یکشنبه, ۵ اسفند, ۱۴۰۳ / 23 February, 2025
امكان تدوین گزینه اختیاری تعرفه سبز برای مشتركان برق
امروزه تولید برق را به طور مشخص می‌توان ناشی از دو منبع تولید مجزا یعنی‌سوختهای فسیلی و منابع تجدیدپذیر دانست. منابعی نظیر آب، باد، زمین گرمایی،خورشید و... را منابع انرژی تجدیدپذیر و برق تولیدی ناشی از این منابع را برق سبزمی‌نامند. علت اصلی این نام گذاری نیز به آلاینده نبودن این منابع انرژی برمی‌گردد.تجدیدپذیر بودن این منابع در مقایسه با سوختهای فسیلی در كنار آلاینده نبودن آنها باعث‌مقبولیت و توجه بیشتر بسیاری از كشورهای جهان به توسعه برق سبز شده است. در ایران‌نیز مطالعات پراكنده، هزینه‌های زیست محیطی برق تولید شده از منابع فسیلی برای سال ۱۳۷۹ را معادل ۱۸۸ ریال برای هر كیلووات ساعت برآورد كرده‌اند. البته این رقم به طوردقیق مورد تایید همه كارشناسان نبوده و برخی اعتقاد دارند تنها باید هزینه‌های جلوگیری‌از آلودگی در واحدهای با سوخت فسیلی را به عنوان هزینه زیست محیطی تولید برق،لحاظ كرد. در این نوشتار، فارغ از مناقشات موجود در خصوص میزان هزینه‌های‌زیست‌محیطی برق فسیلی، با توجه به محدودیت سوختهای فسیلی و این موضوع كه كشورهای توسعه یافته و برخوردار از امكانات فنی پیشرفته برای كنترل آلاینده‌های‌نیروگاهی نیز سیاست توسعه منابع تجدیدپذیر را در پیش گرفته‌اند، ایجاد شرایط مناسب‌برای توسعه برق سبز، مثبت ارزیابی و تلاش شده تا روشی پیشنهاد شود كه بدون خدشه‌وارد كردن به سیستم موجود و فارغ از اولویت تخصیص منابع محدود مالی صنعت برق، امكان بیشتری برای توسعه برق سبز فراهم شود.
●توسعه برق سبز و مشكل تامین مالی
تجربه گذشته نشان می‌دهدسیاستگذاران معمولا بین انتخاب یكی از دوسناریوی توسعه تامین برق از طریق منابع‌تجدیدپذیر، یا فسیلی، دومی را به اولی‌ترجیح می‌دهند. جدای از این كه مطالعات‌دقیق اقتصادی كدام یك از این دو را پیشنهادمی‌كند، عواملی كه در ادامه به آنها خواهیم‌پرداخت در این زمینه تاثیر زیادی دارند:
۱- پنهان بودن برخی از هزینه‌ها:
در این زمینه به طور مشخص و به طورمثال هزینه‌های زیست محیطی ناشی ازسوختهای فسیلی، هزینه‌ای پنهان بوده كه دربسیاری از كشورها به طور مستقیم و دركوتاه مدت بابت این امر، پولی پرداخت نمی‌شود.
۲- هزینه‌های فرصت:
در بسیاری از كشورها به دلیل اعمال‌یارانه‌های بین بخشی و پنهان به سوختهای‌فسیلی، قیمت تمام شده برق فسیلی بسیارپایین‌تر از رقمهای واقعی محاسبه می‌شود واین امر به دنبال عدم ثبت هزینه‌های فرصت‌در دفاتر، مقادیر پولی كه لازم است توسطبنگاه پرداخت شود را پایین‌تر جلوه می‌دهد.
