رمضان ماه تربیت روح و روان

بار دیگر رمضان از راه رسید. بار دیگر ماه بهار دلهای زنگار زده از گناه و معاصی فرا رسید. بار دیگر موسم زدودن تیرگی‌ها، کدورت‌ها، ناخالصی‌ها، پلشتی‌ها فرا رسید. اینک مائیم و رمضان …

بار دیگر رمضان از راه رسید. بار دیگر ماه بهار دلهای زنگار زده از گناه و معاصی فرا رسید. بار دیگر موسم زدودن تیرگی‌ها، کدورت‌ها، ناخالصی‌ها، پلشتی‌ها فرا رسید. اینک مائیم و رمضان و نوای بی‌نوایی، مائیم و رمضان و صیام روز و قیام شب و گفتگو‌های تنهایی با خداوندی که ناله‌ی مؤمنان را دوست می‌دارد و بخاطر وجود چنین بندگانی بر خود می‌بالد و «فَتَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ» می‌گوید. به خود آفرین می‌گوید چون شایسته‌ی همه‌ی آفرین‌ها و تحیات است و از بندگانش می‌خواهد تا در مسیر احسن مخلوق شدن گام بردارند و براستی ماه رمضان ماه حرکت به سوی احسن مخلوق گشتن است.

ماه به خودی خود رسیدن است ماه رهایی از گمگشتگی‌هاست. ماه به خود آمدن و دیگران را به حساب آوردن است. ماه رهایی از پریشانی‌ها، زود رنجی‌ها، دیگر دیدن‌ها و دیگر شنیدن‌هاست. همانطور که اقبال می‌گوید: دیدن دگر آموز، شنیدن دگرآموز چرا که زندگی مجموعه‌ی دیدنیها و شنیدنی‌هاست و چه زیباست که انسان بیاموزد که سنجیده ببیند، سنجیده بشنود، سنجیده بگوید و از مجموعه‌ی این به سنجیدگی و تعادل رسیدن در شخصیت است که انسان رمضانی می‌شود و رنگ و بوی بهار رمضان را می‌گیرد. به همین خاطر است که پیامبر رحمت فرمودند: «مَنْ صَامَ رَمَضَانَ إِیمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ» من که هر کس رمضان را مؤمنانه و محتسبانه روزه بگیرد همه گناهان گذشته‌اش آمرزیده می‌شود.

تعبیر ایماناً و احتساباً در حدیث دیگر با این مضمون اما در تعظیم قیام شب قدر آمده که آغازش من قام لیلهٔ القدر ... می‌باشد.

صیام رمضان و قیام لیلهٔ القدر توبه‌ی راستین و مؤثر است چرا که بسیاری از توبه‌ها و استغفارها مؤثر نیستند لذا محبت گناه و معصیت همچنان در دل باقی می‌ماند همانگونه که شاعر می‌گوید:

توبه بر لب، سبحه در کف، دل پر از شوق گناه

معصیت را خنده می‌آید ز استغفار ما

استغفاری که معصیت به او می‌خندد در پاک کردن آثار گناه مؤثر نیست لذا رمضان ماه تربیت روح و روان با صیام و قیامی است که محصولش توبه و آمرزش از گناهان است.

صیام و قیامی که صیقل دهنده‌ی دلها و صفابخش و طراوات زاست.

صیام و قیامی که یوسف‌های گمگشته را به کنعان وجود باز می‌گرداند.

صیام و قیامی که می‌تواند منشاء تحول و تغییر از درون و پیدایش آثار پر برکت این تغییرات در بیرون باشد.

صیام و قیامی که انسان را اهل پرواز و عروج می‌کند چرا که او را از سنگینی‌ها و ثقلها و تعلقات خاکی و زمینی می‌رهاند.

صیام و قیامی که توشه است بار نیست و تقوی مهمترین و زیباترین و بهترین توشه‌ای است که محصول صیام و قیام رمضان است «وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیرَ الزَّادِ التَّقْوَی» بقره/۱۹۷

رمضان ماه کم شدن اشتهای گناه و زیاد شدن میل به طاعت و بندگی است.

چرا که به فرموده‌ی پیامبر صلی الله علیه وسلم در صحیح امام بخاری درهای بهشت با فرا رسیدن رمضان باز و درهای جهنم بسته و سپاهیان شیطان به زنجیر کشیده می‌شوند لذا طاعت و بندگی و صیام و قیام توشه است اما گناه و معصیت و تباهی بار بس گران و سنگین است.

باشد که بتوانیم در این ماه مبارک شخصیت خود را شخصیتی بهاری، پر طراوت و پر نشاط، با انگیزه و مصمم گردانیم و در مدرسه رمضان توفیق صیامی که تقوی ساز و قیامی که پروراننده باشد را بیابیم و در پایان ماه از محصولات صیام و قیام که همانا تقوای واقعی و برخورداری از فعل و قول موثر می‌باشد، بهره برداری لازم و شایسته را داشته باشیم. آنجاست که به شکرانه این موفقیت‌ها عید فرا می‌رسد.

و ما با خدا چنین زمزمه می‌کنیم که:

ای شفای علت بیمارها

پیش تو آسان همه دشوارها

ای سرور سینه‌ی صاحب دلان

ای فروغ دیده‌ی بیدارها

ای به کنه ذات تو نابرده پی

عقل‌ها، اندیشه‌ها، پندارها

ای رهانیده ز طوفان بلا

کشتی بی‌ناخدا را بارها

ریخته باران رحمت بی‌دریغ

بر سر گلها، به پای خارها

کرده از ابر کرامت بهره‌مند

خشک و تر گلزارها، نی زارها

با خیال نرگس جادوی تو

در زمین عارفان گلزارها

می‌کنم اقرار بر یکتائیت

دور باد از جان من انکارها

روز رستاخیز چشم پر سرشک

با تو و لطف تو دارد کارها

تا چه خواهی کرد با شرمنده‌ای

کز گنه دارد به کف طومارها

گر نگردد دستگیرم عفو تو

و ای بر من با چنین کردارها

این تو و این لطف بی‌پایان تو

این من و این بانگ استغفارها

بدان امید که خداوند کریم کارساز درهای رحمت و مغفرت و نجات از آتش را به روی همه‌ی بندگانش در این ماه مبارک بگشاید و ما را توفیق مجاهدت با نفس و شفقت بر خلق عنایت فرماید.

نویسنده‌: دکتر محمود ویسی - عضو اتحادیه‌ی جهانی علمای مسلمین