اوباما و بازنگری در دکترین اتمی

سیاست هسته ای فعلی آمریکا بسیار پر هزینه است

هنگامی که باراک اوباما، اوایل ژانویه در معدود بازدیدهایش از پنتاگون پشت تریبون قرار گرفت رسما استراتژی جدید نظامی‌گری ایالات متحده در جهان را تشریح و عنوان کرد آمریکا درصدد است از توانایی نبرد در ۲ جنگ همزمان به سمت آسیا تغییر جهت دهد. وی همچنین از کاهش زرادخانه هسته‌ای ایالات متحده که می‌تواند کلید آینده دفاعی کشور باشد سخن به میان آورد و اعلام کرد: «ما خلاصی از شر سیستم منسوخ مربوط به عصر جنگ سرد را به منظور توانایی سرمایه‌گذاری‌ روی ظرفیت‌هایی که برای آینده نیاز داریم تداوم خواهیم بخشید.»

سیاست همواره تابع بودجه است و دیگر دورانی که پنتاگون همچون یک تافته جدا بافته و فارغ از ملاحظات مالی دست به عملیات می‌زد گذشته است و با شروع عصر ریاضت اقتصادی در واشنگتن سیاست و بودجه دوباره به یکدیگر وابسته شده‌اند.

اوباما در اولین سخنرانی‌اش در مورد سیاست خارجی که سال ۲۰۰۹ در پراگ، پایتخت جمهوری چک ایراد کرد قول خاتمه دادن به اندیشه جنگ سرد و کاهش نقش تسلیحات هسته‌ای در استراتژی امنیت ملی و وادار کردن دیگران به انجام اقدام مشابه را داد و یک‌سال بعد نیز در مورد پیمان جدید استارت با روس‌ها به توافق رسید و آن را امضا کرد که شامل کاهش سقف کلاهک‌های هسته‌ای هدفگیری شده هر دو کشور به ۳۰ درصد و احیای دوباره کنترل‌های ضروری دوجانبه برای راستی آزمایی این کاهش‌ها می‌شد.

اما از سال گذشته مخالفان جمهوریخواه وی و دیوان‌سالاری اتمی درون حاکمیت راه پیشرفت چنین نگرشی را سد کرده است و بار دیگر کنگره قبل از آن‌که رئیس‌جمهور و پنتاگون بتوانند فرصت توافق بر سر جزئیات را پیدا کنند بودجه‌ای را برای توسعه نسل جدیدی از جنگ افزارهای هسته‌ای به تصویب رسانده است که اگر تجدید نظری در آن صورت نگیرد هزینه آن در دهه آینده می‌تواند حتی بیشتر از تمام برنامه‌های هسته‌ای که تا قبل از این واشنگتن داشته است، باشد.

اگر اوباما خواهان کاهش هزینه‌های سرسام‌آور تسلیحات هسته‌ای است هم‌اکنون زمان آن فرا رسیده است.

● گزارش پنتاگون

تابستان گذشته پنتاگون شروع به تدوین گزارش فوق‌العاده محرمانه‌ای درباره ساختار و حدود قدرت اتمی ایالات متحده کرد که شامل فهرست اهداف و کشورهای متخاصم به عنوان اولویت‌های حملات ویرانگر اتمی آمریکا می‌شد. در حال حاضر اعضای شورای امنیت ملی، وزارت دفاع و دیگر سازما‌ن‌ها در حال کار روی گزینه‌های سیاسی این طرح به شکلی که ملاحظات رئیس‌جمهور را در نظر بگیرد، هستند. بسته جدید بزودی برای اوباما آماده خواهد بود تا وی طبق آن استراتژی نوین، طرح جنگ هسته‌ای را سازماندهی و درباره آن تصمیم‌گیری کند. از زمان پایان جنگ سرد تاکنون تمام روسای جمهور ایالات متحده چنین فرآیندی را به انجام رسانده واکنون نیز نوبت اوباماست و طبق پیش بینی‌ها احتمال کاهش جدی در زرادخانه هسته‌ای ایالات متحده وجود دارد که ناشی از اتفاق نظر میان نخبگان امنیتی آمریکا در سال‌های اخیر در مورد آمادگی شرایط برای چنین کاهشی است. معاون وزیر دفاع آمریکا بتازگی در سخنانی در پنتاگون اعلام کرد: «ما می‌توانیم به سیاست بازدارندگی در پایین‌ترین سطح نیروها هم ادامه دهیم.»

● بودجه کم، هزینه زیاد

سیاست هسته‌ای فعلی بسیار پر هزینه و بودجه تحت فشار آمریکا ‌باید جهش جدیدی به کاهش تسلیحات هسته‌ای بدهد. هرگام از پروسه ۳ مرحله‌ای هسته‌ای آمریکا که شامل موشک‌های دوربرد، بمب‌افکن‌ها و زیردریایی‌ها می‌شود اکنون به پایان عمر پیش‌‌بینی شده‌شان نزدیک می‌شوند و پنتاگون تخمین می‌زند نیروی دریایی آمریکا باید ۳۵۰ میلیارد دلار برای ساخت و عملیاتی کردن ناوگان جدید که مرکب از ۱۲ زیردریایی هسته‌ای تا سال ۲۰۳۰ باشد هزینه کند، اما اوباما می‌تواند برای کاهش هزینه‌های دفاعی دست به بازنویسی دوباره سیاست‌ها و کاهش فهرست اهداف نظامی و دیگر اصلاحات لازم بزند. به طور مثال حذف ضرورت پرتاب ۱۰۰۰ موشک هدفگیری شده ظرف ۲۰ دقیقه می‌تواند باعث کاهش شمار زیردریایی‌های تقاضا شده و صرفه‌‌جویی ۲۰ میلیارد دلاری طی ۱۰ سال و ۱۲۰ میلیارد دلار طی کل برنامه شود. تاخیر در تولید بمب‌افکن‌های استراتژیک جدید نیز می‌تواند باعث ۱۸ میلیارد دلار صرفه‌جویی ظرف ۱۰ سال شود و لغو آن نیز ۶۸ میلیارد دلار کاهش هزینه طی ۲۰ تا ۳۰ سال به همراه خواهد داشت و کاهش زرادخانه موشک‌های بالستیک قاره‌پیما از ۴۲۰ به ۳۰۰ فروند هم کاهش میلیارد‌ها دلار دیگر را در پی دارد.

به هر حال هرچند تصمیمات اوباما سری باقی خواهد ماند، اما نتایج آن در ارائه بودجه و در برنامه‌های زمانبندی شده خود را نشان خواهد داد و بر آورد صحیح از قدرت هسته‌ای می‌تواند رهبری جهانی ایالات متحده را تقویت و باعث شتاب تلاش‌ها برای جلوگیری از تروریسم هسته‌ای شود و نیز تضمینی در توانایی کشور در سیاست بازدارندگی در برابر دولت‌های هسته‌ای نوظهور گردد. همچنین خطر کاربرد تسلیحات اتمی با عللی نظیر محاسبه غلط، سوءتفاهم یا پیشامد و حادثه را کاهش دهد. تغییر نگرش به برنامه‌های هسته‌ای بر جای مانده از دوران جنگ سرد می‌تواند میراث پایدار دوران ریاست‌جمهوری اوباما باشد. وی قول‌هایی داده که اکنون زمان عمل به آنها فرا رسیده است.

فارین افرز

مترجم: ایرج جودت