طنزهای شبانه زندگی را به یادم می آورد

سروش صحت, کارگردان مجموعه طنز «چارخونه»

سروش صحت نویسنده و بازیگر مجموعه‌های طنز تلویزیونی برای اولین بار با برنامه طنز «جنگ ۷۷» به تلویزیون آمد.«ترش و شیرین»، «قطار ابدی»، «چراغ جادو»، «داستان یک شهر»، «زیر آسمان شهر»، «جایزه بزرگ»، «کاکتوس»، «کوچه اقاقیا»، برخی قسمت‌های «برره»، «پاورچین» و... فیلم‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی هستند که طی این مدت به قلم صحت به نگارش درآمدند.

«چارخونه» اولین تجربه سروش صحت در عرصه کارگردانی است که حرف‌ها و حدیث‌های بسیاری به دنبال داشت هر چند خودش مجموعه را موفق و پربیننده می‌داند و معتقد است: «همین که طی این مدت مردم بیننده برنامه بوده‌اند و در برخی شب‌ها اعلام رضایت کرده و در برخی مواقع آن را نپسندیده‌اند، نشان‌دهنده آن است که برنامه زنده است و بیننده دارد.»

▪ اغلب کسانی که سال ۷۷ با مدیری کار می‌کردند فارغ‌التحصیل رشته کارگردانی یا بازیگری بودند. چطور شد شما با مدرک کارشناسی ارشد محیط‌زیست وارد این حوزه شدید؟

ـ از ابتدا به نویسندگی علاقه‌مند بودم اما تصمیم جدی یا برنامه‌ریزی خاصی برای بازیگری نداشتم. اتفاق غیرمترقبه‌ای بود، به شکل تصادفی با آقای مدیری آشنا شدم و با دعوت ایشان به مجموعه پیوستم که به مرور به گروه نویسندگان برنامه ملحق شدم و کار نویسندگی را ادامه دادم.

▪ تا آن زمان دغدغه نویسندگی برایتان مطرح نبود؟

ـ در آن زمان شیمی تدریس می‌کردم،چیزهایی هم می‌نوشتم اما زیاد جدی نبود.

▪ سیر تکاملی کار شما شبیه روند برنامه‌های طنز ۹۰قسمتی است. با آیتم‌نویسی شروع کردید به گروه نویسنده‌ها پیوسته و سرپرست نویسندگان شدید و به‌تدریج به عنوان نویسنده مستقل به فعالیت پرداختید. این مسیر چقدر برایتان رضایت‌بخش بود؟

ـ آن دوره کارها آیتمی بود و من هم آیتمی می‌نوشتم. به‌تدریج آیتم‌ها طولانی‌تر شد و در این بین چند اثر سینمایی و تلویزیونی هم به نگارش درآوردم.

▪ از زمانی که در عرصه نویسندگی حضور پررنگ داشته‌اید فعالیت‌تان در زمینه بازیگری کمتر شده است. حتی در آثاری که می‌نویسید هم بازی نمی‌کنید، برخلاف دیگر نویسندگان که نقش را برای خودشان می‌نویسند یا از رابطه با کارگردان استفاده می‌کنند. به نظر می‌رسد نویسندگی برایتان جذاب‌تر بوده است؟

ـ خیر بستگی به پیشنهادات مطرح‌شده دارد. هر وقت نویسندگی پیشنهادشده نوشتم و اگر بازیگری مطرح شده پذیرفتم. کمتر اتفاق افتاده در آثاری که به قلم خودم به نگارش درآمده ایفای نقش کنم.

▪ رضا عطاران و مهران مدیری از جمله کارگردانان تلویزیونی هستند که با آثار طنز شبانه کارگردانی را آغاز کردند. پیش‌بینی می‌شد که شما هم به جرگه کارگردانان بپیوندید، خودتان دغدغه این کار را نداشتید؟

ـ خیر، برای چنین روندی برنامه‌ریزی نکرده بودم. کارگردانی «چارخونه» به پیشنهاد آقای چگینی مطرح شد. در ابتدا مشکوک بودم چرا که تا آن زمان حتی به این موضوع فکر هم نکرده بودم اما با اصرار و دلگرمی آقای چگینی نهایتا کار را شروع کردم.

