اختلالات دوران بلوغ

چند حالت بلوغ غیرطبیعی داریم که مهم‌ترین آن بلوغ زودرس و بلوغ با تاخیر است.
بلوغ زودرس به معنی بلوغ زودتر از ۷ سالگی است که در موارد نادری می‌تواند ژنتیکی باشد، اما در بیشتر …

چند حالت بلوغ غیرطبیعی داریم که مهم‌ترین آن بلوغ زودرس و بلوغ با تاخیر است.

بلوغ زودرس به معنی بلوغ زودتر از ۷ سالگی است که در موارد نادری می‌تواند ژنتیکی باشد، اما در بیشتر موارد به دلیل تولید غیرطبیعی هورمون‌هاست که می‌تواند ناشی از وجود تومورهای مغزی (بخصوص تومورهای هیپوفیز) باشد. این تومورها با تولید غیرطبیعی هورمون‌های جنسی یا هورمون محرک تیروئید یا پرولاکتین به شروع زودرس مراحل بلوغ در دختران و در نهایت شروع عادت ماهانه زودتر از ۷ سالگی منجر می‌شود. البته در برخی تحقیقات، شروع مراحل بلوغ در ۸ یا ۹ سالگی هم طبیعی تلقی نمی‌شود و به بررسی نیاز دارد. علت دیگر بلوغ زودرس می‌تواند وجود تومورهای ترشح‌کننده هورمون‌ها در مکان‌های غیرمتعارفی مثل غده فوق‌کلیه یا ریه باشد. همین‌طور رادیوتراپی و عفونت‌ها از علت‌های دیگر بلوغ زودرس است، اما به هر حال در ۵۰ درصد دخترانی که زود بالغ می‌شوند، ژنتیک نقش اصلی را دارد، در حالی که در پسران فقط در ۱۰ درصد موارد بلوغ زودرس طبیعی است و در بقیه موارد بیماری است.

این افراد به بررسی هورمونی نیاز دارند و رادیولوژی از مچ دست چپ (دست غیرغالب) و سی‌تی‌اسکن از مغز آنها به منظور تشخیص و درمان بیماری توصیه می‌شود.

بلوغ با تاخیر به معنی عدم شروع رشد سینه‌ها و موهای ناحیه تناسلی، قبل از ۱۳ سالگی یا عدم شروع عادت ماهانه تا ۵ سال بعد از شروع رشد سینه‌ها یا تا ۱۶ سالگی است. شایع‌ترین علت این مشکل، زمینه ارثی است که خوشبختانه بیماری تلقی نمی‌شود و به درمان نیاز ندارد، اما بیماری‌هایی که به بلوغ دیررس منجر می‌شود، ناشی از تومورهای مغزی و کم‌کاری تیروئید و ترشح زیاده از حد پرولاکتین است که ۲ مورد آخر هم به بلوغ زودرس و هم دیررس منجر می‌شود. از علل دیگر این مشکل اختلالات کروموزومی‌است، مثل کم‌بودن یک کروموزوم جنسی ایکس یا وجود کروموزوم جنسی مردانه (ایگرگ) که در صورت عدم تشخیص، بیمار می‌تواند به مشکلات زیادی دچار شود. همین‌طور در موارد نادری رشد و تکامل سیستم تناسلی زنانه انجام نمی‌شود که شایع‌ترین حالت آن وجود پرده بکارت بدون سوراخ است که باید هر چه زودتر تشخیص داده و درمان شود.

نکته مهم در تشخیص موارد بلوغ زودرس، به تعویق انداختن بلوغ با داروها به منظور پیشگیری از بروز کوتاه‌قدی و همین‌طور جلوگیری از عوارض روحی برای کودکی است که زودتر از کودکان دیگر رشد کرده و بالغ شده، آن هم در شرایطی که از نظر ذهنی بزرگ نشده و آماده برخورد با جامعه بزرگسالان نیست. از سوی دیگر درمان بیماری‌های خطرناک چون تومورهای مغزی در موارد نادر ضروری است. در مورد بلوغ با تاخیر نیز شناسایی بیماری‌های نادری که در بروز آن نقش دارد و درمان بموقع از عواقب بدتر جلوگیری می‌کند.

دکتر ثریا عالمی

جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان