به مناسبت شهادت آیت الله مدرس

دهم آذر ماه سالروز شهادت مرحوم آیت الله سید حسن مدرس است. به همین مناسبت در این یادداشت به گوشه‌ای از فضایل اخلاقی آن شهید بزرگوار اشاره می‌نماییم.
شهید سیدحسن مدرس، دوران …

دهم آذر ماه سالروز شهادت مرحوم آیت الله سید حسن مدرس است. به همین مناسبت در این یادداشت به گوشه‌ای از فضایل اخلاقی آن شهید بزرگوار اشاره می‌نماییم.

شهید سیدحسن مدرس، دوران کودکی و نوجوانی خود را تحت نظر پدری آراسته به مکارم اخلاقی، و دوران جوانی را در محضر استادان بزرگ دینی که هر یک در عرصه علم و فضایل انسانی و الهی زبانزد خاص و عام بودند، سپری کرد. او تمام لحظات آن دوره را به خوشه چینی از کمالات اخلاقی آنها پرداخت و توانست به سجایای انسانی و فضیلت های اخلاقی والایی برسد.

مرحوم مدرس به دلیل قناعت و ساده زیستی که داشت، از تعلقات وارسته بود. در نتیجه، بدون نگرانی از به خطر افتادن موقعیت و مال و جانش، حرف حق را می‌زد. مدرس از همان دوران کودکی و نوجوانی، زندگی ساده و بی‌تکلف را بر راحت طلبی و رفاه ترجیح داد و چون در عرصه‌های فکری، فرهنگی و سیاسی هم گام نهاد، ضرورت استمرار این شیوه را بیشتر احساس کرد تا بتواند بدون تعلق به مادیات، رسالتی را که احساس می‌کرد به انجام برساند. روزی مرحوم مدرس به تعدادی از علمای اصفهان گفت: "اگر می‌بینید من نسبت به بسیاری از اسرار آزادانه اظهار عقیده می‌کنم و هر حرف حقی را بی‌پروا می‌زنم، برای این است که چیزی ندارم و از کسی هم چیزی نمی‌خواهم. اگر شما هم بار خود را سبک کنید و توقع خود را کم نمایید، آزاد می‌شوید". حضرت امام خمینی (ره)، درباره ساده‌زیستی و قناعت و زهد مرحوم مدرس چنین می‌فرماید: "منزلش یک منزل منحصر از حیث ساختمان و زندگی(اش)، یک زندگی مادون عادی (بود)... (مدرس) یک آدمی بود که نه به مقام اعتنا می‌کرد و نه به دارایی و امثال ذلک... وارسته بود. برای مقام، برای جاه و برای وضعیت کذا نمی‌رفت عمل بکند. او برای خدا عمل می‌کرد. کسی که برای خدا عمل می‌کند، وضع زندگی‌اش هم آن است".

دکتر میلیسپو، مستشار آمریکایی ضمن اعتراف به ویژگی‌های والای مدرس از نظر وارستگی، زهد و تقوا می‌گوید: "پیشوای شهید علمای شیعه، مدرس است. این صفت مدرس زبانزد خاص و عام است که به پول اعتنایی ندارد و در یک خانه ساده که اثاثیه آن عبارت از حصیر، کتاب و نیمکت است زندگی کرده و دارای لباس سبک قدیم ایران است. شخصی خارجی که مدرس را ملاقات می‌کند، بی‌اختیار از سادگی و وارستگی و قریحه حساس او متأثر می‌شود".

در پیام امام خمینی رحمه الله که به مناسبت بازسازی مرقد شهید مدرس در تاریخ ۲۸ شهریور ۱۳۶۳ صادر شده، آن شهید به عنوان مجتهدی عظیم الشأن، متعهدی برومند و عالمی بزرگوار معرفی شده که از اظهار حق و ابطال باطل دریغ نمی ورزید. در بخشی از این پیام آمده است: "این عالم... با جسمی نحیف، روحی بزرگ و شاداب از ایمان، صفای حقیقت و زبانی چون حیدر کرّار، رویارویشان ایستاد، فریاد کشید، حق را گفت، جنایت آشکار کرد و عاقبت جان طاهر خود را در راه اسلام عزیز و ملت شریف نثار کرد و به دست دژخیمان ستمشاهی، در غربت به شهادت رسید و به اجداد طاهرینش پیوست".

یکی از ویژگی‌های مرحوم مدرس، صراحت ایشان است. او بدون تعارف سخن حق خود را با صدای بلند بیان می‌کرد؛ بویژه اگر طرف مقابل می‌خواست ظاهرسازی و مردم فریبی کند. فرزند مرحوم مدرس می‌گوید: "رضاخان در اول خیابان سپه، محوطه بزرگی را که به نام باغ ملی بود تعمیر و بازسازی کرده، مراسم نظامی را در آن برگزار می‌کرد. او در بالای سردر بزرگ آن، مجسمه نیم تنه‌ای از خود نصب نمود که مانند دو مجسمه از پشت به هم چسبیده بود که هم از بیرون شمایل تمام صورت او را داشت و هم از درون. روزی برای مراسمی مدرس را دعوت کردند، من هم همراه ایشان بودم. وقتی رسیدیم، رضاخان از شهید مدرس پرسید: حضرت آقا ! درب ورودی را هم ملاحظه فرمودید. آیت اللّه مدرس گفت: بله مجسمه شما را هم دیدم، درست مثل صاحبش دو رو دارد. رضاخان از شرم و ناراحتی تا پایان مجلس دیگر سخنی به زبان نیاورد".

به اهتمام: رضا جاودان