شهرنشینی سلامت انسان ها را تهدید می کند

امروزه با تغییر تعریف کار, رفاه و امنیت, شهر به مکان مناسبی برای برآورده ساختن نیازهای انسان امروز تبدیل شده است

امروزه با تغییر تعریف کار، رفاه و امنیت، شهر به مکان مناسبی برای برآورده ساختن نیازهای انسان امروز تبدیل شده است. سیل جمعیتی که در دهه ۶۰ تا ۷۰ از سوی روستا‌ها به سمت شهر‌ها سرازیر شد گویای این مطلب است که انسان امروزی شهر را محل مناسبی برای زندگی خویش می‌پندارد. در این راستا زندگی شهری با توجه به نقاط ضعف و قوت خویش از جنبه‌های مختلفی قابل ملاحظه است که یکی از این نقاط، سلامت مردمان شهرنشین است. «میانگین طول عمر» یکی از فاکتورهای بسیار مهمی است که بیانگر سلامت گروهی از انسان‌ها در جامعه است. متاسفانه با وجود رفاه نسبی مردمان شهرنشین طول عمر آنها نسبت به مردمان روستانشین پایین‌تر است. دلایل مختلفی را می‌توان عامل این اختلاف دانست. به عنوان‌مثال: عدم وجود هوای سالم، تحرک بسیار اندک مردمان شهرنشین، فشارهای شدید عصبی و روانی به دلیل نوع زندگی و کار در شهر و فرهنگ خاص زندگی شهری در مورد تغذیه و نوع مواد‌غذایی مصرفی از جمله این عوامل هستند.

با توجه به فضای اندک و منابع محدود در شهر، رقابت برای به دست آوردن فرصت‌های مناسب، بسیار شدید و دشوار است. جمعیت ساکن در شهر نیز خود عاملی بر افزایش این فشار است. متاسفانه بیماری‌های روحی از قبیل افسردگی، بسیار شایع است. بیماری که به جرات می‌توان گفت در میان روستاییان وجود ندارد یا بسیار اندک است. سازمان جهانی بهداشت، گسترش شهرنشینی را یکی از اثرگذارترین وقایع قرن بیست و یکم بر سلامت انسان‌ها می‌داند. تلاش و همکاری‌های بین بخشی برای بهبود معیارهای سلامت در شهرها تنها زمانی به نتیجه دلخواه خواهد رسید که از نقطه شناخت دقیق معضلات آغاز شود. در حال حاضر ۸۰ درصد بیماری‌های مزمن در کشورهایی با درآمد متوسط و ناچیز متمرکز شده است. این بیماری‌ها با توجه به سیر طولانی خود بارمالی فراوانی را در طولانی‌مدت به همراه دارند.

رشد افسارگسیخته شهرنشینی و حواشی آن، سلامت روان بسیاری از شهروندان را به طور مستمر تهدید می‌کند. ازدحام جمعیت، بیکاری، فقر، اختلافات فرهنگی و احساس تنهایی در کنار مشکل مسکن برای آنها که اجاره‌نشین‌اند، همگی عوامل مهم تشدید استرس‌های روحی در شهرها هستند. طبق آمارها، شهرنشینی به افزایش محسوس بار بیماری‌های اعصاب و روان انجامیده است. همچنین مقاومت به درمان‌های موجود در ساکنان مراکز کلانشهرها بیشتر مشاهده می‌شود. مطالعات گسترده نشان داده است که کودکان در نواحی شهری با مشکلات روحی بیشتری در مقایسه با کودکان روستایی روبه‌رو هستند. تراکم جمعیت و اجبار به زندگی در آپارتمان‌ها موجب شده است تا نقش همسایه‌ها نیز به عنوان یک عامل دخیل در سلامت روان مورد توجه قرار گیرد. آلودگی‌های صوتی، نداشتن اطمینان متقابل و تفاوت‌های رفتاری و فرهنگی موجب از بین رفتن احساس امنیت و آرامش روحی بسیاری از شهروندان می‌شود.

استرس یا فشار روانی، نیرویی است که چون فشار آن بر هر قسمتی از بدن وارد شود کار آن را مختل می‌کند و زمینه اضطراب را در انسان فراهم می‌آورد. هر عملی که موجب برهم خوردن تعادل روانی انسان و تغییرات سریع احساسی، عاطفی، خلقی و رفتاری شود، استرس‌زاست. همچنین عدم توانایی در برقراری ارتباط با دیگران، احساس خودکم‌بینی، ترس از اظهار وجود، از دست دادن اعتماد به نفس و نومیدی استرس‌زاست.

شهرنشینی و پیشرفت تمدن امروز، دگرگونی روابط اجتماعی، به خصوص زندگی در شهرهای بزرگ و پرجنجال، فشارهای جسمی و روانی ناشی از ترافیک و آلودگی‌های هوا، امواج و صدا به‌خصوص در کارکنان سازمان هواپیمایی و اثرات آن بر روان و رفتار انسان، موجبات تشدید استرس را فراهم می‌کنند. در حال حاضر عوامل مولد استرس در جهان نسبت به گذشته بیشتر شده است زیرا بعضی از مکانیسم‌های سنتی که به مردم کمک می‌کرد تا با فشارهای روانی مقابله کنند به تدریج رو به نابودی می‌رود. امروزه مشکلات شغلی و اقتصادی، تغییرات سریعی را به وجود آورده و ارزش‌های انسانی و اعتقادات امیدبخش گذشته را از بین برده و به ضعف روابط انسانی و بی‌تفاوتی انسان‌ها نسبت به یکدیگر حتی خویشاوندان نزدیک منجر شده و زمینه‌های استرس را فراهم آورده است.

رشد شهرنشینی، مشکلات ناشی از بی‌عدالتی و تبعیض در محیط کار و زندگی با رشد فزاینده اعمال خشونت‌آمیز در شهرها نیز باعث ایجاد ترس و فشارهای روانی شده که در نهایت به سلامت و بهداشت روانی انسان لطمه می‌زند. بنابراین تلاش برای مقابله با نارضایتی‌های حاصله از این‌گونه مشکلات غالبا ناموفق می‌ماند.