دوشنبه, ۸ بهمن, ۱۴۰۳ / 27 January, 2025
چالش های آمریكا و روسیه در رابطه با مسئله هسته ای ایران
با توجه به اینكه آمریكا و شوروی توافقنامههای متعددی امضا كردهاند كه طی آن دو كشور متعهد شوند در راستای خلع سلاح تسلیحات هستهای خود را تخریب كنند. اما امروز با گذشت یك دهه از این توافقنامهها هیچیك از دو كشور نه تنها كلاهكهای هستهای خود را تخریب نكردهاند بلكه همچنان به افزایش آنها نیز ادامه دادهاند.
آمریكا و روسیه با یكدیگر در حدود یك دهه است كه بر سر مسئله هستهای ایران همدیگر را به چالش فرا میخوانند، روسیه چشم به تجارت پر سود هستهای با ایران دارد و آنرا امتیازی برای جلوگیری از ورود نامحرمان به حیاط خلوت خود تلقی میكند و آمریكا به لحاظ ایدئولوژیك ایران را دشمن اصلی و یكی از محورهای شرارت میداند و در نزد نئومحافظهكاران طراح دولت بوش خطر بالقوهای برای آمریكا و موجودیت اسرائیل و نقشههای خاورمیانه بزرگ تلقی میكنند. روسیه كه از ناحیه ایران در مسئله چچن، آشوبهای تاجیكستان، درگیری آذربایجان، ارمنستان و اخیراً خشونتهای ازبكستان آسوده خاطر است ظاهراً تهدید كمتری از هستهای شدن ایران احساس میكند ولی تمایل رهبران روسیه به نزدیكی با غرب و اتحادیه اروپا ممكن است تنها در صورتی كه هزینههای شركت در تحریم علیه ایران را آمریكا و دوستانش بپردازند نگاه روسیه را به مسئله هستهای ایران عوض كند.اینك به بررسی راهكارها و استدلالهای هر دو طرف درخصوص مسأله هستهای ایران میپردازیم:
● آمریكا
ـ جورج بوش، در ۲۵ ژوئن ۲۰۰۳ اعلام كرد كه "ما یك ایران با تسلیحات هستهای را تحمل نخواهیم كرد". وی عنوان میدارد كه ساخت نیروگاه هستهای برای كشوری همچون ایران كه دارای منابع سرشار نفت است هیچ توجیهی ندارد و بهطور ضمنی به معنای آن است كه نیروگاههای آن كشور برای ساخت تسلیحات هستهای مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
ـ این در حالی است كه در دوره محمدرضا شاه پهلوی آمریكاییها ادعا میكنند كه برنامههای هستهای ایران در ابتدا با سفارش و توجیه آنها به این دلیل توسعه یافت كه شاه برای ذخیره نفت در جهت استفاده از آن در اهدافی سودآورتر از سوخت، به انرژی هستهای رو میآورد، اما بعد از انقلاب به علت از دست دادن منافع استراتژیك خود در ایران در نقطه مقابل موضع گرفتهاند.
ـ آمریكاییها در تمام این مدت برای قطع همكاریهای هستهای با ایران، روسیه را تحت فشار قرار دادهاند از جمله در ژوئیه ۱۹۹۹ هفت شركت و مركز تحقیقاتی روسی بهدلیل اینكه واشینگتن معتقد بود كه در توسعه برنامههای موشكهای بالستیك به ایران كمك كردهاند جریمه شدند.
ـ آمریكاییها ادعا میكردند كه مراكز پژوهشی، دانشمندان و كارشناسان نظامی روسیه در اجرای برنامه اتمی و موشكی ایران نقش مهمی ایفا میكنند.
و این در حالی است كه دولت بوش برای بودجه ۲۰۰۵ درخواست ۱۹ میلیارد دلار درخصوص گسترش سلاحهای هستهای كرده است كه نسبت به گذشته افزایش چشمگیری داشته است با توجه به سیاستهای اعلام شده و سخنان مسئولین بلندپایه آمریكا میتوان تقابل ایالات متحده با ایران را حدس زد برای مثال ریچارد بوچر سخنگوی وزارت خارجه آمریكا در راستای اتهامات مقامهای رسمی آمریكا به ایران اعلام نمود "تهران باید استانداردهای بینالمللی را كه از سوی اكثر كشورهای جهان پذیرفته شده است قبول كند ... تقریباً تمام كشورهای جهان پروتكل الحاقی را پذیرفتهاند و ایران نیز باید آنرا امضا كند.
و نیز ریچارد پرل مشاور وزیر دفاع آمریكا نیز اعلام كرد:
بهترین راه برای مقابله با برنامههای هستهای ایران، آزاد كردن و رهایی مردم ایران میباشد.
و سرانجام جورج كنت رئیس سازمان جاسوسی آمریكا سیا در گزارشی به كنگره این كشور، ایران را به داشتن یكی از فعالترین برنامههای دستیابی به تسلیحات هستهای متهم كرد.
در مجموع تقابل آمریكا در رابطه با مسئله انرژی هستهای ایران را میتوان در پنج محور نام برد:
۱) مسأله توسعه تسلیحات كشتار جمعی؛
۲) مبارزه با تروریسم؛
۳) وضعیت صلح خاورمیانه؛
۴) حقوق بشر؛
۵) تهدیدات بالقوه علیه موجودیت اسرائیل.
