روابط عمومی تشریفاتی

روابط عمومی به عنوان بازوی توانمند مدیریت, از مهم ترین واحدهای هر سازمانی به شمار می آید

روابط عمومی به عنوان بازوی توانمند مدیریت، از مهم‌ترین واحدهای هر سازمانی به شمار می‌آید.

این بخش می‌تواند در پی انجام وظایف سازمانی خویش به عنوان یک کانال ارتباطی بین سازمان با درون و بیرون آن عمل کند. اما روابط عمومی‌های ایران به ویژه در شهرستان‌ها توان لازم را برای انجام وظایف مربوطه ندارند که این خود ریشه در مشکلاتی دارد که شاید تا حدود زیادی عدم تحقق فرهنگ قوی و سالم به خصوص در کشورهای جهان سوم،‌ از مهم‌ترین دلایل آن باشد.

روابط عمومی در سال‌های اول پس از انقلاب اسلامی از جایگاه مناسبی برخوردار نبوده و به پیروی از آن کارایی لازم جهت تحقق اهداف سازمانی را نیز نداشت و به غلط وظایفی را به عهده می‌گرفت که اثرات مخرب آن هنوز در اکثر روابط عمومی‌های سازمان‌های موجود در تهران به چشم می‌خورد. این اثرات در شهرستان‌ها به مراتب بیش از تهران است. طوری که اکثر روابط عمومی‌های بومی و منطقه‌ای بر اساس همان وظایف غلط، شرح وظایف سازمان خود را تعریف کرده و به امور تشریفاتی از جمله برگزاری مراسم عزاداری، جشن و غیره می‌پردازند.

یکی از نکات کلیدی فقر فرهنگی در جوامع سوم به ویژه ایران نگاه از بالا به پایین در سطح جامعه است که به دنبال آن ارتباطات انسانی به صورت عمودی و یک سویه برقرار می‌شود. مدیران و کارشناسان روابط عمومی که عضوی از این جامعه هستند نیز از این قاعده مستثنی نمی‌شوند. همین نگاه یک سویه و یک طرفه باعث شده اکثر مدیران روابط عمومی‌ها از جایگاه مشاوره مدیرعامل در سازمان‌ها نزول کرده و این امر مهم به غیر واگذار می‌شود.

نگاه از بالا به پایین با توجه به شرایط حاکم بر محیط شکل می‌گیرد که به مرور زمان قابل تغییر است و می‌توان آن را به سمت ارتباط افقی و دوسویه سوق داد که البته رسانه‌ها در تحقق این امر نقش به‌سزایی را ایفا می‌کنند.

یکی از مسایل بسیار عمده که باعث عدم توسعه و پیشرفت واحد روابط عمومی می‌شود، عدم برخورداری از نیروی متخصص و کارآمد است که این نقطه ضعف در شهرستان‌ها و مناطق بومی به شدت به چشم می‌خورد. اکثر مدیران روابط عمومی دارای مدرک دیپلم و یا کارشناس سایر رشته‌ها هستند (۸۸ درصد از مدیران دارای تحصیلات غیرمرتبط هستند) و واحدهای روابط عمومی بسیار محدود و کوچک است و گاهی اوقات یک پرسنل، هم به عنوان کارمند و هم به عنوان مدیر ایفای نقش می‌کند.

ابزار کار و امکانات گسترده باعث می‌شود روابط عمومی‌ها قوی‌تر جلوه کنند که متاسفانه در سایر استان‌های ایران روابط عمومی‌ها دارای یک اتاق بسیار کوچک هستند و تعداد زیادی از آنها حتی یک رادیو و یا یک خط تلفن نیز ندارند.

به طور مشخص اگر بتوانیم در سازمان خود تمامی مناسبات ارتباطی را با محیط پیرامونی اعم از مشتریان، رسانه‌ها،‌ پرسنل و نظایر آن که قرار است بین آنها رابطه داده و ستاده برقرار شود، تبدیل به روندی مکانیزه کنیم، به روابط عمومی دیجیتالی و الکترونیکی دست یافته‌ایم. حال این سئوال مطرح می‌شود که چند درصد از روابط عمومی‌های استان‌ها مجهز به سیستم رایانه است و چند نفر از کارکنان روابط عمومی می‌توانند به راحتی با این ابزار ارتباطی کار کنند و چقدر بودجه جهت تهیه ابزارهای ارتباطی در اختیار این واحدها گذاشته می‌شود؟

داشتن قدرت اجرایی، یکی از ویژگی‌های عمده روابط عمومی‌هاست که این مهم در شهرستان‌ها کمتر به چشم می‌خورد و مدیران ارشد سازمان‌ها سازمان خود را سلیقه‌ای و فامیلی، اداره می‌کنند در چنین زمانی روابط عمومی از وظایف اصلی خویش باز می‌ماند و مجبور به پوشش نقاط ضعف مدیریت یا سازمان می‌شود.

بی‌توجهی به جایگاه روابط عمومی در سازمان باعث شده سایر واحدها نیز نقش آن را نادیده بگیرند. متاسفانه در بیشتر روابط عمومی‌های استان‌ها مدیران روابط عمومی به طور مستقیم زیر نظر مدیر عالی سازمان فعالیت نمی‌کنند و از تصمیمات مدیران ارشد بی‌خبرند و سایر واحدها،‌ این اطلاعات را به آنها دیکته می‌کنند که این امر موجب ضعیف‌تر جلوه کردن روابط عمومی‌ها می‌شود.

مشکل دیگر در خصوص آزادی بیان در واحدهای روابط عمومی‌هاست. کارشناسان روابط عمومی، برای اینکه با ارایه نظر خود موجب رنجش و آزار مدیران نشوند، سعی می‌کنند کمتر صحبت کنند و عقاید خود را هر چند درست باشد، مطرح نکنند. هم‌چنین اکثر کارکنان روابط عمومی از موقعیت مالی مناسبی برخوردار نیستند. بنابراین اکثر آنها در کنار این کار دو یا سه شغل دیگر دارند که همین قضیه باعث می‌شود فعالیت‌های آنها ضعیف‌تر جلوه کند و گاهی دیده شده متاسفانه پرسنل روابط عمومی در حضور جمع و سایر کارکنان سازمان مورد انتقاد قرار می‌گیرند و بی‌جهت بازخواست می‌شوند که شاید اصلا منصفانه نباشد.

هر فردی پس از مدتی حتی اگر در بهترین دانشگاه‌های دنیا نیز تحصیل کرده باشد، اطلاعاتش قدیمی می‌شود. بنابراین باید همواره سعی کند خود را با توجه به نیاز جامعه و مشتریان به آموزش‌های جدید تجهیز کند که البته خیلی از مدیران سازمان‌ها فکر می‌کنند اگر مدیر روابط عمومی و یا کارشناسان آن واحد آموزش ببینند، جایگاه مدیران ارشد کم‌رنگ‌تر شده در نتیجه سعی می‌کنند تا جایی که ممکن است، با آموزش پرسنل و هزینه کردن در این خصوص فعالیت کنند. همان طور که می‌دانیم استخدام اولین مرحله در خصوص انتخاب نیروی انسانی است که مسایل دیگر از جمله آموزش، بهسازی و نگهداری باید بلافاصله بعد از استخدام یک کارمند مدنظر مدیران قرار گیرد.

از طرفی هنوز مدیرانی هستند که به روابط عمومی توجه کافی نداشته و آن را به عنوان یک واحد لوکس در نظر می‌گیرند تا یک واحد ضروری که توسعه سازمان متبوع آنهاست. این‌گونه مدیران اغلب از موارد غیرکیفی و بی‌انگیزه برای مشاغل روابط عمومی استفاده می‌کنند و غافل هستند که یک مسئول قوی و توانمند روابط عمومی نشانه مدیریت کارآمد و پرقدرت آن سازمان است و عدول از دستورات توسط مدیران روابط عمومی امنیت شغلی آنها را به خطر می‌اندازد. روابط عمومی جدا از مدیریت نیست و نباید در حاشیه عمل کند و هر مدیری سزاوار روابط عمومی است که دارد. هر قدر به این واحد بها بدهد، نتیجه‌اش را هم می‌بیند و هر قدر منزلت آن را پایین فرض کند باز اولین ضربه بازگشتی به خود سازمان می‌رسد.

در پایان باید اشاره کرد در کشور ما روابط عمومی هنوز به عنوان یک واحد لوکس و تزیینی عمل می‌کند و مدیران ارشد نیز به امکاناتی که این واحد می‌تواند در اختیار آنها قرار دهد،‌ آگاهی ندارند شاید کم‌کاری و ناآگاهی پرسنل و مدیران روابط عمومی از حقوق خود نیز یکی از آسیب‌های روابط عمومی بومی منطقه‌ای است. موارد زیر جهت توسعه سازمانی روابط عمومی پیشنهاد می‌شود.

● پیشنهادات

ـ ایجاد وفاق عمومی تمامی کارکنان روابط عمومی‌ها در شهرستان‌ها

ـ تلاش در جهت ارتقای رضامندی پرسنل روابط عمومی از این شغل.

ـ توجه به ارتقای توان تخصصی و مهارتی پرسنل.

ـ ایجاد ارتباط با انجمن‌های روابط عمومی در داخل و خارج از مرزها.

ـ دادن بورسیه تحصیلی به کارکنان روابط عمومی جهت آموزش در سایر کشورها.

ـ انتخاب بهترین کارشناسان روابط عمومی در استان‌ها.

ـ تجهیز روابط عمومی به کتابخانه‌ تخصصی روابط عمومی.

ـ اطلاع‌رسانی تازه‌های روابط عمومی در استان‌ها از طریق انتشار نشریه تخصصی و علمی.

ـ ارایه دادن بودجه مناسب در اختیار روابط عمومی

ـ برنامه‌ریزی مناسب در چارچوب اهداف ؟.

ـ افزایش قدرت تصمیم‌گیری توسط مدیران روابط عمومی.

ـ مکانیزه کردن روابط عمومی‌های سنتی و سلیقه‌ای.

ـ همکاران سازمان‌های رسانه‌ای به کارکنان واحدهای روابط عمومی جهت اخذ حقوق خود از جامعه.

نویسنده : رضا روئیگری زواره،‌ غلامرضا قربانی، ابوالفضل بنار