عوامل موثر در توسعه ورزش قهرمانی

این رقابت ابتدابه صورت غیر رسمی است و تکامل این مسیر به ورزش رقابتی سازمان یافته که همان ورزش قهرمانی است منتهی میگردد

این رقابت ابتدابه صورت غیر رسمی است وتکامل این مسیر به ورزش رقابتی سازمان یافته که همان ورزش قهرمانی است منتهی میگردد. این مسیر از گذشته تاکنون درزندگی مردم کشورها ودر فرهنگهای مختلف به اشکال متفاوتی ظهور پیدا کرده است بطوریکه امروزه ورزش قهرمانی در فضای سیاسی دنیای مدرن مورد توجه بسیار زیاد کشورها قرار گرفته برای اثبات این مسئله حضوررئیس جمهورپیشین آمریکا در رختکن تیم ملی شنای آمریکا در المپیک چین را میتوان اشاره نمود.

امروزه اغلب کارشناسان علوم ورزشی بر این عقیده هستند که در یک نگاه کلان می توان ورزش را به دو بخش عمده

۱) ورزش همگانی

۲) ورزش قهرمانی که هریک از زیر شاخه های مربوط به خود برخوردار هستند تقسیم کردودر این راستا برخورداری ازیک دیدگاه حرفه ای به هر بخش هائز اهمیت بوده وصنعت ورزش را مورد تعامل بیشتر قرار میدهد. حال با توجه به موضوع بحث پیرامون ضرورت نگاه حرفه ای به ورزش قهرمانی بایستی با مطالعه تطبیقی ورزش قهرمانی؛ وضعیت ورزش ایران را با کشورهای موفق مورد بررسی بیشتر قراردهیم.

● نگاهی گذرا به منشور المپیک

قبل از اشاره به وضعیت ورزش قهرمانی شایسته است مروری گذرا برپنج اصل آموزش منشور المپیک که توسط کوبرتن تنظیم شده است داشته باشیم:

۱) ایجاد تعادل بین بدن ؛روح و ذهن

۲) تلاش برای ارائه بهترین عملکرد

۳) کسب لذت ازتلاش بدون چشم داشت مالی(آماتوریسم)

۴) رعایت جوانمردی واصل بازی جوانمردانه

۵) رعایت احترام متقابل وتلاش برای برقراری صلح

همانگونه که میدانید هدف از برگزاری المپیک در پنج اصل فوق مطرح شده است وتنها دراصل سوم منشور المپیک امروزه تغییر ایجاد شده است آن هم بعلت مشکلاتی که برای ورزشکاران برای آماده سازی المپیک برایشان پیش می آمد "کمیته بین المللی المپیک"از لزوم آماتور بودن ورزشکاران صرفنظر کرد چراکه ورزشکاران جهت آماده سازی برای شرکت در بازیهای المپیک نیاز به تمرینات مستمر وطولانی دارندو این امر باعث مشکلات عدیده برای زندگی ورزشکاران پدید می آورد.

● مولفه های توسعه ورزش قهرمانی

▪ زیرفرایندهای نرم افزاری

۱) توسعه نهادهای مرتبط با ورزش قهرمانی (مانند باشگاهها؛شهرداریهاوغیره......)

۲) توسعه منابع انسانی(مربی؛ورزشکار ؛داور؛تماشاگر؛مدیر ورزشی؛پزشکی ورزشی)

۳) توسعه مدیریت واستراتژی

۴) توسعه حمایتی از مربیان وورزشکاران

۵) توسعه فرهنگ ورزش قهرمانی

۶) توسعه علمی وپژوهشی

۷) توسعه استانداردهاو ارزیابی

۸) توسعه وجذب منابع مالی مورد نیاز

۹) توسعه همه جانبه آموزش

۱۰) توسعه آمار واطلاعات

● زیر فرایندهای سخت افزاری

۱) توسعه امکانات وزیرساختهای ورزشی استاندارد

۲) توسعه تجهیزات مدرن ورزشی

همانگونه که میدانید عدم وجود یک نظام صحیح مهندسی ورزشی در کشورباعث شده است که اکثر طرحهای ورزشی غیر استاندارد واساسا" از معماریهای بسیار ضعیف و بی روح برخوردار باشد برای روشن نمودن این موضوع اذعان میگردد؛وجود تنها یک استخر استاندارد برای انجام ورزش شیرجه که یکی از رشته های پایه ومدال آور المپیکی است؛ اشاره نمود.

● تعاریف

▪ ورزش قهرمانی:

مطابق تعاریف بین المللی به ورزشهای رقابتی وسازمان یافته که ورزشکاران ماهر برای کسب عناوین قهرمانی که بالاترین مدارج کسب عنوان ورزشی محسوب میگردد اطلاق میشود.

▪ ورزشکار قهرمان:

ورزشکاری است که با استانداردهای تعیین شده توسط سازمان های ورزشی برای کسب رتبه های قهرمانی در مسابقات رسمی شرکت می کند.

