اجاق های امروزی

انرژی مایكروویو می تواند توسط بدن جذب شده و در بافت هایی كه در معرض اشعه قرار می گیرند, تولید گرما كند اعضایی مانند چشم كه خون رسانی به آنها ضعیف است یا بافت هایی مثل بیضه ها كه به گرما حساسند, آسیب پذیرتر هستند اما این آسیب تنها زمانی روی می دهد كه فرد, برای مدت طولانی در معرض مقادیر بالای اشعه قرار گرفته باشد

مایكروویوها امواجی رادیویی با طول موج كوتاه هستند كه مثل پرتوهای قابل رؤیت (نور) بخشی از طیف الكترومغناطیسی را تشكیل می دهند. امواج كوتاه بیشتر برای برنامه های تلویزیونی، رادار (برای كمك رسانی در دریانوردی و هوانوردی)، و ارتباط از راه دور نظیر تلفن همراه به كار می روند. همچنین در صنعت برای فرآوری مواد، در طب برای درمان دیاترمی و در آشپزخانه برای پختن غذا از آنها استفاده می شود. مایكروویوها مانند نور به وسیله مواد، جذب یا منعكس شده یا از آنها عبور می كنند.فلزات همگی، مایكروویوها را منعكس می كنند؛ حال آنكه اكثر غیرفلزات مانند شیشه و برخی از مواد پلاستیكی، این امواج را از خود عبور می دهند .

موادی كه در ساختمان آنها آب وجود دارد- از قبیل انواع غذاها، مایعات یا پارچه ها- به آسانی انرژی مایكروویو را جذب نموده و آن را به حرارت تبدیل می كنند.

●ایمنی در برابر مایكروویو

طراحی اجاق های مایكروویو به گونه ای است كه امواج در اجاق محبوس شده و تنها زمانی ساطع می شوند كه اجاق، روشن و در آن بسته باشد. این اجاق ها به گونه ای ساخته شده اند كه نشت از لابه لای در و از طریق شیشه، پایین تر از میزان توصیه شده در استانداردهای جهانی باشد اما نشت امواج كوتاه می تواند از اطراف اجاق های آسیب دیده و كثیف یا تعمیرشده اتفاق بیفتد. بنابراین مهم است كه اجاق در شرایط خوبی نگهداری شود. مصرف كنندگان باید مراقب باشند كه در كاملا بسته باشد و بخش های ایمنی كه در زمان بازبودن در از تولید امواج كوتاه جلوگیری می كنند كار خود را به خوبی انجام دهند. پلمب های در باید تمیز نگاه داشته شوند و نباید نشانه ای از آسیب به آنها یا پوشش خارجی اجاق دیده شود. در صورت بروز هرگونه اشتباه یا صدمه به بخش هایی از اجاق باید تا زمان تعمیر آن توسط یك تعمیركار خبره از استفاده از آن خودداری كرد.

انرژی مایكروویو می تواند توسط بدن جذب شده و در بافت هایی كه در معرض اشعه قرار می گیرند، تولید گرما كند. اعضایی مانند چشم كه خون رسانی به آنها ضعیف است یا بافت هایی مثل بیضه ها كه به گرما حساسند، آسیب پذیرتر هستند اما این آسیب تنها زمانی روی می دهد كه فرد، برای مدت طولانی در معرض مقادیر بالای اشعه قرار گرفته باشد.

