معجزه گر سر به زیر

هلند, از باب گلندنینگ تا فان مارویک

موفقیت در قامت سرمربی‌ تیم‌ملی کشوری مثل هلند نیاز به یک نبوغ خاص و ضریب هوشی بالا دارد. رینوس میشل و ارنست هاپل که امروز نمی‌توانند شاهد حضور احتمالی هلند در یک فینال جام جهانی باشند، بت مردم هلند هستند. توضیح این موضوع که چرا مربیگری تیم‌ملی هلند اینقدر پیچیده است کار آسانی نیست، هرچند این جمله به یاد ماندنی یوهان کرویف تا حد زیادی موضوع را روشن می‌کند:« ما هلندی‌ها مغرور هستیم. حتی وقتی آن سوی دنیا هم هستیم‌ به بقیه می‌گوییم باید چکار کنند. از این نظر ملت دلپذیری نیستیم.» حالا در همین ملت سختگیر که اکثر مردمش فوتبال را بسیار خوب می‌فهمند، یک مربی بی‌ادعا و فاقد جذابیت‌های تبلیغاتی پیدا شده که تیم‌ملی هلند را پس از سال‌ها در آستانه حضور در فینال جام‌جهانی قرار داده است. نام او برت فان‌ مارویک است. قبل از او مربیان بسیاری حضور روی این نیمکت داغ و پرتنش را تجربه کرده بودند اما نتوانستند به موفقیت تاریخی امروز او دست پیدا کنند.

● باب گلندنینگ و جدایی از عصر حجر

هلندی‌ها که امروز در فوتبال جهان صاحب سبک هستند، تا قبل از دوره مربیگری این انگلیسی صاحب یک تیم ملی فوق العاده ضعیف بودند. گلندنینگ یک هافبک کناری خوب در تیم رویایی بارنزلی در دهه ۱۹۱۰ بود. او کم‌کم به هلندی‌ها فوتبال یاد داد. دوره ۱۵ ساله مربیگری او از ۱۹۲۵ تا ۱۹۴۰ کماکان رکوردی دست نیافتنی برای مربیان هلند است. هلند تحت مربیگری وی ۳۵ برد هم به دست آورد که تا امروز این رکورد پا برجاست. گلندینگ در آخرین روزهای عمر خود در سال ۱۹۴۰ موفق به برد ۴-۲ برابر بلژیک شد و چند روز بعد در حالی که سربازان آلمانی به هلند حمله کرده بودند و بازی این تیم و لوکزامبورگ لغو شده بود، دار فانی را وداع گفت.

● رینوس میشل ناکام

هلند به جام جهانی ۱۹۷۴ راه نیافته بود اما آژاکس در اوایل دهه ۷۰ قدرت اول و آخر فوتبال اروپا محسوب می‌شد. سه قهرمانی لیگ قهرمانان به انضمام چندین سوپرکاپ و جام بین‌قاره‌ای، حاصل کار آنها در فاصله دو جام‌جهانی بود. کسی که مسئولیت مربیگری این تیم در جام‌جهانی ۱۹۷۴ را به عهده می‌گرفت باید اعتماد به نفسی بی نظیر می‌داشت. رینوس میشل قبول کرد که وارد دهان این شیر بشود. او ریشه‌های محکم فوتبال آژاکس و به طبع تیم‌ملی هلند را پایه‌گذاری کرده بود و سطح فوتبال این کشور را ارتقا داده بود. میشل هم‌زمان با هلند، مربی بارسلونا هم بود. او در سال قبل جام‌جهانی یک برد ۵ -صفر دلچسب در برنابئو مقابل رئال‌مادرید به دست آورده بود. هلند با توتال فوتبال به آسانی تمام حریفان از جمله برزیل و آرژانتین را برد و در فینال هم به دلیل غرور بیش از حد و شاید مسائل پشت پرده مغلوب آلمان‌غربی شدند. تیمی که از دو حضور قبلی خود در جام‌جهانی حتی یک برد هم کسب نکرده بود، حالا نایب‌قهرمان شده بود.

● ارنست هاپل و ادامه راه میشل

هاپل اتریشی رقیب رینوس میشل بود. در همان سال‌هایی که میشل با بازیکنان توانا و به نوعی ستاره‌اش نتیجه می‌گرفت، هاپل بازیکنان متوسط فاینورد را طوری هوشمندانه کنار هم قرار می‌داد که بهترین نتایج ممکن به دست می‌آمد. او حتی جام باشگاه‌ها را هم جلوتر از آژاکس فتح کرد. هلند در سال ۱۹۷۸ کرویف ر ا در اختیار نداشت که مسئله مهمی بود اما هاپل در همین شرایط هم تیم را به فینال رساند. تلاش ۱۲۰ دقیقه‌ای هلندی‌ها ستودنی اما بی‌نتیجه بود. هاپل هم به مانند میشل تنها یک نایب‌قهرمانی آورد اما تیم او کمی از واژه من فاصله گرفته بود. از‌ این جهت باید مرد اتریشی را یک قهرمان ابدی دانست. او نبرد با خلق‌و‌خوی هلندی‌ها را برده بود.

