اولین سنگ بنای عراق جدید

همه پرسی قانون اساسی در عراق كه در تاریخ ۲۳ ۷ ۸۴ برگزار خواهد شد مهمترین گذرگاهی است كه مردم عراق در رسیدن به عراق جدید در حال عبور از آن هستند برای اولین بار از زمان تأسیس عراق ۱۹۲۰ م این كشور دارای قانون اساسی دائمی می شود, از آن زمان تا سقوط رژیم صدام حسین, كشور با قانون اساسی موقت اداره شد قانونی كه دولتهای كودتایی به دلخواه خود در آن دخل و تصرف می كردند

برای اجرای همه پرسی كنونی توجه به صف بندی موافقین و مخالفین رفراندم بسیار جالب است.

شیعیان و در رأس آنها مرجعیت نجف، كردها و بخشی از سنی های عرب از جمله موافقین برگزاری همه پرسی هستند، برخی از سنی های(سلفی) و دولتهای عربی مخالف برگزاری رفراندم هستند كه از حمایت انگلستان هم برخوردارند.دولت آمریكا كه به دنبال یافتن راه نجات نیروهای نظامی اش در عراق است نیز با روند سیاسی كنونی همراهی دارد ولو آن كه به موازات این همراهی تلاش جدی برای جلوگیری از به قدرت رسیدن نیروهای اسلام گرا را در دستور كار خود دارد. دولتهای عربی با خشم فراوان به صحنه عراق می نگرند و تلاش می كنند كه مانع ادامه حركت سیاسی مردم در عراق شوند، انگلیس نیز به اشكال مختلف همین راه را دنبال می كند، اما با مطرح ساختن اتهاماتی علیه شیعیان، كردها و ایران، خواستار بازگشت حاكمیت سابق در عراق می باشد؛ این یعنی بنای كجی كه در سالهای دهه ،۱۹۲۰ انگلستان بر عراق حاكم كرد و در اثر این اقدام كشور عراق برای دهها سال گرفتار نابسامانی، كودتا، كشتارهای داخلی و جنگ شد، حتی وضع فلاكت بار كنونی نیز ریشه در آن گذشته دارد.در آن سالها علمای نجف و شیعیان در دو مرحله تلاش كردند تا كشور مستقل و آزاد به وجود آورند: ابتدا در سال ۱۹۱۵ به جهاد با اشغالگران انگلیسی پرداختند كه با همه رشادتها، این قیام منجر به شكست شد. علمای بزرگ در سنین بالا فاصله پانصد كیلومتری نجف تا بصره را یا با پای پیاده و با استفاده از حیوانات و قایق طی كردند. در مسیر راه و میدان جهاد، جهادگران خسارت سنگینی را متقبل شدند، اما هرگز لب به شكایت نگشودند. پس از بازگشت به نجف از این رنج ها برای مردم سخن نگفتند كه این كار را ضایع كردن عمل برای خدای می دانستند و از مصائب امام حسین(ع) و اصحابش در كربلا یاد كردند. در سالهای ۱۹۲۰ تنها علمای نجف و شیعیان بودند كه برای رسیدن به استقلال عراق و حفظ عربیت آن و خارج شدن از تحت الحمایگی انگلیس ابتدا با روش سیاسی و سپس بنا به ضرورت با به كارگیری سلاح با اشغالگران به مبارزه پرداختند.

- مهمترین نتایجی كه ثوره العشرین(انقلاب ۱۹۲۰) شیعیان به بار آورد، این بود كه موفق شد طرح انگلیسی ویلسن را كه در به رسمیت نشناختن دولتی عراقی خلاصه می شد، به شكست بكشاند. این طرح قبل از وقوع انقلاب موارد زیر را مطرح كرده بود:

۱- هندی ساختن عراق با كوچ دادن هزاران هندی به این كشور و وابسته كردن مقدرات و سرنوشت عراق به دولت هند.

۲- اسكان یهودیان مهاجر در عراق تحت حمایت انگلستان و در كنارش سیطره بر فلسطین و تبدیل آن به یك كشور یهودی نشین.

۳- تقسیم عراق از طریق جدا كردن بصره و الحاق آن به هند تا این كه خلیج فارس دریایی انگلیسی- هندی بشود. اشغالگران انگلیسی تعدادی از رجال و مالكین طرفدار خود را در این شهر وادار كردند تا پروتكلی در این زمینه تنظیم كنند.

۴- واگذار كردن موصل به فرانسه و استفاده فرانسه از اقلیت ها برای رسیدن به این مقصود.

به طور كلی ویلسن، نایب السلطنه انگلستان در عراق، معتقد بود كه هیچ ارتباطی میان عراق با سایر كشورهای عربی وجود ندارد، آرزوی او این بود كه در عراق حكومتی شكل گیرد تا این كشور در چارچوب طرح «دمینون» یكی از مستعمرات پادشاهی انگلستان باشد.اما ثوره العشرین در دیدگاه های سیاسی انگلستان نسبت به عراق، تحولات اساسی ایجاد كرد. در نتیجه، نگرشی جدی درباره تشكیل نوعی حكومت محلی به عنوان یك واحد سیاسی قائم به خود آغاز شد.علمای دین برای تحقق اهداف اسلامی و مردمی خود بلافاصله دست به قیام نزدند، بلكه ابتدا سعی كردند با روش های مسالمت آمیز خواسته های خود را تحقق بخشند. برای نمونه به یكی از نامه های آیت الله شیخ الشریعه به نایب السلطنه انگلستان در عراق اشاره می شود: «شما در این مدت طولانی كه تظاهرات و اجتماعات به وقوع پیوست، مطلع شدید و تجربه كردید كه اهالی عراق راه صلح و آرامش را می پیمایند و خواستار حقوقی هستند كه دولتهای بزرگ درباره آزادی ملت ها تصویب كرده اند و در ابتدای امر شما هم وعده دادید. خواسته های آنان معقول و مشروع و به دور از هر گونه شائبه و نیرنگ است. آیت الله شیرازی(مرجع وقت) نیز به طور مكرر، قولاً و كتباً وجوب حفظ آرامش عمومی و ترك هر گونه اقدامی را كه مخل امنیت باشد، مورد تأكید قرار دادند، ما هم فتوا به وجوب آرامش و حرمت قیام و فساد دادیم، اما خبر عجیبی به ما رسید كه تأیید آن برای ما سخت و مشكل بود. فرزند آیت الله شیرازی و گروهی از اهالی كربلا و حله دستگیر شده اند، در حالی كه آنها هیچ گناهی ندارند جز مطالبه آنچه دیگر برادرانشان خواستار آن هستند. خلاصه این كه افكار و اندیشه ها مشوش، رفته رفته منجر به اخلال در نظمی كه شما خواستار حفظ آن هستید خواهد شد. به نظر ما اصلح است دستور دهید قبل از آن كه كار به جایی برسد كه دیگر علاج آن از قدرت و توان ما خارج شود، سریعاً آنها را آزاد كنند.» شیخ الشریعه ۸ شوال ۱۳۳۸. هنگامی كه حاكم بریتانیا در عراق به این درخواست پاسخ مثبت نداد، جرقه های انقلاب در الرمیثه و مناطق فرات مركزی زده شد و مذاكرات مسالمت آمیز میان شیخ الشریعه و حاكم بریتانیا قطع شد.

---