●آیا تولید انرژیهای نو واقعاپگران‌است؟
بر اساس آنچه در بخش قبل بیان شدمی‌توان تصور كرد كارشناسان مختلف،استدلالهای متفاوتی (و در نتیجه پاسخهای‌متناقضی) برای پاسخ به سوال فوق ارایه‌دهند. تایید كنندگان این سوال - به ویژه در ایران كه دارای ذخایر نفت و گاز است -استدلال می‌كنند تا زمانی كه این منابع دراختیار باشد، سرمایه گذاری برای تولید برق‌سبز (به استثنای برق آبی) مقرون به صرفه‌نخواهد بود. البته این گروه كلیت ویژگیهای مثبت برق سبز را رد نمی‌كنند بلكه تنها زمان‌مناسب برای سرمایه گذاری در این زمینه رازود می‌دانند. اما مخالفان این گروه، استدلال خود را بر محورهایی - كه در بالا نیز به آنهااشاره شد - استوار كرده‌اند:
محور اول به هزینه‌های فرصت‌صادرات / عدم واردات سوختهای فسیلی‌برمی‌گردد. كه در شرایط فعلی اختلاف‌قیمتهای سوخت داخل و خارج تقریبا۱۵۰ ریال برای هر كیلووات ساعت است.
محور دوم نیز به هزینه‌های پنهان‌آلودگی زیست محیطی ناشی از سوختهای‌فسیلی برمی‌گردد. این رقم در ایران نزدیك‌به ۱۸۸ ریال برای هر كیلووات ساعت‌تخمین زده شده است. بنابراین گروه فوق‌استدلال می‌كنند باید به هزینه‌های واقعی‌تولید برق در ایران، مجموع هزینه‌های فوق(یعنی ۳۰۸ ریال) را نیز اضافه و سپس درمورد گران بودن برق سبز قضاوت كرد. البته از آنجا كه برق سبز ناشی از منابع انرژی‌تجدیدپذیر مختلف، قیمت متفاوتی دارد،نمی‌توان به طور مطلق در این مورد اظهارنظر كرد. اما در این‌جا هدف از ارایه مسائل‌فوق، طرح دیدگاههای مختلف در موردموضوع مورد مناقشه یعنی سرمایه گذاری یاعدم سرمایه گذاری در شرایط فعلی برای‌توسعه تولید برق سبز است.
محور سومی كه می‌توان به آن اشاره كردبحث بازدهی به مقیاس است. ادعا می‌شودعلت ارزان‌تر بودن تولید برق با سوختهای‌فسیلی نسبت به برق سبز، استفاده ازبازدهی فزاینده به مقیاس در تولید برق‌حرارتی است. این در حالی است كه‌نیروگاههای با سوختهای تجدیدپذیر ازمقیاس كوچكی برخوردار هستند. به همین‌دلیل قیمت تمام‌شده بالاتری به آنها تحمیل‌می‌شود. حال اگر این واحدها امكان توسعه‌داشته باشند، می‌توان از محاسن بازده به‌مقیاس برای این واحدها نیز بهره گرفت. ازمطالب فوق نتیجه می‌شود كه كسی‌مخالفتی با توسعه برق سبز ندارد اما درتخصیص اعتبار و اولویت بین این دو(توسعه برق سبز یا برق با سوختهای‌فسیلی) اختلاف نظر وجود دارد. در این حالت تجربه كشورهای توسعه یافته، تعرفه‌سبز را پیشنهاد می‌كند.
