دردسر عقل

هر انسان بالغ بر ۳۲ دندان دارد كه چهارتای آنها كه بعد از بقیه در آخر قوس های دندانی می رویند, دندانهای عقل نامیده می شوند

هر انسان بالغ بر ۳۲ دندان دارد كه چهارتای آنها كه بعد از بقیه در آخر قوس های دندانی می رویند، دندانهای عقل نامیده می شوند.

سن تقریبی تشكیل آنها در استخوان فك ۱۰-۹ سالگی بوده، تاج آن در ۱۴ سالگی كامل شده و در سالهای آخر دوره نوجوانی شروع به رویش در داخل استخوان فك می كنند و بعد از ۱۶ سالگی در دهان ظاهر می شوند.علت نامگذاری دندان عقل همزمانی رویش آن ها با دوره بلوغ فكری است.

در دوره رشد و تكامل دو فك معمولاً جا برای رویش این دندانها فراهم می شود. دندان عقل هم مثل بقیه دندانها اگر درست و به جا رشد كند، می تواند دندان مفید و مؤثری در سیستم بدن باشد. در گذشته معمولاً دندانپزشكان توصیه می كردند كه دندان عقل اگر كشیده نشود بهتر است. اما مطالعات جدید نشان می دهد حتی اگر دندان عقل مشكل ساز هم نباشد بهتر است كشیده شود.نتایج مراجعات به دندانپزشكی و آمار جراحی های دندان های عقل نشانگر این است كه بیشتر افراد پس از دوره ای از روییدن دندان عقل با مشكلات متعددی روبه ر و می شوند و در نهایت تصمیم به جراحی و كشیدن این دندانها می گیرند.

براساس مطالعاتی كه دندانپزشكان بر روی دندان های عقل در افراد داشته اند رویش این دندان به شكل سالم و بی دردسر در تعداد بسیار كمی از افراد جامعه رخ می دهد و در بیشتر مردم این دندان یا به صورت كج می روید و یا این كه به شكل نهفته در فك شكل می گیرد كه این شكل آن دردسر بیشتری برای افراد بوجود می آورد.

●دندان های عقل نهفته كدامند؟

در فك هایی كه فضای كافی و مناسب برای رویش دندان عقل وجود نداشته باشد و یا به عبارت دیگر با رشد فك جا برای روییدن این دندان فراهم نشود و یا جهت و مسیر رویش آنها غیرعادی باشد، امكان رویش دندان عقل وجود ندارد و در استخوان فك به شكل نهفته باقی می ماند.

دندان نهفته با معاینه دندانپزشكان و با كمك رادیوگرافی قابل تشخیص است.

سؤالی كه بیشتر مواقع برای افرادی كه دندان عقل نهفته دارند پیش می آید این است كه اگر دندان عقل

●خارج نشود چه عوارضی برای فرد به همراه دارد؟

دندانپزشكان در پاسخ به این سؤال می گویند كه وجود دندان نهفته مشكلات متعددی برای افراد بوجود خواهد آورد كه مهمترین آنها عبارتند از:

۱ - عفونت لثه: لثه پوشاننده دندان نهفته ای است كه تعدادی از آن به محیط دهان باز شده به طور مكرر دچار عفونت و التهاب دردناك می شود.

۲ - عفونت استخوان فك

۳ - آبسه و سلولیت: اگر عفونت لثه درمان نشود به استخوان رسیده و باعث تخریب دندان و استخوان می شود و اگر عفونت از استخوان بگذرد و به بافت های نرم گونه، گردن، حلق و زیرزبان سرایت كند، ایجاد آبسه( تورم منتشر بافت نرم) می كند كه سلولیت نامیده می شود، می كند. سلولیت توأم با درد، تب، تورم و قرمزی است و امكان سر باز كردن در دهان را خواهد داشت.

۴ - صدمه به دندان مجاور: دندان نهفته با فشار بر ریشه دندان مجاور ممكن است باعث تحلیل ریشه آن شود.

۵ - ایجاد كیست: كیسه نازكی تاج دندان رویش نیافته را در استخوان فك در برگرفته است كه بعد از رویش دندان به داخل حفره دهان از بین می رود. اگر دندان رشد نكند ممكن است بزرگ شده و تبدیل به كیست شود. كیست ها به تدریج بزرگ شده و سبب تخریب و تضعیف استخوان و مشكلات بعدی می شود.

۶ - درد: یك دندان عقل نهفته می تواند دردهایی با علت نامشخص و منتشر به نواحی سر و گردن ایجاد كند.

۷ - حركت دندانی: در برخی اوقات ممكن است فشار ناشی از دندان های نهفته مسبب بی نظمی در ردیف دندان ها شود و دندان های دیگر را از نظم خود خارج سازد.

حال باید دانست كه افرادی كه دندان عقل دارند، باید چه برخوردی با آن داشته باشند؟

دندانپزشكان می گویند: اگر تشخیص داده شود كه دندانی قادر به رویش نیست، باید آن را كشید و در مورد اینكه بهترین زمان برای در آوردن آن چه زمانی است باید گفت: این دندان ها تا جایی كه قادر به رویش باشند، به طرف سطح حركت می كنند و معمولاً در سطح پشتی دندان های آسیای بزرگ دوم گیر می افتند و جلوتر نمی روند.

این حالت معمولاً در سنین ۱۶ تا ۱۷ سالگی اتفاق می افتد و این سن بهترین زمان برای كشیدن آنهاست. در این سن به دلیل وجود كیسه رویشی بزرگی كه تاج دندان را در برگرفته و همچنین به این علت كه ریشه دندان هنوز رشد نكرده، كشیدن آنها آسانتر است.

ضمن این كه از بروز عوارض پیش گفته و پیامدهای زمان جراحی نیز پیشگیری می شود. بی حسی موقت؛ یا طولانی در بعضی افرادی كه ریشه های دندان آنها كامل شده یكی از عوارض است.

مشكل دیگری كه ممكن است در مورد این دندان ها بوجود آید، سینوزیت است، سینوس فك بالا یك حفره بزرگ و طبیعی است كه بر اثر شكل گیری و طویل شدن ریشه دندان عقل بالا، ممكن است مجاورت ریشه یا سینوس خیلی نزدیك شده و در حین كشیدن حفره سینوس باز شده و یا عفونی شود.

●رویش دندان عقل در سنین بالا

رویش دندان های عقل در سنین بالا ممكن است با عوارضی همراه باشد كه مهمترین آنها عبارتند از: قطور شدن ریشه ها كه با افزایش سن ریشه دندان سخت تر شده و كشیدن دندان با دشواری بیشتر همراه خواهد بود.

نكته دیگر این كه التیام جای دندان دیرتر و مشكل می شود، دندان های مجاور دچار مشكل و پوسیدگی می شود، احتمال فك جوش شدن دندان، همچنین شكستگی استخوان فك در سالخوردگی افزایش پیدا می كند.

یكی دیگر از مشكلاتی كه در مورد دندان عقل در بزرگسالان وجود دارد ایجاد كیست های توموری و عفونت و التهاب است. كسانی كه توده هایی عمیق در اطراف دندان عقلشان بوجود می آید، بیشترین مشكلات را متحمل می شوند. با تجمع باكتری ها در این حفره ها خارج كردن آنها دشوار می شود.

اما مشكلات اساسی زمانی روی می دهد كه باكتری ها به جریان خون راه یابند و در این صورت عواقبی مانند بیماری عروق كرونر، سكته مغزی و بیماری كلیوی را در پی خواهند داشت.

زنان باردار مبتلا به این كیست ها نیز در معرض خطر تولد نوزاد زودرس، نوزاد كم وزن و افزایش فشار خون قرار دارند.

توصیه محققان و دندانپزشكان در همه این موارد مراقبت مناسب از دهان و دندان و معاینه مرتب توسط دندانپزشك است.

لیلا خاكسار