سرطان كُشی

متاسفانه بیشتر سرطان ها در ابتدا از خود علامت واضحی نشان نمی دهند و فقط وقتی كه مدت ها از شروع بیماری گذشته باشد, بیمار به تدریج متوجه علایم خفیفی می شود

سال‌هاست كه دانشمندان تمام توان خود را برای یافتن روش‌های موفق درمان سرطان به‌كار برده‌اند و در تمامی این كوشش‌ها همیشه با یك مساله بزرگ مواجه بوده‌اند و آن تاخیر در تشخیص بوده است.

متاسفانه بیشتر سرطان‌ها در ابتدا از خود علامت واضحی نشان نمی‌دهند و فقط وقتی كه مدت‌ها از شروع بیماری گذشته باشد، بیمار به تدریج متوجه علایم خفیفی می‌شود و معمولا بین شروع علایم اولیه تا مراجعه بیمار به پزشك نیز فاصله زمانی وجود دارد و اغلب بیماران پس از مدتی كه علایم بارزتر شد، به فكر مراجعه به پزشك می‌افتند و پس از مراجعه به پزشك و اطلاع از بیماری خود نیز به دلیل ترس از عواقب بیماری و درمان‌های آن، زمان زیادی را صرف تصمیم‌گیری و انتخاب نوع درمان می‌كنند كه موجب از دست دادن فرصت طلایی برای درمان بیماری‌شان می‌شود.

برای غلبه بر این مشكل، محققان زیادی در تلاش‌اند تا روش‌هایی برای تشخیص زودرس سرطان‌ها كشف كنند به طوری كه بیماری را در مرحله‌ای كه هنوز محدود به یك منطقه ازبدن است و به مناطق اطراف و ارگان‌های حیاتی منتشر نشده، درمان كنند.

غربالگری یكی از روش‌های پذیرفته شده برای تشخیص زودرس است و در بعضی از كشورهای پیشرفته سرطان‌هایی كه شایع هستند، تحت برنامه‌‌های وسیع غربالگری قرار می‌گیرند. منظور از غربالگری، بررسی افراد سالم اجتماع برای یافتن افراد بیمار و درمان به موقع آنان است. به عبارت دیگر قبل از اینكه علایم بیماری واضح شده و ما را مجبور به اقدام درمانی كند، آن را تشخیص داده و برای درمان كامل آن اقدام می‌كنیم.

یكی از سرطان‌هایی كه برنامه‌های غربالگری درباره آن به‌طور وسیعی انجام شده و نتایج مثبت چشمگیری هم داشته، سرطان پستان در بانوان است. تحقیقات نشان داده است كه اگر توده سرطانی در اندازه كوچك‌تر از یك سانتی‌متر كشف شود، در بیشتر موارد درمانی ساده و كاملا موفقیت‌آمیز دارد. یك توده سرطانی در سینه اگر به صورت اتفاقی كشف شود، معمولا اندازه بزرگ‌تر از سه سانتی‌متر دارد و در این مرحله احتمال انتشار به غدد لنفاوی زیر بغل و نقاط دیگر زیاد است بنابراین به روشی نیاز داریم كه تومورها را در اندازه كوچك‌تر كشف كند. خوشبختانه سه روش برای تشخیص زودرس سرطان پستان وجود دارد كه شامل خودآزمایی ماهانه سینه، معاینه سالیانه به وسیله پزشك و ماموگرافی از سن ۴۰ سالگی به بعد است.

برای خودآزمایی سینه بانوان باید در انتهای عادت ماهیانه (بین روزهای پنجم تا هشتم عادت) خود را معاینه كنند و در صورت مواجه شدن با علایم مشكوك مانند توده در سینه، سفت‌شدن قسمتی از سینه، كشیده شدن پوست یا نوك سینه به داخل، خارش مداوم و پوسته‌پوسته شدن نوك سینه و هرگونه تغییر خاص در سینه سریعا به پزشك متخصص جراحی سینه مراجعه كنند.

از آنجا كه ممكن است بیمار خود موفق به كشف توده‌های كوچك در سینه نشود توصیه می‌شود كه بانوان ضمن خودآزمایی ماهانه سالی یك‌بار نیز برای معاینه دقیق‌تر به پزشك مراجعه كنند.

توده‌های كوچك‌تر از یك سانتی‌متر مخصوصا اگر در عمق سینه باشند حتی به‌وسیله پزشك نیز قابل لمس نیستند. تحقیقات مشخص كرده بهترین و كم‌عارضه‌ترین درمان وقتی برای بیمار انجام می‌شود كه توده زیر یك سانتی‌متر قطر داشته باشد بنابراین ما به وسیله‌ای نیاز داریم كه توده‌های كوچك‌تر را نیز كشف كند، تا بتوانیم با درمان‌های سبك‌تر و عمل جراحی كوچك‌تر، نتیجه بهتری از درمان این بیماری بگیریم.

