شرارتهای زبانی نشانه ضعف ایمان

یکی ازنمادهای خروج از اعتدال در زندگی همانا عدم رعایت ملاکات شرعی و اخلاقی در انتخاب دوست است. زمانی فرد دچار این سهل‌انگاری می‌گردد که از حیث قوای ایمانی دچار ضعف گشته و نسبت …

یکی ازنمادهای خروج از اعتدال در زندگی همانا عدم رعایت ملاکات شرعی و اخلاقی در انتخاب دوست است. زمانی فرد دچار این سهل‌انگاری می‌گردد که از حیث قوای ایمانی دچار ضعف گشته و نسبت به چارچوب شرع مقدس، مبتلا به بی‌توجهی گردد که این خود از مصادیق اسراف نسبت به نفس است. متاسفانه این ناهنجاریهای عمده که در قالب برقراری دوستی‌های نامشروع و ابراز عشق‌ها و محبت‌های مفسده‌زا خود را نشان می‌دهد، آثار و تبعات منفی گسترده‌ای برای جامعه و خود فرد در پی دارد. پس از بررسی زمینه‌ها و پیش‌نیازهای اولیه برقراری رفاقتی سالم و مبتنی بر اصول عقلانی و شرعی در مقالات گذشته، در مرحله بعد بررسی ویژگیها و خصایص کلان یک دوست خوب و لایق رفاقت را آغاز نمودیم که اولین مولفه و بنیادی‌ترین خصیصه را برخورداری از ایمان برشمردیم.

اولین شرط تداوم رفاقت، در گام نخست بذل حساسیت فراوان و دقت نظر عمیق نسبت به ایدئولوژی، ایمان، اعتقادات و اخلاقیات طرف مقابل است. حال سوال آن‌است که افراد خصوصا جوانان که از اشتهای فراوان برای رفاقت و تجربه بسیار اندک در آن برخوردارند، با چه ملاکی فرد با ایمان را از ضعیف‌الایمان یا بی‌ایمان تمییز دهند؟ بی‌گمان، وجود ایمان واقعی در افراد به‌واسطه بررسی وجود آثار وضعی ایمان در آنها، قابل تشخیص است. اثر ایمان در گفتار، کردار و رفتار هر مومنی نمودار است. صدق، امانتداری، وفای به عهد، حسن خلق، تقید به واجبات، پرهیز از محرمات، صبر و بخشش، سخاوت، عزت‌مندی و شرافتمندی فرد، شاکر بودن، صبر و شکیبایی و بزرگواری، کظم غیظ، استواری بر احقاق حقوق الهی، عدم ظلم و دست‌درازی به حقوق دیگران رفق و مدارا با مردم همگی از شاخصه‌های ایمان است که می‌توان با آزمودن دیگران پی به وجود این صفات در ایشان برد. امام صادق (ع) درخصوص پایه‌های ایمان می‌فرمایند:”همانا خداوند ایمان را بر هفت سهم نهاده است: نیکی، راستی، یقین، رضا، وفا، علم و حلم، سپس آن را بین مردم قسمت کرده است”(اصول کافی، ج۲)

یکی از مهمترین آثار ایمان در فرد که ملاک مناسبی نیز برای تشخیص فرد شایسته از غیر شایسته برای دوستی است، همانا مصونیت مردم از شرارتهای رفتاری، گفتاری و کرداری فرد می‌باشد. حضرت ختمی مرتبت(ص) در این خصوص می‌فرمایند: “برترین ایمان، مصونیت مردم از دست تو و بالاترین اسلام، ایمنی مردم از دست و زبان توست”(نهج‌الفصاحه، حدیث ۵۳۳.) از انتخاب چنین افرادی به عنوان دوست باید به شدت احتراز نمود، چراکه ایشان به‌واسطه برخورداری از چنین خصلت زشتی بهره اندکی از ایمان برده و خباثت باطنی و آلودگی نفسانی چنین افرادی به سرعت دامن دوستان ایشان را نیز می‌گیرد. یکی از مصادیق این نوع شرارتها که باعث عدم مصونیت مردم می‌شود، شرارتهای فیزیکی افراد در جامعه و سلب آسایش و امنیت عمومی از مردم می‌باشد.اما مصداقی ظریف‌تر که گاه افراد، به عنوان یک رذیله اخلاقی بسیار زشت در دوست خود، نسبت به آن حساسیت کمتری نشان می‌دهند، شرارتهای زبان در قالب گناهانی چون دروغ، غیبت، تهمت، شماتت، پرحرفی و... می‌باشد. آفات گسترده زبان به نحوی است که در تک تک موارد خویش، این آفت دامنگیر افراد دیگر نیز شده و مردم از شرارتهای آن در امان نخواهند بود.

واقعا چگونه می‌توان فرد معتاد به غیبت، تهمت، دروغ و شماتت را به عنوان دوست انتخاب کرده در عین حال، اولا از سوء‌خلق او نسبت به خود در امان بوده و ثانیا از روحیه و رفتار و کردار ما از رفتارهای زشت و مفسده برانگیز وی تاثیر نپذیرفت؟ نگارنده این سطور، و قطعا خوانندگان محترم نیز افراد متعددی را به عینه مشاهده نموده‌اند که به‌واسطه رفاقت و صمیمیت با فرد غیبت‌کننده، دروغگو یا شماتت‌کننده، بتدریج چون شاگردی، از مکتب این استاد برجسته گناهان کبیره زبانی، تاثیر پذیرفته و خود نیز مبتلا به این گناهان کبیره و کمرشکن شده‌اند.

حضرت رسول(ص) در خصوص تاثیر اصلاح زبان در ایجاد ملکه ایمان فرموده‌اند: “ایمان بنده وقتی استوار می‌شودکه قلبش درست شود و قلبش وقتی درست می‌شود که زبانش درست شود”(نهج‌الفصاحه، ح۲۵۴۲.) برقراری ارتباط مستقیم و بلاواسطه میان استواری ایمان و سلامت معنوی قلب با اصلاح زبان، امری بسیار قابل تامل و تفکر است. همین‌طور حضرت می‌فرمایند: “کسی از شما حقیقت ایمانش را کامل نمی‌کند، مگر اینکه زبان خویش را نگاه دارد”(همان، ح۲۵۴۳.) حضرتشان در بیان مقام پست بدزبانان و گنهکاران زبانی می‌فرمایند: “روز قیامت بدترین از مردم نزد خدا کسی است که مردم از بیم بدزبانی‌اش از او حذر کنند”( نهج الفصاحه، ح۸۵۵.)

روایات بسیار زیادی درخصوص گناهان خبیث زبانی و لزوم احتراز از نزدیکی و رفاقت با مبتلایان به این نوع گناهان وارد شده است. علی‌رغم دروغ مشهور در زمینه ابتلای جمعیت زنان به این نوع گناهان، به جرات می‌توان مدعی شد که این نوع گناهان زبانی که منجر به ایجاد شرارتهای عظیمی علیه دیگر افراد می‌شود در بسیاری از مردان نیز قابل مشاهده است.

مهدی امینیان