پنجشنبه, ۱۱ بهمن, ۱۴۰۳ / 30 January, 2025
مجله ویستا

ابو جعفر محمدبن جریربن یزید طبری


جنسیت: مرد
تولد و وفات: (۲۲۴ -۳۱۰) قمری
محل تولد: ایران - مازندران - آمل
شهرت علمی و فرهنگی: محدث ، مورخ ، مفسر و فقیه شافعی
معروف به امام طبری. یگانه دوران خویش در زمینۀ‌ اکثر علوم …

جنسیت: مرد
تولد و وفات: (۲۲۴ -۳۱۰) قمری
محل تولد: ایران - مازندران - آمل
شهرت علمی و فرهنگی: محدث ، مورخ ، مفسر و فقیه شافعی
معروف به امام طبری. یگانه دوران خویش در زمینۀ‌ اکثر علوم بود. در بغداد سکونت گزید. در ابتدا بر مذهب شافعی بود ولی بعدها تغییر مذهب داد و خود مذهبی به‌نام مذهب جریری در مقابل مذاهب اربعه اهل سنت پدید آورد و کتاب‌هائی در این زمینه تألیف کرد و عده‌ای نیز به او گرویدند و این کتاب‌ها تا مدتی میان مردم رواج داشت. او در ایران و عراق و مصر از محمدبن عبدالملک‌بن ابی شوارب و اسحاق‌بن ابی اسرائیل و احمد‌بن منیع و محمدبن حمید رازی و ابو همام سکونی و ابوکریب محمدبن علا و یعقوب‌بن ابراهیم دورقی و احمدبن مقدام عجلی و هارون‌بن اسحاق همدانی و صالح‌بن مسمار مروزی و احمدبن ابی سریج رازی و بسیاری دیگر حدیث شیند. ابو شعیب عبدالله حرّانی و ابوالقاسم طبرانی و احمدبن کامل قاضی و ابوبکر شافعی و ابن عدی و مخلدبن جعفر باقر حیّ فارسی و گروهی دیگر از وی روایت کرده‌اند. طبری در مصر دست‌نوشته‌هائی فراهم کرد و چون به بغداد مراجعت کرد تصانیف نیکوئی نگاشت و از خود به‌یادگار گذاشت. علماءِ بزرگ او را در حد عالی ستوده‌اند. خطیب بغدادی او را یکی از پیشگامان علوم و فرزانگان زمان و عارف به کتاب خدا و فقیه در دین و سنت‌شناس و از تاریخ‌نگاران می‌شناسد. امام‌الائمه ابن خزیمه گوید که در تمامی روی زمین دانشمندتر از او سراغ ندارد. مسعودی در "مروج‌الذهب"‌ و ابن خلکان در "وفیات‌الاعیان"‌ ستایش بلیغی از او نموده‌اند. او مجتهدی آزاداندیش و صریح‌القول بود و چون به‌مطلبی اعتقاد پیدا می‌کرد از اظهار آن نمی‌هراسید. او کتابی دربارۀ "حدیث غدیر" ، در دو مجلد بزرگ و کتابی دربارۀ "حدیث طیر"‌ نوشت. ابو محمد فرغانی گوید که گروهی از شاگردان طبری عمر مفید او یعنی از زمان بلوغ تا لحظه مرگ او را حساب کردند و چون مصنفات او را بر این مدت زمان تقسیم کردند معلوم شد در هر روز چهارده صفحه نوشته است. از آثار وی:‌ "اخبارالرسل و الملوک" یا "تاریخ طبری" یا "تاریخ‌الامم و الملوک"‌ ، که صفدی آن را صحیح‌ترین کتاب تاریخ توصیف کرده؛ "جامع‌البیان فی تفسیرالقرآن"‌ یا "تفسیر طبری" ، درسی جزء؛ "طرق حدیث‌الغدیر" یا "خبر غدیر خم" به‌نام "الولایهٔ"؛ "البسیط" ، در فقه؛ "ادب‌القاضی" یا "آداب‌القضاء"؛ "المحاضر و السجلات"؛ "اختلاف‌الفقهاء"؛ "الآداب‌الحمیدهٔ و الاخلاق‌النفیسهٔ" ، که به‌نظر شیخ آقا بزرگ تهرانی این کتاب به اشتباه منسوب به محمدبن یزید طبری عامی شده بلکه به‌حق از آن محمدبن جریر طبری امامی است. "تهذیب‌الآثار"؛ "الجامع فی‌القراآت"؛ کتاب "الشذور".