در این مرحله، احتمال انتشار تومور به نسوج اطراف و ارگان‌های دیگر بسیار كم است و فقط با خارج‌كردن تومور و بدون نیاز به برداشتن كامل سینه، امید بسیار زیادی برای درمان كامل بیماری و طول عمر طبیعی بیمار وجود دارد. در حال حاضر، ماموگرافی روش استاندارد طلایی و بهترین روش برای تشخیص زودرس سرطان پستان است. زیرا با استفاده از آن قادر خواهیم بود كه توده‌های كوچك را در عمق سینه تشخیص داده و برای درمان سریع آنها اقدام كنیم.

در سال‌های اخیر، استفاده از ماموگرافی در غربالگری سرطان پستان موفقیت بزرگی را در تشخیص به موقع و درمان كامل این بیماری به دنبال داشته به‌طوری كه در برخی كشورها تا حد زیادی از مرگ و میر این سرطان در بانوان كاسته است. انجام ماموگرافی دوره‌ای اگر همراه با مراجعه به پزشك متخصص این بیماری و معاینات دوره‌ای همراه شود به بانوان كمك شایانی در كنترل این بیماری می‌كند، به این شرط كه در صورت كشف یك ضایعه مشكوك در ماموگرافی بدون اینكه دچار اضطراب و هراس نابجا شوند، سریعا برای درمان آن به توصیه پزشك متخصص جراحی سینه عمل كنند.

ممكن است این سوال پیش بیاید كه اشعه ماموگرافی خود یك عامل برای ایجاد این سرطان نیست و آیا دست زدن به عمل جراحی یا نمونه‌برداری از توده موجب پخش‌شدن تومور در بدن نخواهد شد؟

در این زمینه هم تحقیقات وسیعی انجام شده است و مشخص شده با وجود دستگاه‌های جدید ماموگرافی كه میزان اشعه در آنها كاهش داده شده و با انتخاب زمان مناسب برای انجام آن، این خطر بسیار كم و در مقابل منافع ماموگرافی قابل چشم‌پوشی است. ماهیت توده‌‌ها نیز با عمل جراحی یا نمونه‌برداری تغییری نخواهد كرد.

به عبارت دیگر اگر یك توده بدخیم باشد، باید سریعا و بدون فوت وقت از سینه خارج شود تا از پخش‌شدن آن در بدن جلوگیری شود و اگر توده‌ای خوش‌خیم باشد، با نمونه‌برداری از آن به هیچ‌وجه تغییر ماهیت نخواهد داد.

انجام ماموگرافی برای غربالگری یا چكاپ از سن ۴۰ سالگی به بعد آغاز می‌شود و پس از آن به فاصله یك تا دو سال و به صلاحدید پزشك تكرار می‌شود. دلیل این توصیه این است كه نسج سینه در خانم‌های جوان‌تر متراكم بوده و اشعه از آن خوب عبور نمی‌كند و در نتیجه، اشعه بیشتر جذب سینه این خانم‌ها می‌شود و عكس به‌دست آمده نیز از كیفیت خوب و قابل تفسیری برخوردار نیست.

بنابراین انجام ماموگرافی به صورت چكاپ در خانم‌های زیر ۴۰ سال ارزشی ندارد اما برخی از خانم‌ها مانند افرادی كه سابقه ابتلا به سرطان پستان در سنین پایین‌تر از ۴۰ سال در خانواده‌شان وجود دارد یا بانوانی كه معاینه بالینی آنها مشكوك است می‌توانند با صلاحدید پزشك متخصص جراحی سینه انجام ماموگرافی را از سنین پایین‌تر آغاز كنند.

امیدواریم كه با رعایت نكات فوق و برخورد صحیح با این بیماری روز به روز شاهد تشخیص سریع‌تر و درمان موفق‌تر این بیماری باشیم.

● مراقب باشید

باید توجه داشت كه ماموگرافی گرچه روش بسیار خوب و استاندارد طلایی در تشخیص زودرس سرطان پستان است اما مانند همه ساخته‌های دست بشر، بدون نقص نیست و در حدود هشت درصد موارد ممكن است خطا داشته باشد بنابراین پزشك نباید فقط با تكیه به آن برای بیمار تصمیم‌گیری كند.

به عبارت دیگر دانش و تجربه پزشك در تفسیر صحیح ماموگرافی و مطابقت آن با یافته‌های كلینیكی بیمار بسیار حائز اهمیت است. بنابراین به پزشكان محترم توصیه می‌كنیم در صورتی كه معاینه بالینی بیمار مشكوك اما ماموگرافی او نرمال بود، او را به متخصص جراحی عمومی كه در زمینه بیماری‌های سینه تبحر دارد. ارجاع دهند تا نسبت به تشخیص و درمان اقدام كنند.

دكتر نسرین‌السادات علوی