● بین‌هکر در سایه کرویف

سرنوشت لئو بین‌هکر از روز اول مشخص بود. او تنها محبوب فدراسیون فوتبال هلند بود و در نظر سایر افراد منفور به حساب می‌آمد. این سایر افراد شامل یوهان کرویف، مردم هلند و بازیکنان کلیدی تیم بودند. بازیکنان بزرگ تیم کرویف را می‌خواستند اما مرغ فدراسیون یک پا داشت. در نهایت هم هلند با باخت مقابل آلمان‌غربی از دور مسابقات حذف شد.

● ادووکات و بدشانسی محض

هلند برای حضور در جام‌جهانی ۱۹۹۴ به ساحل آرامش رسیده بود. کرویف که قلبا ادووکات را نمی‌پسندید، دست به مصاحبه‌های آتشین نمی‌زد. فان‌باستن و گولیت هم همواره برای سرمربیان تیم‌ملی‌شان دردسر ایجاد می‌کردند دیگر در تیم جایی نداشتند و در عوض امثال برگ‌کمپ، آرون وینتر و ووترس در تیم بودند که اهل حاشیه‌سازی نبودند. ادووکات دم از قهرمانی نمی‌زد اما تیم برای قهرمانی بسته شده بود. بدنسازی آنها به گونه‌ای بود که در اواخر بازی‌ها بدن بازیکنان به بهترین شرایط خود برسد اما برانکوی برزیلی کار را خراب کرد. آنها در مرحله یک چهارم نهایی باید با برزیل بازی می‌کردند. اشتباه مدافعین هلند این فرصت را به برزیل داد که دو گل جلو بیفتد اما طی ۱۲ دقیقه بازی ۲-۲ مساوی شد. برانکو مدام با شوت‌های راه دور دروازه هلند را تهدید می‌کرد اما هلندی‌های مغرور باز هم ضربه آزاد می‌دادند. در آخر یکی از همین ضربات وارد دروازه شد. تنها کارشناسان حرفه‌ای ادووکات را درک کردند.او واقعا بد شانس بود.

● هیدینک و ایده‌های جدید

ادووکات یک سال پس از جام‌جهانی از تیم‌ملی کنار گذاشته شد و گاس هیدینک آمد. فدراسیون فوتبال هلند تصمیم گرفت برای یک بار هم که شده به یک مربی فرصتی بیش از یکی دو سال بدهد. آنها یورو ۹۶ را با آزمون و خطا گذراندند تا در جام‌جهانی مدعی باشند. هیدینک ایده‌های جدیدی را وارد تیم ملی کرد. تدابیر او جوابگو بود.هلند تا نیمه نهایی به مشکل بر‌نخورد اما هیدینک یک نکته را فراموش کرده بود. هلندی‌‌ها پنالتی زدن بلد نبودند‌. پس از کرویف و نیسکنس هر‌کسی پشت پنالتی‌های هلندی‌ها می‌ایستاد، دست و دل مردم این کشور می‌لرزید. در آخر هم به برزیل در پنالتی باختند و فینال از دست رفت. در بازی رده‌بندی هم ذره‌ای انگیزه در هلندی‌ها دیده نمی‌شد. هیدینک پس از بازی رده‌بندی استعفا داد و بلافاصله رئال مادرید، قهرمان اروپا او را جذب کرد.

● فان‌باستن ناموفق

فان‌باستن قبل از حضور در تیم‌ملی هلند مربی تیم جوانان آژاکس بود. هلندی‌ها این بار جام‌جهانی ۲۰۰۶ را فرصت کسب تجربه امثال روبن و فان‌پرسی دانستند. مربی‌ای که در رأس کار بود، محبوب مردم کشورش محسوب می‌شد. آنقدر که تیمش پشت‌سرهم در خانه و خارج خانه می‌باخت اما صدای کسی در نمی‌آمد. کرویف هم که نمی‌توانست حرفی بزند، چون خود او فان‌باستن را آورده بود. هلندی‌ها در این جام چیز خاصی برای ارائه نداشتند، جز بازی با پرتغال که رکورد خشن‌ترین بازی تاریخ جام‌جهانی را به جا گذاشت. تیم فان‌باستن در یورو ۲۰۰۸ فوتبال زیبایی را ارائه داد اما در دیدار مقابل روسیه و گاس هیدینک به بدترین شکل ممکن شکست خورد تا ماجرای فان‌باستن و تیم‌ملی هم خیلی زود به پایان برسد.

● فان‌مارویک در راه اساطیر

برت فان‌مارویک یک مربی ویژه بود. او آخرین مربی‌ای بود که یک جام باشگاهی برای هلند به ارمغان آورد. تخصص او استخراج ۱۰۰ درصد توانایی بازیکنان است. امثال فان‌هویدونک، زوتبیر، توماسون و ... ستاره‌های فاینورد در راه کسب جام یوفای ۲۰۰۲ بودند. کدام بازیکن از این جمع در آینده ستاره شد؟ از کل آن تیم فقط رابین‌ فان‌پرسی توانست در آینده یک بازیکن تاثیر گذار شود اما همه این ضدستاره‌ها در مجموعه یک تیم برابر رئال مادرید و یوونتوس قد علم می‌کردند. حال فان‌مارویک یک قدم تا تبدیل شدن به اسطوره فوتبال هلند فاصله دارد. قهرمانی در جام جهانی ۲۰۱۰. کاری که حتی رینوس میشل و ارنست هاپل هم موفق به انجام دادن آن نشده‌اند.

مهدی احمدی