●قیمت گذاری سبز
در صورتی كه در قیمت گذاری برق‌گزینه‌ای اختیاری برای علاقه‌مندان توسعه‌پتانسیل تولید انرژیهای تجدیدپذیر تدارك‌دیده شود تا این گروه از مشتركان با پرداخت‌هزینه‌های واقعی انرژیهای نو بخشی ازهزینه‌های توسعه این منابع را پوشش دهند،با قیمت گذاری سبز، مواجه خواهیم شد.این مفهوم در ابتدا توسط دیوید موسكوواتیز در نشریه برق مطرح شد. هدف اصلی‌از طرح این مساله این گونه بیان شده كه باپرداخت بهای واقعی این انرژیها و جلب‌علاقه‌مندان، منابع مالی كافی ایجاد شده واین منابع به توسعه ظرفیت انرژیهای نومنتهی می‌شود. به نظر نگارنده نیز در این‌صورت متناسب با اهمیت آلودگی نزدمشتركان از این طرح استقبال شده و درجه‌استقبال از تعرفه سبز به نوعی بیانگر درك هزینه‌های آلودگی سوختهای فسیلی ازطرف مشتركان خواهد بود. لذا با توسعه‌مقیاس، قیمت تمام شده برق سبز كاهش‌خواهد یافت (شكل). گرچه این فرایند به‌توسعه ظرفیت برق سبز منتهی می‌شود اما عده‌ای از كارشناسان با تدوین اختیاری این‌تعرفه مخالفت كرده‌اند. در توجیه این‌مخالفت به این موضوع اشاره شده كه چون‌تمام مشتركان از منافع ناشی از برق سبزبهره‌مند خواهند شد پس هزینه‌های توسعه‌برق سبز باید از طرف همه آنها پرداخته شود.
در پاسخ به این استدلال، بحث تمایل به‌پرداخت مصرف كنندگان مطرح و بیان شده‌از آن‌جایی كه بخشی از منافع ناشی ازتوسعه برق سبز، كاهش آلاینده‌ها و حفظمحیطزیست و... است لذا برخی مشتركان تمایل به پرداخت بالاتری داشته و اختیاری‌بودن این تعرفه با این اصل تئوری اقتصاد،مطابقت دارد. البته گرچه نظر سنجی‌های‌انجام شده توسط برخی از شركتهای برق‌ایالات متحده حاكی از آن است كه بسیاری از پاسخ‌دهندگان علاقه‌مندی خود را برای‌پرداخت بخشی از هزینه‌های برق سبز اعلام‌كرده‌اند اما ثابت شده كه بیشتر مشتركان علاقه‌مندند هزینه‌های توسعه برق سبز ازطرف تمام مشتركان پرداخته شود تا از طرف‌یك گروه خاص. البته برخی از مشتركان كه مورد نظرسنجی قرار گرفته و برای مشاركت‌در هزینه‌های برق سبز ابراز علاقه كرده بودندبه نوعی با شك و تردید به انگیزه بنگاههانگاه كرده‌اند.
مهندس كیومرث حیدری
منابع:
۱) David Moskovitz,"Green pricing:customer choice moves beyond IRP",theelectricity journal , october ۱۹۹۳.
۲) Noncy Rader and Richard Norgaard,"Efficiency and Sustainability inRestructured Electricity Markets: TheRenewables Portfolio standard", TheElectricity Journal, Volume ۹,Number ۶,July ۱۹۹۶.
۳) Barbara Farhar, "Willingness to payfor electricity from renewable resources:a reviwe of utility market research", Nat-ional Renewable Energy Laboratory,NREL/TP.۵۵۰.۲۶۱۴۸, July ۱۹۹۹.
۴) Edvard A.Holt, Ryan H.Wiser,Meredith Fowile, Rudd Mayer and Su-san Innis, "Understanding Non-Coord-inating Committee", January ۲۰۰۱.
۵) Rudd Mayer , Eric Blank and BlairSwezey, "The Grassroots are Greener: ACommunity-Based Approach to Market-ing Green Power", Renewable EnergyPolicy Project , Research Report No.۸,July ۱۹۹۹.
۶) Blari Swezey and Lori Bird, "UtilityGreen Programs: What Defines Succe-ss?", National Renewable Energy Labo-ratory, U.S.Department of Energy, Off-ice of Power Technologies, September۲۰۰۱.
* تذكر: از آنجا كه ایالات متحده ازپیشگامان توسعه برق سبز و قیمت‌گذاری آن‌است، مثالهای این نوشتار نیز از این كشورانتخاب شده‌اند.
هٔ نشانی مؤلف نوشتار: تهران، خ فلسطین‌شمالی، وزارت نیرو، معاونت برنامه‌ریزی ونظارت، دفتر بررسیهای اقتصادی
E-mail: keomarsh@yahoo.co.uK
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست