بهداشت

اگر همین تازگی‌ها آغاز زندگی مشترک‌تان را جشن گرفته‌اید، حتما در ماه‌های اول و حتی شاید در یکی دو سال اول زندگی ترجیح می‌دهید سر و سامانی به اوضاع خانواده خودتان بدهید و تلاش کنید چرخ زندگی‌تان را به اتفاق همسرتان بچرخانید. برای همین احتمالا دلتان نمی‌خواهد تا وقتی خودتان را پیدا نکرده‌اید و مهیای پدر و مادر شدن نشده‌اید، سر و کله یک نوزاد در زندگی‌تان پیدا شود و بارداری ناخواسته‌ای رخ بدهد. هر کسی هم برای این دو سه سال اول زندگی مشترک و عدم تمایل‌اش به بچه‌دار شدن دلایلی دارد؛ از تمام شدن درس و دانشگاه گرفته تا بهبود شرایط مالی و از همه مهم‌تر، شناخت هر چه بهتر همسر. همه اینها قبول؛ اما برای پیشگیری از بارداری ناخواسته در این مدت، از چه روشی استفاده می‌کنید؟ می‌دانید بهترین روش مناسب برای زوجین جوان چیست؟ در گفتگوی ما با دکتر محمد اسلامی می‌توانید برای همه پرسش‌های این‌چنینی خود، جوابی علمی و مناسب پیدا کنید...

▪ آقای دکتر! فرض کنید یک زوج جوان که تازه ازدواج کرده‌اند و قصد دارند مثلا تا سه سال بچه‌دار نشوند از شما بخواهند بهترین روش پیشگیری از بارداری را به آنها معرفی کنید. پاسخ‌تان چیست؟

ـ در قدم اول از این زوج می‌پرسم برای تنظیم خانواده و استفاده از روش پیشگیری کدام یک از آنها پیش‌قدم است. قصد دارند مسوولیت این کار را آقا عهده‌دار شود یا خانم؟ سوال دومی که این زوج باید در موردش فکر کنند آن است که تمایل دارند تا چه مدت از باردار شدن جلوگیری کنند. آیا دو سال مدنظر آنها است یا کمتر و بیشتر؟ چون در انتخاب روش پیشگیری که می‌خواهند برگزینند این عامل مهم است. داشتن شرایط خاص مثلا مبتلا بودن به بیماری‌های مزمنی از جمله میگرن، دیابت و دیگر بیماری‌هایی که به خاطر آن تحت درمان هستند و دارو مصرف می‌کنند نیز در روشی که قرار است انتخاب کنند اثر دارد و به خاطر مصرف برخی داروها و یا شرایط خاص بیماری‌شان امکان دارد روش خاصی از جمله مصرف قرص‌های هورمونی ترکیبی یا آمپول‌های هورمونی یک‌ماه و سه ماهه منع شود. البته آنچه در اینجا به عنوان بیمار قلبی، بیمار دیابتی و... عنوان کردم، مقصود کسانی هستند که با نظر پزشک متخصص و پس از بررسی او چنین بیماری‌هایی برایشان تشخیص داده شده، نه اینکه خودشان از روی تصور و گمان به این نتیجه برسند که فلان بیماری را دارند. متاسفانه برخی از خانم‌ها یا آقایان جوان به خود برچسب بیمار مبتلا به میگرن یا قلبی می‌زنند، بدون اینکه این بیماری را داشته باشند. اما در نهایت اگر بخواهم بهترین روش را به این زوج توصیه کنم و متوجه شوم آقا تمایل به پذیرش مسوولیت دارد کاندوم را پیشنهاد می‌دهم که روش ایده‌آلی است و پیشگیری دوگانه دارد و اگر خانم عهده‌دار مسوولیت باشد روش قرص‌های ترکیبی را پیشنهاد می‌دهم. البته خانم‌ها می‌توانند به جای قرص از آمپول‌های یک‌ماهه پیشگیری از بارداری نیز استفاده کنند که از نظر اثربخشی و نحوه عمل مانند قرص‌ها هستند. انتخاب یکی از این دو گزینه چندان تفاوتی ندارد و فقط بر اساس خصوصیت فردی آن خانم باید ببینید کدام را ترجیح می‌دهد.

▪ از نظر درصد موفقیت هم تفاوتی بین انتخاب قرص و آمپول نیست؟

ـ خیر. هر دو حدود ۹۹ درصد و حتی بیشتر احتمال موفقیت دارند و البته اگر درست استفاده نشوند ضریب شکست آنها بالا می‌رود؛ یعنی اگر قرص را مرتب نخورند و فاصله یک‌هفته‌ای بین دو بسته را رعایت نکنند و یا برای تزریق آمپول در فاصله بین بیست و هفت تا سی‌وسومین روز سیکل زنانگی مراجعه نکنند و آن را به زودتر یا دیرتر موکول نمایند از درصد موفقیت‌اش کاسته می‌شود. اگر خانمی دچار فراموشی می‌شود و یا برایش سخت است که هر روز قرص استفاده کند قطعا ترجیح می‌دهد تنها با ماهی یکبار تزریق آسوده خیال شود که بارداری ناخواسته نخواهد داشت و برعکس اگر خانمی از تزریق خوش‌اش نمی‌آید و با مصرف قرص میانه بهتری دارد آن را برمی‌گزیند.

▪ در مورد تزریق آمپول آیا مراجعه به مکان خاصی لازم است یا در هر تزریقاتی قابل تزریق است؟ هزینه‌اش نسبت به قرص چه‌طور است؟

ـ تزریق آمپول به صورت عضلانی است و مانند هر آمپول دیگری در هر تزریقاتی می‌تواند تزریق شود. اگر از سیستم ارایه خدمت دولتی استفاده شود چه قرص‌های ترکیبی و چه آمپول رایگان هستند ولی اگر قرار باشد از خصوصی‌ها خدمت را بگیرند و از داروخانه‌ها خریداری کنند قیمت قرص زیر ۲۰۰ تومان و آمپول‌ها زیر ۴۰۰ تومان هستند که با این قدرت پیشگیری ۱۰۰ درصدی واقعا قیمت‌های مناسبی هستند. نکته مهمی را در خصوص آمپول‌های پیشگیری باید بگویم و آن درباره تفاوت آمپول‌های سه ماهه و یک‌ماه است. اگر شما از آمپول یک‌ماهه استفاده کنید فقط همان ماه از باردار شدن پیشگیری کرده‌اید و بلافاصله بعد از آن اگر تمایل داشته باشید باردار می‌شوید اما با استفاده از آمپول سه ماهه، پس از پایان سه ماه باروری‌تان برنمی‌گردد و امکان دارد مدتی طول بکشد. برای همین در صورتی که تمایل دارید مثلا پس از گذشت نه ماه از ازدواج باردار شوید نباید از آمپول سه ماهه استفاده کنید چون برنامه‌تان به تعویق می‌افتد و گاهی تا ۱۲ ماه و شاید ۱۸ ماه طول می‌کشد.

▪ در مورد روش مردانه به «پیشگیری دوگانه» اشاره کردید؛ مقصودتان چه بود؟

ـ اگر کاندوم به درستی استفاده شود روش مطمئنی است و ۹۷ درصد موفق عمل می‌کند. این روش علاوه بر پیشگیری از بارداری می‌تواند از انتقال برخی بیماری‌های مقاربتی جلوگیری نماید. گاهی عفونت دستگاه تناسلی در خانم یا آقا اتفاق می‌افتد و با این روش خوب می‌توان از انتقال آن جلوگیری نمود. تاکید ما در مورد استفاده صحیح از کاندوم و دقت در مورد داشتن تاریخ انقضا و اینکه کاندوم در چه شرایطی نگهداری شده (دمای بالا و قرار دادن آن نزدیک منبع گرمایی مثل بخاری و همچنین نور مستقیم کاندوم را خراب می‌کند) دقت در هنگام باز کردن و استفاده که مبادا با ناخن لاتکس آن پاره شود، نکاتی هستند که صدالبته در بالا بردن درصد موفقیت این روش، موثرند.

▪ برای زوجی که تازه ازدواج کردند و برنامه خاصی برای شروع زندگی خود دارند خیلی حیاتی است که روش آنها با شکست مواجه نشود اما ممکن است خانم قرص‌اش را فراموش کند یا در هنگام استفاده از روش مردانه با مشکلی مواجه شوند. آیا ناگزیرند در این شرایط تن به بارداری ناخواسته دهند؟

ـ سوال خوبی است و راه‌حل ساده‌ای هم دارد. این زوج تا ۷۲ ساعت و حتی تا ۱۲۰ ساعت بعد از مقاربت مثبت یا مشکوک می‌توانند قرص لوونورژسترول را که از همه داروخانه‌ها و بدون نسخه قابل تهیه است استفاده کنند. این دارو عوارض جانبی ندارد و خانم می‌تواند دو قرص را با هم بخورد و یا یکی را همان موقع و بعدی را ۱۲ ساعت بعد میل کند. این دارو نباید جایگزین همیشگی برای سهل‌انگاری‌هایتان شود یا خودش به عنوان روش پیشگیری از بارداری محسوب شود بلکه این روش اورژانسی می‌تواند به شما کمک کند تا از یک بارداری ناخواسته جلوگیری کنید. حداکثر ماهی یکبار می‌توانید این دارو را استفاده کنید. به زوجین توصیه می‌کنم حتما یکی از روش‌هایی که گفته شد برای سال‌های نخست زندگی خود انتخاب کنند. برخی افراد هیچ روشی را استفاده نمی‌کنند و می‌گویند روش طبیعی (متوقف کردن مقاربت قبل انزال) بسیار پرفایده است. به خاطر داشته باشید از آنجا که آقا نقش حساسی در این روش دارد و لحظه‌ای تاخیر در تصمیم‌گیری می‌تواند به بارداری منجر شود اطمینانی به این روش نیست. گذشته از این، به دلیل استرس در حین رابطه و تجربه نکردن ارگاسم می‌توان گفت این روش عوارض پنهانی بر روان افراد می‌گذارد و آرامش روابط زناشویی را از زوجین می‌گیرد.

الهه رضاییان