شهریار شعر ایران

● ولادت
سید محمد حسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار در سال ۱۲۸۵ شمسی در خانواده ای اهل ادب در تبریز به دنیا آمد. وی در کودکی با قرآن و دیوان حافظ آشنا شد. پس از تحصیلات مقدماتی حوزوی …

ولادت

سید محمد حسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار در سال ۱۲۸۵ شمسی در خانواده ای اهل ادب در تبریز به دنیا آمد. وی در کودکی با قرآن و دیوان حافظ آشنا شد. پس از تحصیلات مقدماتی حوزوی به تهران رفت و وارد مدرسه دارالفنون گردید. شهریار سپس وارد مدرسه طب شد ولی در پی حادثه ای پس از پنج سال تحصیل بدون اخذ مدرک دکتری، تهران و دانشکده را ترک گفت و در خراسان وارد خدمت دولتی گردید. او در نیشابور به دیدار کمال الملک نقاش مشهور رفت و شعری در باره وی سرود. شهریار از آن پس مدتی در تهران سکونت داشت و از سال ۱۳۱۹ شمسی در تبریز اقامت گزید. وی همزمان با اوج گیری نهضت اسلامی با زبان شعر، انقلاب اسلامی را همراهی کرد.

شهرت شهریار

شهریار به عنوان یکی از مشهورترین غزلسرایان معاصر، مطلوب خاص و عام است. او غزلهای دلنشین بسیاری سروده که یادگار نخستین عشق آتشین اوست. عشق عرفانی نیز در اشعار شهریار مقام والایی دارد و بر بیشتر شعرهای او سایه افکنده است. کلیات اشعار شهریار متجاوز از پانزده هزار بیت از قصیده و غزل و مثنوی و قطعه است که در سه مجلد به چاپ رسیده است. بسیاری از خاطرات تلخ و شیرین از دوره های گوناگون زندگی، در اشعار شهریار منعکس است و با خواندن آنها می توان گوشه هایی از زندگی شاعر را از نظر گذراند. از شعرهای به یاد ماندنی او می توان به اثر زیبا و آسمانی او در وصف مولای متقیان علی (ع) اشاره کرد که سالهاست چون گوهری در میان دیگر اشعار او می درخشد.

شهرت شهریار تقریباً بی سابقه است. تمام کشورهای فارسی زبان و ترک زبان، بلکه هر جا که ترجمه یک قطعه او رفته باشد، هنر او را می ستایند. منظومه «حیدر بابا» نه تنها تا کوره ده های آذربایجان، بلکه به ترکیه و قفقاز هم رفته و در ترکیه و جمهوری آذربایجان چندین بار چاپ شده است. بدون استثناء ممکن نیست ترک زبانی منظومه حیدربابا را بشنود و منقلب نشود.

منظومه حیدربابا

حیدربابا نام کوهی در زادگاه استاد محمد حسین بهجت تبریزی ملقب به شهریار است. منظومه «حیدر بابایه سلام» نخستین بار در سال ۱۳۳۲ منتشر شد و از آن زمان تا کنون به زبانهای مختلفی ترجمه شده است. لیکن ترجمه بی بدیل آن به شعر منظوم فارسی توسط دکتر بهروز ثروتیان، شاهکاری ماندگار است. مترجم در توضیح هدف خود از انجام این کار بسیار دشوار، می گوید: «زیبایی یک شعر در وزن و آهنگ کلمات همنشین در یک بیت و هماهنگی آواها از نظر نرمی و درشتی و حتی برداشت و فروداشت حرکات نهاده شده که ذوق و استعداد هنرمند آنها را به هم دوخته است تا خواست دل او را به صورتی مؤثر و دل انگیز بیان کند. از همین روست که هر گونه تغییر در صورت شعر، زیبایی و دلربایی آن را پریشان می سازد بی آنکه شاید به شکل خیالی یا معنی آن لطمه ای بزند.»

حیدربابا سندی زنده است و پرده ای رنگین و برجسته از زندگی در روستا را نشان می دهد. مضمون اغلب بندهای آن شایسته ترسیم و نقاشی است. زیرا از طبیعت جاندار سرچشمه می گیرد. قلب پاک و انسان دوست شهریار بر صحنه ها نور می ریزد و خوانندگان شعرش را به گذشته های دور می برد. نیمی از این منظومه نامنامه و یادواره است که شاعر در آن از خویشان و آشنایان و مردم زادگاه خود و حتی چشمه ها و زمینها و صخره های اطراف خشگناب نام می برد و هر یک را در شعر خود جاودانگی می بخشد. شهریار، بی گمان در شاعری، استعدادی درخشان دارد که در سراسر اشعار او، ‌روحی حساس و شاعرانه، ‌موج زنان بر بال تخیلی پوینده و آفریننده در پرواز است. او به تجدد و نوآوری در شعر گرایش محسوسی داشت و اشعاری که برای نیما یوشیج و به یاد او سروده، ‌حکایت از این موضوع دارد.

وفات

شهریار در سال ۱۳۶۷ شمسی در مراسم مجتمع هنر و ادبیات دفاع مقدس به دریافت لوح دست خط زرین حضرت امام خمینی (ره)، دیپلم افتخار و سکه یادبود مجتمع به عنوان برگزیده شعر نایل آمد. این شاعر شهیر سرانجام در بیست و هفتم شهریور ۱۳۶۷ شمسی در سن ۸۲ سالگی در تهران درگذشت و در مقبرهٔ الشعرای تبریز، که مدفن بسیاری از شعرا و هنرمندان آن دیار است، به خاک سپرده شد. شعرش جاودانه و نامش ماندگار باد.

به منظور پاسداشت مقام ادبی استاد محمد حسین شهریار و نکوداشت این شاعر پرآوازه، سالگرد درگذشت وی برابر با بیست و هفتم شهریور، به عنوان روز شعر و ادب فارسی نامگذاری شده است.