ترامپ, ماجراجویی و عقلانیت عملی

رویکرد رئیس جمهوری جدید آمریکا به ایران, رویکردی کم سابقه است دونالد ترامپ در کمتر از دو هفته از زمان تحلیف, چند بار علیه ایران موضع گرفته است

رویکرد رئیس جمهوری جدید آمریکا به ایران، رویکردی کم سابقه است. دونالد ترامپ در کمتر از دو هفته از زمان تحلیف، چند بار علیه ایران موضع گرفته است. هرچند، رفتارهای تند و پرخاشگرانه ترامپ در مورد کشورهای دیگری چون مکزیک و استرالیا نیز طی همین مدت اتفاق افتاده است.

به نظر می رسد استراتژیست های حاکم بر ایالات متحده تغییر رفتار رئیس جمهوری آمریکا را با هدف آغاز فصل جدیدی در روابط بین ایالات متحده با دنیا برنامه ریزی کرده اند.

هم سخنگوی کاخ سفید و هم مشاور جدید امنیت ملی آمریکا طی چند روز اخیر اظهارات و الفاظ نامتعارفی علیه ایران به کار برده اند. دونالد ترامپ در توئیتر شخصی اش طی چند روز این عبارات را به کار برد: «این یک اخطار رسمی به ایران است»، «ایرانی ها با آتش بازی می کنند»، «من مثل اوباما مهربان نیستم».

مایکل فلین، مشاور امنیت ملی کاخ سفید نیز گفت: ما ایران را رسماً تحت نظر می گیریم. ایرانی ها باید بساط موشکی را جمع کنند...

مسئولان ایران نیز پاسخ های مناسبی به این اظهارات داده اند که در میان همه، اظهارات حسن روحانی رئیس جمهوری با طمأنینه و آرامش بیشتری همراه بود. روحانی گفت که کسی وارد سیاست شده که تجربه این کار را ندارد. زمان دیوارکشی میان ملت ها سپری شده است...

رفتار ترامپ و یارانش را می شود دوگونه ارزیابی کرد:

اول ـ رئیس جمهوری تندرو ایالات متحده که هم نئوکان (نومحافظه کار) و هم پوپولیست(عوام گرا) است وعده های انتخاباتی بسیاری داده بود؛ از کنترل مرزها و جلوگیری از ورود مهاجران تا بازسازی اقتصاد. اینک پس از به قدرت رسیدن، باید برای چند کشور خط و نشان بکشدتا طرفدارانش مأیوس نشوند. به مردم آمریکا باید نشان دهد که از امنیت آنها پاسداری می کند. بنابراین، ورود مهاجران و حتی توریست ها را از کشورهایی که متهم می پندارند، به شدت کنترل و محدود می کند. ترامپ، هدفش از این کارها مانور سیاسی و تبلیغاتی در داخل آمریکاست. اقتصاد آمریکا در موقعیتی نیست که او به فکر جنگ پرهزینه باشد.افکار عمومی آمریکا نیز با ماجراجویی جدید در تضاد است، بنابراین ترامپ صرفاً بلوف می زند. می توان پاسخ درشت گویی های او را با انواع اقدامات متقابل داد.

دوم ـ ترامپ نومحافظه کار جدید کاخ سفید و یک پوپولیست تمام عیار است. استراتژیست های حاکم بر سیاست ایالات متحده او را با هدف از پیش تعریف شده ای برگزیده اند. آنها قصد دارند ترتیبات امنیتی حاکم بر کاخ سفید را تغییر دهند.

استراتژیست های ایالات متحده قصد دارند از همه ظرفیت های روحی و عصبی و همه ویژگی های شخصیتی ترامپ استفاده کنند. آنها برنامه جاه طلبانه ای برای خاورمیانه دارند. بنابراین به شخصیتی چون ترامپ نیاز داشته اند. ترامپ می خواهد دست به ماجراجویی بزند. ترامپ «باید» دست به ماجراجویی بزند. او بواقع دنبال بهانه ای می گردد تا پروژه خود را آغاز کند.

ممکن است، فرض اول خوش بینانه و فرض دوم بدبینانه باشد. در این شرایط باید کدام فرض را جدی گرفت؟

منطق سیاسی و عقل عملی حکم می کند که در هر شرایط بدبینانه ترین فرض را در نظر بگیریم. همانطور که در حوادث طبیعی امیدواریم که هیچ گاه زلزله ای رخ ندهد اما در عین حال باید آماده رخ دادن شدیدترین زلزله در هر لحظه باشیم، در تحلیل دو فرض فوق نیز باید فرض بدبینانه را در نظر بگیریم و با اقداماتی سنجیده و هوشمندانه، در عرصه های داخلی و روابط بین الملل، از بهانه دادن به دست ساکن جدید کاخ سفید دوری جوییم.

در فرآیند روابط ایران و آمریکا چهار عامل اثرگذار، وجود دارد:

1ـ دولت آمریکا

2ـ مردم آمریکا

3ـ مردم ایران

4ـ دولت ایران

خوشبختانه مردم دو کشور رفتاری منطقی، عقلایی و مبتنی بر صلح و مسالمت دارند. در این میان، دولت جدید ایالات متحده، رفتاری افراطی و ماجراجویانه را در پیش گرفته است. در این اوضاع، به خاطر اینکه کفه ترازو به نفع عقلانیت و به زیان افراط گری سنگین شود، لازم است مسئولان کشور، در برابر حربه «رویارویی تمدن ها» از ابزار «گفتگوی تمدن ها» بهترین و بیشترین استفاده را ببرند. ملت های جهان اینک چشم به ما دارند تا ببینند به عنوان ملتی با فضیلت، میراث داران تمدنی کهن و به عنوان مسلمانانی معتقد به دین رحمانی، چه عکس العملی در برابر رفتارهای دور از شأن یک رئیس جمهور نه چندان با فضیلت و نه چندان با پرانسیب خواهیم داشت.

پیداست که مردم ایران، از دولت ایران به عنوان یکی از چهار عنصر اثرگذار بر روابط ایران و آمریکا، انتظار دارند با حفظ غرور ملی و شأن و کرامت ملت، رفتاری صد در صد هوشمندانه و مبتنی بر عقلانیت عملی و منافع ملی، در برابر این پدیده جدید تاریخ داشته باشد.

علیرضا خانی