▪ ۱۵ سال از تولد مجموعه‌های طنز تلویزیونی می‌گذرد. طی این مدت سریال‌هایی موفق بوده‌اند که نگاهی متفاوت به مسائل ساده و تکراری داشته‌اند، با توجه به تجربه موفقی که در امر نویسندگی داشتید به چه علت سرپرستی نویسندگان را شخصا به عهده نگرفتید؟

ـ آن‌قدر درگیر کار هستم که دیگر فرصتی برای این کار باقی نمی‌ماند.

▪ متن‌ها چه زمانی به دستتان می‌رسد؟

ـ در حال حاضر بسیاری از مواقع متن کامل هم نداریم و متن‌ها سکانس به سکانس و قبل از تصویربرداری به دستمان می‌رسد.

▪ خط اصلی کار را شما به نویسنده‌ها می‌دهید؟

ـ سرپرستی نویسندگان و مسوولیت متن به عهده آقای چگینی است.

▪ چینش نویسندگان چطور؟

ـ از تمام نویسندگانی که می‌توانستند با مجموعه همکاری کنند دعوت کردیم اما عده‌ای مشغول پروژه‌های دیگر بودند و به دلیل مشغولیت یا عدم تناسب زمانی این امر میسر نشد.

▪ کیفیت متن‌ها تا چه حد ‌توانسته رضایت شما را جلب کند؟

ـ مجموعه‌های طنز شبانه به نوعی من را یاد زندگی می‌اندازند. یک روز خوب، یک روز بد و روز دیگر متوسط است. در حال حاضر آنقدر درگیر کار هستم که نمی‌توانم قضاوت درستی داشته باشم. با اتمام مجموعه راحت‌تر می‌توانم راجع به این موضوع صحبت کنم، اما همین که طی این مدت مردم بیننده برنامه بودند و در برخی شب‌ها اعلام رضایت کرده و در برخی مواقع آن را نپسندیده‌اند نشان‌دهنده آن است که برنامه زنده است و بیننده دارد.

▪ علت تداوم ساخت مجموعه، میزان استقبال، مخاطبان بوده است؟

ـ بله، طی زمان بازخوردها بیشتر و بهتر شد، البته مانند دیگر مجموعه‌های طنز شبانه افت و خیزهای زیادی داشتیم، گاهی در سراشیبی بوده‌ایم و در دوره دیگر کار بهتر شده است.

▪ با توجه به نظرسنجی سازمان مجموعه تداوم یافت؟

ـ بله.

▪ انتخاب بازیگران به چه صورت انجام شد؟

ـ براساس متن، برای هر نقش تعدادی کاندیدا داشتیم و بازیگران مجموعه همگی انتخاب اول بودند.

▪ سعی کرده‌اید به ذهنیت مخاطب وفادار بوده و از بازیگرانی بهره ببرید که بازی‌های جاافتاده در برنامه‌های طنز شبانه دارند. فکر نمی‌کنید این بازی‌ها قدری کلیشه‌ای و تکراری شده باشد؟

ـ ... بازیگران دعوت‌شده مناسب‌ترین گزینه برای نقش بوده‌اند. به اعتقاد من از زمان طراحی نقش مناسب‌ترین گزینه برای شکوه‌خانم، سرکار خانم امیرجلالی بوده، برای منصور، آقای لولایی و... برای فرزاد به سراغ آقای شجاع‌کاوه رفتیم که سابقه حضور در برنامه طنز ۹۰ شبی را نداشتند.

و متفاوت‌ترین انتخاب شما در این مجموعه همین گزینه بود. پس به تصور شما هیچ‌کدام از شخصیت‌های مجموعه تداعی‌کننده دیگر نقش‌هایی نیست که تاکنون از این بازیگران شاهد بوده‌ایم.