● روسیه
در ژانویه ۱۹۹۵ مسكو و تهران قراردادی به ارزش ۸۰۰ میلیون دلار برای ساخت نیروگاه اتمی بوشهر منعقد كردند. البته شركتهای آلمانی در سال ۱۹۷۴ در دوره محمدرضا شاه پهلوی پروژه بوشهر را آغاز كرده بودند اما عملیات ساختمانی آن بهخاطر انقلاب اسلامی در سال ۱۹۹۷ متوقف شد و سرانجام در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نیروگاه اتمی بوشهر آسیب جدی دید و برای بازسازی، ایران نیاز به جلب كمكهای فنی خارجی پیدا كرد. در نتیجه با موافقت دو كشور ایران و روسیه عملیات بازسازی نیروگاه بوشهر در سال ۱۹۹۵ آغاز شد و طبق گفته مقامات مسئول ایران این نیروگاه كه نیروگاه آب سبك ۱۰۰۰ مگاواتی میباشد در سال ۲۰۰۵ راهاندازی خواهد شد.
روسیه همكاری خودش را با ایران در تمام زمینهها صلحآمیز اعلام نمود و علیرغم فشارهای آمریكا در مارس ۲۰۰۱، رئیسجمهور روسیه و آقای خاتمی یك معاهده همكاری را به امضاء رساندند. و نیز در اكتبر ۲۰۰۱ مسكو و تهران موافقتنامههایی را برای صدور كالاهای نظامی روسیه به ایران امضا كردند. ارزش این موافقتنامهها ۴۰۰ میلیون دلار بود و شامل كالاهایی چون لوازم یدكی تسلیحات ساخت روسیه، جتهای جنگنده جدید و احتمالاً تجهیزات هوایی ـ دفاعی، سیستمهای زمین به زمین و سیستمهای ضد كشتی بود.
در مجموع مسكو علیرغم فشارهای زیاد آمریكا هنوز همكاریهای هستهای خود با ایران را قطع نكرده است.
مقامات روسیه ایران را همسایه و شریك سنتی روسیه میخوانند و تأكید میكنند كه شكی وجود ندارد كه روسیه تعهداتش نسبت به ایران را انجام خواهد داد و نیرگاه هستهای بوشهر را تكمیل خواهد كرد.
پوتین بعد از اظهارنظر تونی بلر نخستوزیر انگلیس اعلام داشت:
روسیه همكاری هستهای خود با ایران را متوقف نخواهد كرد ولی بر این امر اصرار داریم كه برنامههای هستهای ایران باید تحت نظارت و كنترل آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) باشد.
ایگور ایوانف وزیر خارجه روسیه نیز در مصاحبهای عنوان كرد كه حمایت روسیه از پروژه ۸۰۰ میلیون دلاری نیروگاه اتمی بوشهر در تطابق با تعهدات بینالمللی ما میباشد.
نوع تعامل ایران با روسیه از اهمیتی دوچندان برخوردار میباشد. تاكنون زمامداران روسی اگرچه در برخی از مواقع تا حد امكان بر سر تعهدات دوجانبه خویش باقی ماندند، با این حال نشان دادهاند منافع ملی و خصوصاً اقتصادی خویش را در بسیاری جنبهها بر روابط دوجانبه با ایران ارجح میدانند.
● دلایل همكاری و تمایل روسیه با ایران
۱) در صورت قطع همكاری با ایران این كشور موقعیت خود را در بازار رقابتی تكنولوژی هستهای تضعیف خواهد كرد. (زیرا پوتین در جریان اجلاس سران گروه هشت در اواسط سال ۲۰۰۳ با اشاره به این موضوع اعلام كرد كه در فرآیند منع تكثیر تسلیحات، گامها و اقداماتی كه روسیه را دچار زیان رقابتی نماید تحمل نخواهد كرد.
۲ ) روسیه از مشاركت استراتژیك با ایران نفع میبرد و بیشتر از همه این نفع ژئوپولتیكی است كه روسیه را تشویق به همكاری با ایران مینماید.
۳ ) روسیه در شرایط همكاری با ایران فضای بیشتری برای پیگیری سیاست خارجی خود دارد: و یك ایران با ثبات و به لحاظ تكنولوژیكی پیشرفته برای روس ذینفع است. و از طرفی نیز با بودن صلح و ثبات جامع در خاورمیانه نفع میبرد.
۴ ) مسیر ترانزیتی جایگزینی كه آسیا را به اروپا پیوند می‌دهد میلیاردها دلار درآمد را برای روسیه به همراه دارد. خط آهن یكصد میلیون دلاری و ۳۴۰ كیلومتری كه روسیه را از طریق آذربایجان و ایران به خلیجفارس متصل میكند منافع اقتصادی با ایران را تعقیب میكند.
۵ ) بوشهر پس از تكمیل برای روسیه درآمدزایی خواهد داشته و بازتابی از الزامات اقتصادی است. حدود یكصد ایرانی به منظور راهاندازی نیروگاه بوشهر در حال آموزش در روسیه هستند و بهقول سرگئی بلاگف متخصص مسائل سیاسی كشورهای مستقل مشتركالمنافع در نگاه مسكو امید به كسب درآمد از همكاری هستهای با ایران بر نگرانی از ظهور یك قدرت هستهای جدید میچربد.
نویسنده:مسعود پورفرد
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست