مقابله با نظام پزشکی, کمکی به دولت نمی کند

گفتگو با دکتر عابد فتاحی, عضو کمیسیون بهداشت مجلس و نماینده مجلس در شورای عالی نظام پزشکی

هنگامی که با دکتر فتاحی تماس گرفتیم و درخواست اختصاص فرصتی برای مصاحبه را مطرح کردیم، با روی باز استقبال کرد و چند روز بعد، در خانه ملت پذیرای ما بود. در حالی که از افتتاح یک بیمارستان بزرگ فوق‌تخصصی چشم‌‌پزشکی متعلق به بخش خصوصی برمی‌گشت، می‌توانستیم خوشحالی ناشی از پیشرفت‌های کشور در حوزه سلامت و حضور فعال بخش خصوصی در این عرصه را در چهر‌ه‌اش ببینیم. گفتگوی ما با این نماینده ناظر مجلس شورای اسلامی در شورای عالی نظام پزشکی، در فضایی بسیار صمیمانه شکل گرفت که آن را در ادامه می‌خوانید:

مایلم در شروع گفتگو، ارزیابی کلی شما از عملکرد دو ساله سازمان نظام پزشکی در دوره اخیر را بدانم.

اگر بخواهم خیلی مختصر درباره دو سالی که از شروع به کار نظام پزشکی در دوره جدید می‌گذرد اظهار نظر کنم باید بگویم که سازمان نظام پزشکی از بدو تأسیس تا امروز، به اندازه این دو سال تحت فشار نبوده و از آن سو، از بدو پیدایش هم به اندازه این دو سال، راه ترقی را طی نکرده است.

▪ اگر ممکن است قدری در مورد فشار‌هایی که از آن‌ها یاد کردید، توضیح دهید.

ـ به دنبال فرصت‌هایی که توسط مجلس شورای اسلامی و در قالب قانون تشکیل سازمان نظام پزشکی، با دو محور اصلی تعرفه‌گذاری خدمات بخش خصوصی و صدور پروانه‌ها به این سازمان داده شد، تنگ‌نظری برخی از مدیران وزارت بهداشت، فضا را برای سازمان تنگ کرده بود؛ در حالی که سازمان نظام پزشکی تنها در مسیر انجام وظیفه قانونی خویش گام برمی‌داشت.

▪ آیا به نظر شما این انجام وظیفه سازمان نظام پزشکی، با اهداف و وظایف وزارت بهداشت مغایرت داشت که شاهد چنین برخورد‌هایی بود؟

ـ من به عنوان نماینده مجلس شورای اسلامی معتقدم که برای رفع مشکلات سلامت مردم و کشور، مشارکت، همدلی و همزبانی وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی ضروری است و می‌تواند بسیاری از مشکلات را حل کند. نظام پزشکی حرفی ندارد غیر از این‌که می‌خواهد در راستای خدمت به مردم و ارتقای سلامت آن‌ها گام بردارد. وزارت بهداشت نیز غیر از منافع مردم و پاسداری از سلامت آن‌ها هدفی ندارد و لذا باید خروجی اعمال و رفتار این دو ارگان دقیقاً در یک مسیر مشترک و دارای نتیجه مشترک باشد.

▪ در این دو سال، به نظر می‌رسد مهم‌ترین موضوع محل چالش دولت با سازمان نظام پزشکی، تعیین تعرفه‌های غیر دولتی بوده است. به عنوان یک نماینده مجلس و یک کارشناس حوزه سلامت در این‌باره چه دیدگاهی دارید؟

ـ به نظر من حساسیت این‌چنینی دولت به مسأله تعرفه‌ها صحیح نیست، زیرا نزدیک ۹۰ درصد بار مسائل درمانی به بخش دولتی مربوط می‌شود و بودجه‌های سازمان‌های بیمه‌گر متوجه آن‌هاست و یک‌سری مراکز محدود بخش خصوصی هستند که با بیمه‌های دولتی قرارداد دارند. بنابراین دولت باید به طور جدی به رتق و فتق امور در بخش دولتی همت کند و سازمان نظام پزشکی هم ناظر شفاف و قدرتمندی بر بخش خصوصی باشد. امروزه برای همگان روشن شده که قدرتمندترین، سالم‌ترین و کارآمدترین دولت‌ها، آن‌هایی هستند که کوچک باشند و تنها نظارت و هدایت کنند، نه این‌که خود بخواهند خدمات ارایه کنند و سنگین‌ و فربه باشند و در خدمت‌رسانی به مردم خود، دچار مشکل شوند. لذا اگر این تقسیم‌ کار به شکل سالم، شفاف و قانونمند بین وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی انجام شود، نتایج خیلی مطلوبی خواهد داشت. زیرا ما هم معتقدیم در تمامی اقشار و صنوف، همیشه در مقابل افراد سالم، صالح، مؤمن و عادل، افراد سودجو که اخلاق شغلی و حرفه‌ای را رعایت نمی‌کنند هم وجود دارند و این‌جاست که باید این‌گونه پزشکان را که رعایت اخلاق‌ پزشکی و انسانی را نمی‌کنند، با نظارت مسؤولین، چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی، از جامعه پزشکی طرد نمود تا مسیر برای خدمت شایسته‌ به مردم هموار شود.

▪ شما در صحبت‌های خود در کنار موضوع تعیین تعرفه‌ها، به صدور پروانه‌ها هم به عنوان یک مسأله مهم اشاره کردید. اهمیت این امر را در چه می‌بینید.

ـ به نظر من، درباره صدور پروانه‌ها، بیش از آن‌که اهمیت داشته باشد که کدام دستگاه صادر‌کننده پروانه‌ها است، این مهم است که کار به شکل سالم انجام شود. بالطبع سازمان نظام پزشکی که متشکل از منتخبین خود جامعه پزشکی است، با دقت و دلسوزی بهتری می‌تواند این‌ کار را انجام دهد و در این صورت، میزان خطاها و تخلفات احتمالی‌ هم کاهش می‌یابد و هزینه و نیروی انسانی کمتری هم صرف می‌شود.

▪ اکنون وضعیت این ارتباط را چگونه می‌بینید؟ آیا به نظر شما وزارت بهداشت در مسیر همکاری با سازمان نظام پزشکی و کمک گرفتن از توانمندی‌های آن حرکت مثبتی داشته است؟

ـ من فکر می‌کنم که مدیریت وزارت بهداشت، در ماه‌های اخیر تغییراتی در افکار و نگرش‌های خود ایجاد کرده است که این افکار و اندیشه‌های نو، سلامت جامعه را ارتقا خواهد داد. برنامه‌های بسیار ارزشمندی برای بخش سلامت در نظر گرفته شده است و مدیریتی که سال قبل در واقع تازه در وزارتخانه‌ مستقر شده بود، اینک بیشتر با واقعیات سلامت کشور آشنا و درگیر شده و لذا حالا بسیار سازنده‌تر و هدفمند‌تر از گذشته کار می‌کند. من اطمینان دارم که مدیریت وزارت بهداشت دریافته که رسیدگی به امور سلامت جامعه، به چه برنامه‌ریزی‌ وسیع و سنگینی نیاز دارد و چه میزان اهمیت دارد و این را متوجه شده که در پیش گرفتن رویة مقابله با سازمان نظام پزشکی، هیچ کمکی در رسیدن به اهداف آن نخواهد کرد.

▪ یکی از مواردی که همواره از سوی وزارت بهداشت در دولت قبلی و این دولت علیه نظام پزشکی مطرح بوده، تهدید به ارایه لایحه سلب اختیارات سازمان به مجلس است که اخیراً نیز دوباره بحث‌هایی درباره آن مطرح شد. موضع مجلس در قبال این موضوع چگونه است؟

ـ اگر بخواهیم به مجلس هفتم نامی در‌خور بدهیم، من از آن به عنوان مجلس پشتیبان سلامت کشور یاد خواهم کرد. حوزه سلامت، کمک‌های زیادی را از مجلس دریافت کرد و هیچ طرح و لایحه‌ای در این زمینه در مجلس رد نشد و مجلس همواره نقش بسیار برجسته‌ای در کمک به ارتقای سلامت مردم ایفا کرد. لذا من در همین‌ جا از مجلس محترم می‌خواهم که چه در این دوره و چه حتی اگر در دوره هشتم مجلس این لایحه در مجلس مطرح شد، نمایندگان تحت تأثیر ظاهر مظلوم‌نمای این لایحه قرار نگیرند و از آن دوری گزینند، زیرا آن را به صلاح و نفع سلامت کشور نمی‌دانم. آرزوی قلبی من این است که وزارت بهداشت، نقش کلیدی سازمان نظام پزشکی را درک نماید و با همزبانی و همدلی، به مشکلات رسیدگی و ضعف‌های مدیریتی را بررسی و مرتفع نماید.

▪ به نقش پررنگ مجلس در حمایت از سلامت جامعه اشاره کردید. ارزیابی خود شما از نگرش کلان مسؤولین کشور به حوزه سلامت و میزان اولویت آن در تصمیم‌گیری‌ها چیست؟

ـ در اکثر کشور‌های پیشرفته، سیاست و اقتصاد بر اساس آموزش و سلامت آن کشور نهادینه می‌شود. سلامت، درواقع پرسود‌ترین حوزه برای سرمایه‌گذاری است و در دنیای امروز به عنوان یک مبنا در تصمیمات اقتصادی و سیاسی نقش ایفا می‌کند. اما متأسفانه در کشور ما، جایگاه وزیر بهداشت به عنوان تنها متولی دولتی سلامت در کشور، در کابینه ضعیف تعریف شده است و جامعه پزشکی هم به این امر معترض است. امروزه دیگر در جهان «انسان سالم، محور توسعه پایدار» از قالب یک شعار خارج شده و به یک دیدگاه غالب و برتر تبدیل شده است. لذا باید به شأن و جایگاه سلامت و متولیان آن، در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های کلان کشور افزوده شود و سلامت به عنوان یک هدف اصلی در نظر گرفته شود.

▪ وضعیت بودجه و اعتبارات حوزه بهداشت و درمان کشور را چگونه می‌بینید؟

ـ دو مشکل اساسی برای بخش سلامت کشور قابل تعریف است. یکی این‌که کل بودجه‌ای که به بهداشت و درمان تعلق می‌گیرد کم و ناکافی است. مشکل دوم هم این است که سرانه‌ای که برای بخش درمان در اختیار بیمه‌های دولتی قرار می‌گیرد و به دنبال آن‌ها تعرفه‌های دولتی، غیر واقعی و کم است. برای رفع مشکلات موجود در بخش سلامت کشور باید در درجه اول این دو موضوع اصلاح شود و در کنار آن، باید یک مدیریت خوب و توانمند هم آن‌ها را مدیریت کند. البته اگر گفته می‌شود تعرفه‌ها باید واقعی شوند، منظور این نیست که این افزایش تعرفه‌ها را باید مردم پرداخت کنند، بلکه باید واقعیات بیان شود تا بدانیم کجا ایستاده‌ایم و بر اساس آن‌ها برنامه‌ریزی کنیم. در کنار واقعی کردن تعرفه‌ها، باید بودجه بخش بهداشت و درمان را تقویت کرد و بیمه‌های درمانی کشور نیز باید ساماندهی و تخصصی‌ شوند و ارتباط آن‌ها با سازمان نظام پزشکی، وزارت بهداشت و جامعه پزشکی بر یک محور تخصصی قرار گیرد و به نفع مردم برنامه‌ریزی شود.

با همه این اوصاف، متأسفانه امسال تخمین‌زده می‌شود که وزارت بهداشت با هفتصد میلیارد تومان کسری بودجه مواجه باشد.

▪ سال گذشته مجلس در دی‌ماه، طرح برداشت از حساب ذخیره ارزی برای کمک به وزارت بهداشت را تصویب کرد. آیا امسال هم مجلس این کار را خواهد کرد؟

ـ مجلس به طور معمول، منتظر خواهد بود تا دولت برای این موضوع لایحه بیاورد تا ان‌شاءا... نیاز‌های مردم برآورده شود. مجلس اگر همه چیز را فراموش کند، مردم را فراموش نخواهد کرد؛ زیرا همه چیز خود را از مردم دارد و لذا هر زمان که احساس کند لازم است، برای کمک به مردم اقدام خواهد نمود.

▪ یکی از بحث‌هایی که در اوایل امسال مطرح شد و واکنش‌هایی هم در جامعه پزشکی برانگیخت، بحث مستثنی شدن پزشکان از افزایش حقوق کارمندان دولت بود که به نظر می‌رسد ناشی از نگرش نادرست به وضعیت اقتصادی پزشکان و عدم اطلاع از مشکلات آن‌ها باشد. در این‌باره چه نظری دارید؟