▪ قهرمان:

ورزشکاری که در مسابقات رسمی یکی از رتبه های اول تاسوم را کسب کند.

▪ مربی ورزش قهرمانی:

فردی است که مهارت های لازم برای آموزش وپرورش قهرمان را دارد.

▪ مسابقه ورزشی:

به رقابتهای منظم و سازمان یافته که زیر نظر قوانین ومقررات فدراسیون های جهانی آن رشته برگزار میگردد گویند.

▪ بازیهای المپیک:

بزرگترین سطح مسابقات ورزش قهرمانی که هر چهار سال یک بار در جهان برگزار میگردد گویند.

▪ بازیهای آسیایی:

بزرگترین رویداد ورزش قهرمانی که در سطح ورزش آسیا هر چهار سال یک بار برگزار میگردد گویند.

● شناخت وضعیت موجود ورزش قهرمانی در ایران

در این بخش به شناخت وضعیت موجود ورزش قهرمانی در کشور اشاره ای گذرا داریم.فدراسیونها وهیاتهای ورزشی اصلی ترین نهاد در زمینه ورزش قهرمانی محسوب میشوند.این در حالی است که مهمترین بخش ورزش قهرمانی در کشورهای صاحب عنوان باشگاههای ورزشی ؛آموزش وبرورش؛دانشگاهها وسایر نهادها میباشداستفاده از روشهای علمی استعدادیابی در ایران از سال ۱۳۷۹آغاز شد.قبل از آن طرح وروش نظام مندی در کشور وجود نداشت در این سال کارشناسان سازمان تربیت بدنی با مطالعه ورزش وتربیت بدنی کشورهای صاحب عنوان بی به این مسئله بردن که شرایط کشور ایران با سایر کشورهاازنظر دیدگاههای سیاسی ؛اقتصادی؛فرهنگی متفاوت است وطرحی که مشتمل بر وضعیت موجود ایران داشته باشد را تهیه کردند. آن طرح ایجاد مکملی برای فدراسیونها وهیاتهای ورزشی کشور بود؛پایگاه ورزش قهرمانی در سراسر کشور با دستگاههای مدرن تکنو جیم ودستگاههای اندازه گیری قابلیت جسمانی تاسیس وتجهیز گردید.انصافا" به گفته کارشناسان تاسیس این بایگاهها باعث افزایش سرعت علمی شدن ورزش کشور شده بود ولی با تدوین طرح جامع ورزش کشور عملا" تنها مجری علمی استعدادیابی در کشور تعطیل شد. حال با این اشاره اندک به وضعیت موجود به سنتی بودن و غبر سیستماتیک بودن ورزش قهرمانی کشور بی می بریم.

"اساسا" می توان اذعان داشت هیچگونه فرایند سیستماتیک از زمان شناسایی مستعدین ورزشی تا زمان کسب عناوین مختلف قهرمانی در کشور وجود ندارد."

● خلاصه ای از مطالعه تطبیقی ورزش قهرمانی چند کشور دیگر

بطورکلی در جهان مدرن ورزشی دودیدگاه عمده جهت رشد وارتقاء ورزشکاران جهت رویدادهای بزرگ ورزشی وجود دارد دودیگاه همیشگی که در عالم سیاست واقتصاد نیز آشکار است این دو دیدگاه کشورها را به دسته بلوک غرب وبلوک شرق تقسیم میکند.

در کشورهای شرقی مانند روسیه از سال ۱۹۸۰ سلسله مراتبی از مدارس ورزشی توسط ریوردان در اتحاد جماهیر شوروری تاسیس شد.که در این مدارس نوجوانان وجوانان به فعالیتهای ورزشی هدفمند می برداختند واساسا" از همان موقع سیستم ورزش روسها سیستم گلخانه ای آن هم با جمعیت انبوه بوده است بطوریکه ورزشکاران از کودکی تحت تعلیمات وتمرینات ورزشی قرار می گیرندتاعناوین قهرمانی راکسب کنند.

ولی در نقطه مقابل در کشورهای بلوک غرب که میتوان به کشور کانادا اشاره کرد اصول بر ایجاد زیرساختهای مناسب ورزشی در دو فرایند نرم افزاری وسخت افزاری است بطوریکه با ایجاد فضاهای زیاد ورزشی جمعیت انبوهی وارد چرخه ورزش قهرمانی میشوند ووجود متخصصین ورزشی تکمیل کننده این سیکل میشود. آموزش وبرورش در کشورهای مورد مطالعه اصلی ترین نهاد مجری در امر استعدادیابی وشناسایی نخبگان ورزشی است.

