نوجوان، در جست وجوی هویت

تغییرات ناشی از بلوغ طبیعی در نوجوان با تغییر و تحول آشکار روحی و روانی همراه است. دانشمندان علم روان شناسی عقیده دارند، در مرحله نوجوانی که یک مقطع حساس سنی است؛ قدرت تشخیص …

تغییرات ناشی از بلوغ طبیعی در نوجوان با تغییر و تحول آشکار روحی و روانی همراه است. دانشمندان علم روان شناسی عقیده دارند، در مرحله نوجوانی که یک مقطع حساس سنی است؛ قدرت تشخیص و یادگیری نوجوان به اوج رسیده و فرد قادر خواهد بود مسائل رویایی و حقیقی را از یکدیگر تشخیص دهد و در برابر بیان و رفتار دیگران از خود عکس العمل منطقی و اساسی نشان دهد. درمقطع نوجوانی، مساله سازگاری بیش از هر چیزی برای نوجوان محسوس می باشد. نوجوان در خود احساس استقلال کرده و می خواهد تفکرات آرمانی خود را محقق کند؛ از این رو مداوم از خود می پرسد: «من کیستم؟»

نوجوان از سیر مراحل زندگی خود آگاه است و در عین حال گرفتار تردیدهایی نیز می شود. به همین دلیل نسبت به مراجع قدرت و اقتدار تظاهر به سرکشی می کند تا از این راه استقلال، خوداتکایی و اندیشه های آرمانی خود را به رخ والدین و اطرافیان بکشد.

نکته مهم دیگر آنکه؛ در مقطع سنی نوجوانی بی قراری و اضطراب های درونی در نوجوان ظهور می کند؛ چون هنوز فرد هویت واقعی خود را شکل نداده است. پس از دست یافتن به این مهم است که نوجوان آرام گرفته و احساس آرامش می کند. کارشناسان علم روان شناسی عقیده دارند که این فرآیند کاملا بطئی و کند بوده و این امر با شناخت دوران خردسالی و تجارب و آگاهیهای نوین زندگی فرد مرتبط بوده است. پس از تعدیلات لازم، در نهایت فرآیند شکل گیری هویت نوجوان تکمیل شده و بدین واسطه نوجوان احساس قرار و سکون می کند. چون بی قراری و اضطرابهای نوجوان محسوس است، مادامی که فرد هویت متمایز خود را شکل نداده است احساس آرامش نمی کند.لازم است که والدین به حساسیت و ضرورتهای این مقطع سنی از رشد توجه کرده و خود را به آگاهیهای علمی و روان شناسی مسلح کنند تا بتوانند ارتباطات مطلوب و موثری با نوجوان خود برقرار سازند.

زیرا هر نوع نارسایی ارتباطی و رفتاری سبب پدیدار شدن اختلالات رفتاری و شخصیتی در نوجوان می شود. که در آینده می تواند تبعات منفی برای نوجوان در پی داشته باشد.مثلا، می دانیم که پدر و مادر نوجوان به خاطر تفاوت سنی به شکل متفاوتی اجتماعی شده و جامعه پذیر گشته اند و کیفیات گذشته دیگر در این دوره زندگی کارآیی مطلوبی ندارند. حال اگر والدین نوجوان، انعطاف نداشته و اصرار شدیدی در دیدگاههای تربیتی خود داشته باشند، درآن صورت تعارضات و اختلافات ارتباطی والدین و نوجوان شدت می یابد و نوجوان برای مقابله با این تعارضات حتی ممکن است دست به اعمال غیرمنطقی و خشونت آمیز بزند؛ زیرا نوجوان موقعیت فعلی خانواده خود را با رفتار هم سن و سالهای خویش مقایسه می کند و این نوع ناسازگاری سبب تشدید نارساییهای تنشی در نوجوان شده و پیامد این مساله فرد از خودباوری و عزت نفس طبیعی و مطلوبی برخوردار نمی شود.

والدین می بایست در هنگام توجه به تربیت و رفتارهای فرزندشان ویژگیهای فناوری ارتباطی این عصر و زمانه را در نظر گرفته و باورهای خود را نسبت به نوجوان منعطف سازند.

از سویی دیگر، لازم است به نکته دیگری توجه شود و آن اینکه والدین به هیچ وجه نباید نسبت به رفتار فرزندنشان بی تفاوت باشند، چون این نوع برخورد سردرگمی و احساس گناه نوجوان را تشدید کرده و برای اعتماد به نفس او بازدارنده است. روش برخورد صحیح با نوجوان این است که بدون هیچ گونه پرده پوشی و محافظه کاری والدین رفتارهای نوجوان را مورد بحث قرار دهند. تنها در این صورت است که نوجوان به درست بودن خط سیر خویش اطمینان حاصل می کند و در عین حال از شر احساس گناه خلاصی می یابد.چنانچه رفتار والدین دیکتاتورانه و لجوجانه باشد، فرد هویت و شخصیت خود را همسنگ با والدین می سازد و این نوع هویت و شخصیت در هنگام روابط با مردم حادثه ساز باشد، چون دیگران نیز به طریق های متفاوتی کسب هویت و شخصیت کرده اند.

علی رغم برخی اظهارنظرها، دوره نوجوانی همراه با شورش و سرکشی نبوده و چون فرد به دنبال هویت و ماهیت خویش است، به همین دلیل متوسل به مخالفت ورزی سطحی و گذرا می شود تا بدین واسطه استقلال خود را کسب کند.