●ایمنی در برابر گرما

سوختگی می تواند بر اثر تماس با موادی كه درون اجاق حرارت دیده اند اتفاق بیفتد؛ همان طور كه در مورد اجاق های معمولی ممكن است روی دهد. اما تهیه غذا با مایكروویو ویژگی هایی دارد. بخار آبی كه درون یك اجاق معمولی ایجاد می شود، می تواند به شكل حباب از آب خارج گردد. در یك اجاق مایكروویو ممكن است در دیواره ظرف حبابی وجود نداشته باشد و آب بیش از اندازه گرم شده و ناگهان به جوش آید. این به جوش آمدن ناگهانی می تواند با ایجاد یك حباب منفرد در دیواره ظرف یا واردكردن یك عنصر خارجی مانند یك قاشق شروع شود. آبی كه بیش از اندازه گرم شده باشد، سوختگی های شدیدی ایجاد می كند. ویژگی دیگر پخت وپز با مایكروویو با واكنش غذاهای خاص نسبت به گرما رابطه دارد. برخی غذاها(مانند هات داگ) كه دارای سطحی بدون منفذ بوده یا از موادی تشكیل شده اند كه با سرعت های متفاوتی گرم می شوند(نظیر زرده و سفیده تخم مرغ) به شكل ناهمگون گرم می شوند و حتی ممكن است منفجر گردند.

●سلامت مواد غذایی

ایمنی غذا یك مقوله مهم بهداشتی است. در یك اجاق مایكروفر سرعت گرم شدن به قدرت اجاق، چگالی و مقدار غذا و میزان آب درون آن بستگی دارد. انرژی مایكروویو به بخش های ضخیم تر غذا نفوذ نمی كند و می تواند گرم شدن ناهمگن را سبب شود. بدین ترتیب بخش هایی از غذا كه به میزان كافی حرارت ندیده اند تا میكروارگانیسم های درون آنها كشته شوند، می توانند برای سلامتی زیانبار باشند. به دلیل احتمال توزیع نابرابر انرژی، غذای حرارت دیده درون یك اجاق مایكروویو باید برای چند دقیقه پس از پایان طبخ در اجاق باقی بماند تا حرارت، زمان كافی برای انتشار در درون آن را پیدا كند. غذای پخته شده در اجاق مایكروویو به همان اندازه غذای پخته شده در اجاق معمولی سالم بوده و دارای مواد غذایی است. تفاوت اصلی این دو شیوه پخت غذا در این است كه انرژی مایكروویو به میزان بیشتری به درون غذا نفوذ كرده و زمان لازم برای گرم شدن غذا و پخت آن كاهش می یابد.

تنها برخی اجاق های مایكروویو برای استریل كردن برخی اشیاء( نظیر شیشه شیر بچه) طراحی شده اند. در صورت استفاده از این نوع اجاق ها باید به دستورالعمل همراه آنها توجه كرد.

●سوءتفاهمات

برای رفع برخی سوءتفاهمات خاطرنشان می شود كه غذای پخته شده در مایكروفر رادیواكتیو نیست و پس از خاموش كردن مایكروفر، انرژی مایكروویو در محفظه باقی نمی ماند. مایكروویو از این نظر درست مانند نور عمل می كند؛ همان طور كه نور پس از خاموش كردن لامپ در درون حبا ب نمی ماند، انرژی مایكروویو هم پس از خاموش كردن اجاق، درون محفظه نمی ماند.

●اجاق مایكروویو چگونه كار می كند؟

اجاق های مایكروویو خانگی با فركانس ۲ ۴۵۰ مگاهرتز با قدرتی بین ۵۰۰ تا ۱۱۰۰ وات كار می كنند. مایكروویو توسط یك لوله الكترونیكی تولید می شود كه بدان مگنترون می گویند. زمانی كه اجاق روشن است، امواج تولیدشده در محفظه اجاق پراكنده شده و به وسیله یك بادبزن منعكس می گردند و بدین ترتیب در تمامی جهات پخش می شوند. این امواج توسط بخش فلزی محفظه اجاق منعكس شده و به وسیله غذا جذب می گردند. قرارگرفتن غذا بر روی یك میز چرخان، سبب می شود كه حرارت به صورت یكپارچه، درون آن منتشر گردد. مولكول های آب در اثر جذب انرژی شروع به ارتعاش می كنند و از مالش بین آنها حرارت ایجاد می شود كه این حرارت در پختن غذا مورد استفاده قرار می گیرد.

برخلاف اجاق های معمولی، مایكروویو تنها در غذا جذب می شود و نه در محفظه ای كه غذا در آن قرار دارد. تنها باید از ظروفی استفاده كرد كه برای این اجاق ها طراحی شده اند. برخی مواد مثل پلاستیك برای استفاده در اجاق مایكروویو مناسب نبوده و ممكن است در اثر حرارت ذوب شده یا منفجر گردند. مایكروویو ظروفی را كه برای استفاده در اجاق های مایكروویو طراحی شده اند به طور مستقیم گرم نمی كند. این مواد تنها در صورت تماس با غذای داغ گرم می شوند. كارخانه های سازنده این اجاق ها، استفاده از یك اجاق خالی را توصیه نمی كنند . در غیاب غذا انرژی مایكروویو می تواند دوباره به مگنترون منعكس شده و به آن آسیب برساند.

استفاده كنندگان از اجاق مایكروویو باید دستورالعمل ارائه شده توسط كارخانه سازنده را با دقت مطالعه كنند، زیرا اجاق های جدید به لحاظ طراحی و كاركرد، تفاوت های بارزی با یكدیگر دارند؛ درحالی كه مدرنترین اجاق ها می توانند برخی بسته بندی های غذایی را كه از جنس فلز هستند به خوبی تحمل نمایند، سازندگان این اجاق ها عموما توصیه می كنند كه از قراردادن فلز در آنها به ویژه در نزدیكی دیواره ها خودداری گردد، چرا كه این امر می تواند با ایجاد مدار الكتریكی، آسیب به دیواره های اجاق را سبب گردد. همچنین از آنجایی كه فلز، امواج مایكروویو را منعكس می كند، غذای پیچیده شده در فویل فلزی پخته نمی شود؛ حال آنكه غذایی كه درون پوشش فلزی قرار ندارد، انرژی بیشتر از حد نیاز دریافت می كند و بدین ترتیب غذاها به شكل ناهمگون پخته می شوند.

●استانداردهای بین المللی

برخی كشورها و سازمان ها، انتشار امواج را تا ۵۰ وات به ازای هر مترمربع تا فاصله ۵سانتیمتری سطوح خارجی اجاق مجاز دانسته اند. در عمل انتشار امواج در اجاق های مدرن خانگی بسیار پایین تر از این میزان بوده و در عین حال در آنها ضامن هایی به كار رفته اند كه در حالی كه اجاق روشن است، از نشت اشعه به بیرون جلوگیری می كنند. به علاوه با افزایش فاصله، خطر رسیدن اشعه به بدن كاهش می یابد. برای مثال فردی كه در فاصله ۵۰سانتیمتری اجاق ایستاده است، در حدود یك صدم فردی كه در فاصله ۵سانتیمتری آن ایستاده اشعه دریافت می كند. دستورالعمل های موجود درباره میزان اشعه به گونه ای تنظیم شده اند كه از هرگونه تاثیر سوء بر سلامتی جلوگیری نمایند. محدوده های در نظر گرفته شده برای كارگران و عموم مردم كاملاً زیر سطوحی تنظیم شده اند كه برای سلامتی خطرناكند. مقادیر ذكر شده در بالا با توصیه های كمیسیون بین المللی حفاظت در برابر اشعه غیریونیزه كننده همخوانی دارد.

آنچه سازمان جهانی بهداشت انجام می دهد سازمان جهانی بهداشت برنامه ای تحت عنوانEMF در دست اجرا دارد كه طبق آن، نتایج بررسی های انجام شده در زمینه خطرات میدان های الكترومغناطیسی در محدوده ۰ تا ۳۰۰ مگاهرتز مرور گشته و بر این اساس ارزیابی انجام می شود. برای یافتن هرگونه اطلاعاتی در این زمینه می توانید به آدرس اینترنتی زیر مراجعه نمایید:

www.who.int/docstore/pehempf/facts_press/fact_english.htm

ترجمه: زهرا عباسپور تمیجانی