● نگاهی به ورزش حرفه ای

اهمیت روز افزون وجاذبیت های ورزشی در دنیای مدرن امروز همه وهمه باعث توجه بیشتر به ورزش قهرمانی شده است در دنیای مدرن ورزش این توجهات بیشتر دیده میشود تا جائیکه برای رسیدن به قهرمانی برنامه های حمایتی فراوانی برای ورزشکاران ومربیان وهمه دست اندر کاران ورزش قهرمانی ارائه میشود این برنامه ها با توجه به شرایط اقتصادی کشورها ونوع رشته ورزشی متفاوت است بطور مثال شناگر مطرح آمریکایی مایکل فلیس برای کسب شش مدال طلا در المپیک از طرف شرکت speedo شش میلیون دلاردریافت می کند ولی یک ورزشکار رشته فوتبال آمریکایی در باشگاه خود با عقد قراردادمالی تامیین میشود. حال این فرایند توجه بیشتر به ورزشکاران در کشور ما ایران تحت عنوان ورزش حرفه ای شناخته میشود که این خودبرای بررسی بیشترجای تعمل دارد.

در دنیا امروز ورزش یک صنعت است و برای کسب موفقیت بیشتر وسریع نیاز به فراهم نمودن امکانات ومنابع بیشتر میباشد واین امر میسر نمیشود مگر با ایجاد یک ساختار مناسب ورزشی.در کانادا برای مربیان وورزشکارانی که در ورزش قهرمانی حضور دارند کمیته ملی المپیک وورزش کانادا خدمات ذیل را ارائه میدهد:

▪ تامیین بورس تحصیلی

▪ فراهم نمودن برنامه ریزی شغلی

▪ آموزش مهارتهای زندگی

▪ فراهم نمودن فرصتهای توسعه برای مربیان وورزشکاران

▪ حمایت از نیازمندیهای زندگی

▪ پرداخت مالی ماهیانه برای کاهش فشارهای مالی

▪ برنامه مساعدت به ورزشکاران مستعد

▪ حمایتهای علمی

▪ حمایتهای پزشکی

▪ دسترسی به مربیان ماهر

▪ معافیتهای نظام وظیفه ای

حال شرایط ورزشکاران قهرمان ایرانی را میتوان مورد بررسی قرار داد:

▪ لغو معافیت سرباز قهرمان

▪ عدم صدور برگه خروج از کشور جهت ورزشکاران قهرمان که برای مسابقات اعزام میشوند در خیلی از موارد.

▪ فقدان وجود چشم انداز شغلی برای ورزشکاران

▪ عدم حمایت مالی از ورزشکاران قهرمان جزدررشته های ورزشی فوتبال؛بسکتبال؛والیبال؛کشتی

▪ عدم حمایتهای پزشکی مناسب

▪ فقدان سیستم مشاوره

"همه موارد فوق باعث این موضوع شده است که میزان مشارکت در ورزش قهرمانی در کشورهای مبنا بسیار بالاتر از ایران باشد ."

"در ایران از هر صد نفر تنها۲۵/۲ نفر در ورزش قهرمانی شرکت می کنند درحالی که این شاخص در اسکاتلند ۲۳ ودر استرالیاوکانادادر حدود۱۲ درصد است."

بطورکلی برای رشد وتوسعه ورزش قهرمانی نیاز به تغییر واژه ها نیست چراکه با توجه به دیدگاه کارشناسی؛ به دو نوع تقسیم بندی ورزش (همگانی وقهرمانی) وتوجه به این نکته که اصولا" حرفه ای گرایی نوعی دیدگاه در زیرساختهای ورزش میباشد جایگزینی واژه حرفه ای بجای ورزش قهرمانی اساسا" تغییری را در شرایط موجود ورزش کشور ایجاد نمیکند. لذا پیشنهاد میگردد همانند کشورهای صاحب عنوان درمسیرتوسعه ورزش قهرمانی نگاه حرفه ای به زیرساختهای ورزش قهرمانی داشته باشیم که در ذیل به این زیر ساختها اشاره میشود:

▪ نگاه حرفه ای به ورزشکارقهرمان

▪ نگاه حرفه ای به مدیریت ورزشی

▪ نگاه حرفه ای به مربیان وکادر سرپرستی

▪ نگاه حرفه ای به مقوله استعدادیابی وشناسایی نخبگان ورزشی

▪ نگاه حرفه ای به مسابقات قهرمانی

▪ نگاه حرفه ای به اعزام تیمهای ورزشی به اردوها ومسابقات داخلی وبرون مرزی

▪ نگاه حرفه ای به تماشاگران

▪ نگاه حرفه ای به مقوله آموزش

▪ نگاه حرفه ای به ساخت وسازهای ورزشی

▪ نگاه حرفه ای به تجهیزتیمهای ورزشی

▪ نگاه حرفه ای به جذب اسپانسر

▪ نگاه حرفه ای به باشگاهداری

▪ نگاه حرفه ای به پخش تلویزیونی

▪ نگاه حرفه ای به علوم تربیت بدنی

منابع :

سند تفصیلی نظام جامع طرح توسعه ورزش قهرمانی وحرفه ای

منشور کمیته بین المللی المپیک