هرچی بچه تون خواست, نگید چشم

چگونه به کودکان مان پس انداز و خرج کردن را یاد بدهیم

درس دادن مسایل اقتصادی به بچه‌ها آسان نیست اما سخت هم نیست! آسان نیست چون باید خودتان با این مقوله آشنا باشید و سخت هم نیست چون گاهی تنها باید پا روی دل تان بگذارید...

آنچه در ادامه می‌خوانید بخشی از مبحث‌هایی است که بث کوبلینر نویسنده کتاب «بچه‌هایتان را تبدیل به یک نابغه اقتصادی کنید»، مطرح می‌کند. نویسنده و روزنامه‌نگاری که کتاب‌هایش در فهرست پرفروش‌های تایمز هم قرار گرفته است.

● درس ۳ تا ۵ سالگی

برای چیزی که می‌خواهی صبر کن!

شاید یاد دادن این درس از یاد گرفتن اش سخت‌تر باشد و به همین دلیل خیلی از بچه‌ها درس‌های بعدی اقتصادی را که سنگ بنایش روی این نقطه گذاشته می‌شود یاد نمی‌گیرند. مثلا پدر و مادر یا نزدیکان وقتی به خرید می‌روند و کودک را همراه خود می‌برند از اینکه به او بگویند نمی‌توانند برایش چیزی بخرند احساس عذاب وجدان می‌کنند مخصوصا که پول همراه داشته باشند و از نظر اقتصادی بودجه‌شان اجازه خرید به آنها می‌دهد اما باید بدانید این درس بسیار ضروری است و لازم است او بداند همراه شدن برای خرید با شما به معنای خرید کردن برای خودش نیست و هر چیزی را که بخواهد در همان لحظه نمی‌تواند داشته باشد. البته بعضی‌ها برای قانع کردن کودکشان از جمله «پول نداریم» استفاده می‌کنند یا با چشمک و ایما و اشاره از فروشنده می‌خواهند تا همراهی‌شان کند و با این توجیه که «این جنس فروشی نیست» قال قضیه را بکنند در حالی که همه این راهکارها اشتباه است و او باید با حقیقت روبرو شود و درست‌ترین جمله را بشنود مثل اینکه: «ما برای خرید برای تو به فروشگاه نیامده?ایم و آمده?ایم مواد غذایی بخریم یا برای الف یا ب خرید کنیم.»

● تمرین‌های ۳ تا ۵ سالگی

تمرین اول: وقتی در صف ایستاده‌اید و او مشغول بازی کنار شماست و خودش را تاب می‌دهد یا به اطراف نگاه می‌کند به‌طور غیرمستقیم شروع کنید به صحبت کردن درباره اینکه مثلا شما هم وقتی هم‌سن و سال او بودید چیزی می‌خواستید و بعد از اینکه پول‌هایتان را جمع کردید آن را خریده?اید یا برای تولدتان یا عید هدیه گرفته?اید.

تمرین دوم: با همراهی او ۳ قلک بخرید و روی هر کدامشان برچسب‌هایی با این عنوان بزنید: قلک پس‌انداز- قلک خرج -قلک کمک و صدقه! بعد برایش معنی هر کدام را توضیح دهید. با این روش پول‌هایی که می‌گیرد را بین این ۳ قلک تقسیم کنید. پول‌های عیدی و تولدش را داخل قلک پس‌انداز بریزد و اجازه بدهید برای خرید‌های بزرگی که می‌خواهد از آن استفاده کند بعد از او بپرسید دوست دارد با پول‌هایش به بچه‌های فقیر یا کسانی که به پول نیاز دارند هم کمک کند بعد کمی از پول‌هایش را داخل قلک کمک و صدقه و قسمتی را هم داخل قلک خرج بریزید و بگویید با این قسمت از پول‌هایش می‌تواند چیزهای کوچکی که می‌خواهد را بخرد، مثل شکلات یا برچسب و...

تمرین سوم: برایش هدف تعریف کنید. او نمی‌تواند خیلی زود به چیزهایی که می‌خواهد برسد! یادتان که نرفته این درس بزرگ این سن و سال است. پس لازم است برای او هدفی تعیین کنید که کمی دور از دسترس باشد و در عین امیدواری صبوری را به او آموزش بدهید، اما یک بچه ۳ تا ۵ ساله چگونه می‌تواند زمان و رسیدن به ۶ ماه آینده یا یک سال آینده را درک کند؟ برای او نقاشی کنید. یک جدول هفتگی یا ماهانه بکشید و از او بخواهید مثلا هر روز بعد از صبحانه یکی از خانه‌ها را رنگ کند تا به زمان در نظر گرفته شده برسد. به طور منظم هم برنامه‌ای داشته باشد و با هم پول‌ها را بشمرید و از اینکه دارد به هدفش می‌رسد ابراز خوشحالی کنید.

● درس ۶ تا ۱۰ سالگی

نیاز داری تصمیم بگیری چه جوری پولت را خرج کنی!

در این سن خیلی مهم است به بچه‌ها بیاموزید پول تمام‌شدنی است و اگر تمام پولش را بدون دلیل و بدون برنامه خرج کند دیگر پولی ندارد اما اگر هوشمند باشد، می‌تواند پول‌هایش را جمع و بیشتر کند، در عین حالی که می‌تواند چیزهایی که می‌خواهد را بخرد. این کار را چگونه باید انجام بدهید؛ با ادامه دادن تمرین‌های قبلی! قلک‌های خرج و صدقه و پس‌انداز را فراموش نکنید؛ با هم هدف‌گذاری مالی داشته باشید ضمن اینکه در خرج و دخل‌های خانه از او نظر بخواهید و از پیشنهادهایش استفاده کنید و به این وسیله او را هم با مسائل مالی آشنا کنید و هم اعتمادبه‌نفسش را بالا ببرید.

● تمرین‌های ۶ تا ۱۰ سالگی

تمرین اول: مشارکت دادن بچه‌ها در خرید‌ها و تصمیم‌های خانه! از تصمیم‌های کوچک شروع کنید. مثلا اینکه چرا از میدان تره‌بار خرید می‌کنید به جای اینکه از مغازه سر کوچه خرید کنید و کم‌کم به اینجا برسید که چرا این ماشین را خریدید یا این خانه را اجاره کردید.

تمرین دوم: به او در فروشگاه مقداری پول به اندازه ۵ هزار تومان بدهید و هنگامی که خودتان در حال خرید هستید از او بخواهید تا مثلا یک کیلو سیب خوب بخرد! قبل از خرید اگر نکته?ای لازم است به او گوشزد کنید.

تمرین سوم: هنگام خرید و در حالی که او کنار شما راه می‌آید با خودتان این سوال‌ها را با صدای کمی بلند که او هم بشنود مطرح کنید: آیا الان به این واقعا نیاز دارم؟ قیمتش مناسب است؟ واقعا ضروری است؟

● درس ۱۱ تا ۱۳ سالگی

پول قابلیت پیشرفت دارد

حالا وقت آن است که تمرکز خود را از روی پس‌اندازهای کوچک بردارید و او را وارد پس‌اندازهای بزرگ‌تر کنید. او هم می‌تواند در این سن درآمدهای کوچک برای خودش تعریف کند و هم پول توجیبی‌های بزرگ‌تر یا جایزه‌های بزرگ‌تری بگیرد.

● تمرین‌های ۱۱ تا ۱۳ سالگی

تمرین اول: باید به او بگویید اگر پس‌انداز را هر چه زودتر شروع کند با سرعت بیشتری به آنچه می‌خواهد نزدیک‌تر می‌شود. اگر خودتان هم به این موضوع باور ندارید بد نیست نتیجه یک تحقیق آمریکایی را بدانید که می‌گوید اگر از سن ۱۴ سالگی هر سال ۱۰۰ دلار کنار بگذارید در سن ۶۵ سالگی با احتساب سود بانکی ۲۳ هزار دلار خواهید داشت و اگر از سن ۳۵ سالگی این کار را شروع کنید در این سن تنها ۷هزار دلار خواهید داشت!

تمرین دوم: با او به سایت‌های مختلف بروید و درباره خبرهای بالا و پایین شدن قیمت‌ها کمی جستجو کنید. سعی کنید جستجویتان بیشتر از آنکه جدی باشد حالت تفریح داشته باشد؛ مثلا اینکه حدس ما درباره قیمت فلان خودرو یا گوشی درست بوده یا نه!

تمرین سوم: در این سن بچه‌ها به ولخرجی تمایل بیشتری دارند تا پس‌انداز کردن اما می‌توانید با وعده‌های حقیقی هیجان‌انگیز آنها را در مسیر درست حرکت دهید. به طور مثال به او این قول را بدهید که در ازای جمع کردن ۱۰۰ هزار تومان شما ۲۰ هزار تومان به او کمک می‌کنید! حواستان باشد مبلغ کمکی معقولانه باشد و او را بد عادت نکند!

بث کوبلینر

نویسنده و روزنامه‌نگار

ترجمه: سمیرا امین محلاتی