ـ یکی از مشکلاتی که مردم ما خبر ندارند و فقط پزشکان و خانواده‌های آن‌ها از آن باخبرند، حقوق‌های پایین وزارت بهداشت به طور خاص و پزشکان به طور عام است. کمترین حقوق‌ها در بین تمام وزارتخانه‌ها متعلق به وزارت بهداشت است و با در نظر گرفتن مدرک تحصیلی، پایین‌ترین حقوق مربوط به پزشکان است که باید در این رابطه اقدامات کارشناسی وسیع و مؤثر و در جهت حل مشکل انجام شود. این موضوع باعث شده که شأن و جایگاه اجتماعی پزشکان ما خدشه‌دار شود و با توجه به این‌که بالاترین استعداد‌ها جذب دانشکده‌های پزشکی می‌شوند و هزینه‌های بسیاری صرف آموزش آن‌ها می‌شود، این تهدید‌ی برای جامعه است که فارغ‌التحصیلان این رشته‌، با بی‌انگیزگی، مجبور به خدمت در محروم‌ترین نقاط کشور و با کم‌ترین درآمد شوند و یا قید طبابت و خدمت به مردم را بزنند و به کار‌های دیگری بپردازند. این از عدالت که شعار محوری انقلاب ما و دولت هم هست، کاملاً به دور است.

▪ شما در حالی که اکنون به عنوان نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی حضور دارید، هنوز هم در این شهر به ارایه خدمت به بیماران و درمان آن‌ها می‌پردازید. از طرفی شاهد بوده‌ایم که در دو سال گذشته، متأسفانه استان‌ آذربایجان غربی در برخورد‌های سازمان تعزیرات با پزشکان و سازمان نظام پزشکی در رتبه اول قرار داشته است. در این‌باره چه دیدگاهی دارید؟

ـ من بابت چنین مسأله‌ای بسیار متأسف و متأثرم و به نظر من، مشکل به همان رویکرد به نیمه پر و خالی لیوان مربوط است.

من اخیراً در جمع خبرنگاران پارلمانی، یک پرونده مشترک و یکسان که تعزیرات شیراز رأی به برائت و ارومیه رأی به محکومیت نظام پزشکی داده بود را مطرح کردم که بابت این پرونده، مشکلات زیادی هم داشتیم. من معتقدم که باید تلاش کنیم که قوانین، خوب یا بد و ضعیف یا قوی، به طور یکسان و یکنواخت در کشور پیاده و اجرا شوند و به طور کاملاً مساوی مردم را در بربگیرند.

بهترین جلوه عدالت آن خواهد بود که مردم این مرز و بوم به طور عادلانه و مساوی از قوانین و اجرای آن‌ها بهره‌مند شوند و به همین دلیل، به عنوان یک نماینده‌ مجلس، از این‌که در بعضی مناطق و استان‌ها، قانون به صورت سلیقه‌ای و متفاوت اجرا می‌شود، متأثر و ناراضی‌ام.

▪ و اما آخرین سؤال؛ به عنوان یک شخصیت حقوقی که از نزدیک بر عملکرد سازمان نظام پزشکی اشراف داشته‌اید و نیز یک شخصیت حقیقی که خود عضو این سازمان هستید، به عملکرد مسؤولان سازمان چه نمره‌ای می‌دهید؟

ـ به عنوان یک پزشک و خدمتگزار مردم و یک انسان بی‌طرف که بر کار‌های مسؤولان سازمان نظام پزشکی نظارت دارد، وظیفه خودم می‌دانم که از زحمات و تلاش‌های رئیس کل سازمان که در این دو سال در خط اول جبهه مواجهه با مخالفان و منتقدان حضور داشته و مورد حملات زیادی بوده، تشکر کنم. با تلاش‌های ایشان و نیز اعضای شورای عالی نظام پزشکی، سازمان از یک سازمان مشاور، به یک سازمان شناسنامه‌دار اجرایی تبدیل شده که مطمئناً جامعه‌ پزشکی و مردم، قدردان نتایج مثبت این تلاش‌ها خواهند بود. رویکرد سازمان در برقراری ارتباط و تعامل سازنده با مسؤولان بسیار قابل تقدیر بوده و جا دارد که از عنایت ویژه مقام معظم رهبری به این مسأله و نیز توجه رئیس‌جمهور محترم که در روز‌های اول پس از انتخاب، پذیرای اعضای شورای عالی نظام پزشکی شدند و به ویژه ریاست محترم مجلس شورای اسلامی که ارتباط بسیار خوب و سازنده‌ای با جامعه پزشکی داشته‌اند، تشکر و قدردانی نمایم.

▪ با تشکر از فرصتی که در اختیار مجله نظام پزشکی قرار دادید.