سه شنبه, ۲۹ خرداد, ۱۴۰۳ / 18 June, 2024
شکوفایی پس از زمستان رخوت
![شکوفایی پس از زمستان رخوت](/web/imgs/16/87/v7loy1.jpeg)
اگر از دوران شکوفایی دانش ستارهشناسی در ایران پیش از اسلام و پس از آن (بهویژه دوران طلایی اخترشناسی اسلامی که در آن چندین رصدخانه بزرگ و مجهز علمی در سراسر ایران فعالیت داشتهاند) بگذریم و قدم به دوران نجوم اپتیکی بگذاریم، با فراز و فرودهای فراوانی روبهرو میشویم. ایرانیان نخستینبار در زمان شاهعباس صفوی با تلسکوپ اپتیکی آشنا شدند.
در این دوران چند مستشار مذهبی ایتالیایی نمونههایی از تلسکوپ به دربار آوردند تا آسمان را برای شاه رصد کنند، اما این آشنایی هیچگاه منجر به واردکردن تلسکوپ به عنوان ابزار علمی برای دانشمندان متعدد عصر صفوی نشد. پس از آن تا عصر قاجار اطلاع چندانی از میزان توجه به تلسکوپ و رصدهای اپتیکی در ایران در دست نیست. در حکومت ناصرالدینشاه بهواسطه اقدامات اصلاحی امیرکبیر و تاسیس دارالفنون و اعزام تعدادی دانشجو به خارج از کشور، آشنایی دوبارهای با دستاوردهای دنیای نوین و از جمله اخترشناسی نوین بهوجود آمد. «محمود قمی» (مشاورالملک) یکی از این دانشآموختههای نجوم در فرانسه بود که مدتی را در رصدخانه پاریس گذرانده بود و در برنامهای تحقیقاتی در آنجا مشارکت داشت. او پس از بازگشت از فرانسه به کار در وزارت تلگراف گمارده شد. مشاورالملک که برای ناصرالدینشاه شبهای رصد در برج شمسالعماره ترتیب میداد، از شاه قاجار تقاضای نخستین بودجه برای تاسیس رصدخانه سلطنتی ایران کرد، اما با تقاضایش موافقت نشد.
شاید بتوان این نقطه را آغاز تلاش برای ساخت رصدخانه ملی ایران دانست؛ تلاشی که حدود ۱/۵ قرن بعد به نتیجه رسید. از دهه ۱۳۴۰ گرایشی به اخترشناسی نوین در ایران ایجاد شد که حاصل آن ساخت رصدخانه خورشیدی دانشگاه تهران در آن سالها و ساخت رصدخانه نیممتری دانشگاه شیراز در دهه بعد بود. در دهه ۱۳۶۰ رصدخانه ۰/۶متری دانشگاه تبریز بنا شد. این مراکز هنوز هم فعال هستند، اما با شتابی که رشد نجوم رصدی در جهان دارد، قدرت ابزارهای آنان پاسخگوی نیاز جامعه علمی ایران نمیتواند باشد. بنابراین تاسیس رصدخانهای بزرگ در ایران میتواند به مجموعهای از نیازهای علمی رصدگران ایران و حتی جهان پاسخ دهد.
رصدخانههای پژوهشی کشور
- رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی در تبریز با دو تلسکوپ ۶۰ سانتیمتری و ۴۰ سانتیمتری
- رصدخانه ابوریحان بیرونی در شیراز با دو تلسکوپ ۵۰ و ۳۵سانتیمتری
- رصدخانه دانشگاه کاشان با تلسکوپ ۴۰سانتیمتری
- رصدخانه دانشگاه فردوسی مشهد با تلسکوپ ۳۵سانتیمتری
- رصدخانه مرکز تحصیلات تکمیلی در علوم پایه در زنجان با تلسکوپ ۳۵سانتیمتری
- رصدخانه دانشگاه شهید باهنر در کرمان با تلسکوپ ۲۸سانتیمتری
- رصدخانه دانشگاه بینالمللی امامخمینی در قزوین با تلسکوپ ۲۸سانتیمتری
مرتضی چینیفروش
انتخابات ریاست جمهوری انتخابات انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم انتخابات ریاست جمهوری 1403 مسعود پزشکیان مناظره انتخاباتی سعید جلیلی ایران علیرضا زاکانی قالیباف حمید نوری محمدباقر قالیباف
هواشناسی معدن ریزش معدن تهران پلیس راهور سازمان هواشناسی جاده چالوس شهرداری تهران شازند سیاست سیل وزارت بهداشت
تورم مسکن سهام عدالت حقوق بازنشستگان خودرو قیمت خودرو قیمت طلا قیمت دلار دولت سیزدهم ایران خودرو همستر کامبت بورس
رسانه ملی تلویزیون حج سینمای ایران کربلا سریال موسیقی سینما دفاع مقدس عید غدیر
وزارت علوم دانشگاه آزاد اسلامی ایکس
رژیم صهیونیستی روسیه فلسطین غزه جنگ غزه چین اوکراین ترکیه عربستان حزب الله لبنان یمن جنگ اوکراین
یورو 2024 فوتبال پرسپولیس استقلال کریستیانو رونالدو سپاهان جام ملت های اروپا باشگاه پرسپولیس مس رفسنجان جام حذفی بازی لیگ برتر
اینترنت همستر گوگل اپل فیبرنوری سامسونگ تلگرام ناسا ایلان ماسک
رژیم غذایی کاهش وزن قهوه ویتامین مغز مراکز درمانی سنگ کلیه