من همواره از علاقه‌مندان کارهای آقای لولایی و خانم امیرجلالی بوده‌ام. در این مجموعه سعی کردیم بازیگرانی را انتخاب کنیم که مناسب نقش هستند و خوشبختانه بهترین گزینه‌ها به «چارخونه» دعوت شدند.

▪ چرا سعی نکردید انتخاب‌هایی مشابه اردلان شجاع‌کاوه را بیشتر تجربه کنید؟

ـ ضرورتی نداشت. وقتی گزینه مناسب نقش وجود دارد و به قولی لباس متناسب قامت آن شخص دوخته شده مگر قرار است با خودمان لجبازی کنیم که به سراغ شخص دیگر برویم؟

سوژه‌های خوبی را دستمایه قرار داده‌اید اما در پرداختن به موضوع و تکمیل آن در سطح باقی مانده‌اید.

تلاشمان را می‌کنیم که در پرداخت هم عملکرد بهتری داشته باشیم.

حامد یکی از شخصیت‌های جذاب مجموعه بود که ارتباط خوبی با مخاطب برقرار کرد اما با ورود هنگامه به داستان این نقش کمرنگ‌تر شد.

در مجموعه «چارخونه» ده بازیگر قدر حضور دارند که سعی کردیم به صورت متناوب در هر دوره یکی از آنها به عنوان شخصیت‌ محوری داستان مورد توجه قرار گیرد.

▪ اگر قرار باشد در آینده با همین گروه سری دوم مجموعه را تولید کنید باز هم این مسوولیت را می‌پذیرید؟

از حالا به هیچ عنوان برای آینده تصمیم‌گیری نمی‌کنم.

ـ پیشینه کاری در تصمیم‌گیری‌تان جایگاهی ندارد؟

▪ پیشینه کاری، آینده کاری و یک میلیون پارامتر دیگر مهم است اما با توجه به شرایط زمان تصمیم می‌گیرم.

به عنوان بیننده در طنز «چارخونه» چه چیزهایی دیده‌اید که شما را به دیدن مجموعه ترغیب کند؟

ـ خانواده‌ای را می‌بینم که با هم می‌خندند، قهر می‌کنند، لحظات احساسی دارند و سرآخر همدیگر را دوست دارند. خانواده‌ای صمیمی مانند بقیه خانواده‌ها که فقط برای ایجاد موقعیت، برخی مسائل آنها اغراق‌آمیز شده است. خانواده و روابط آن را دوست دارم.

▪ در مصاحبه‌ای گفته بودید که هر کارگردانی دوست دارد کارش را هم عوام بفهمند و هم نخبه‌ها تماشا کنند. به قول شما این قشر نخبه چه واکنشی نسبت به مجموعه نشان داده است؟

ـ میزان رضایت مخاطب خاص نیز مانند مخاطب عام متفاوت است.

▪ چقدر به پسند مخاطب فکر می‌کنید و تا چه میزان دغدغه سلیقه‌سازی دارید؟

ـ یک نویسنده ممکن است مقاله‌ای را صرفا برای قشر خاص بنویسید و در مقاله دیگر عامه مردم را مخاطب قرار دهد. در برنامه‌سازی نیز نوع برنامه، ساعت پخش و میزان فراگیر بودن شبکه تعیین‌کننده است. برنامه‌ای که ساعت هشت شب و از شبکه فراگیری چون شبکه سه سیما پخش هر شبه دارد مسلما برای مخاطب عام تهیه شده است و قرار است به مدت ۴۰ دقیقه مخاطب را از دغدغه روزانه جدا کرده و لحظات مفرحی برایش ایجاد کند.

▪ سن ۴۰ سالگی ایستگاه و توقف‌گاهی است که اغلب افراد با مرور کارنامه کاری‌شان دچار تحول می‌شوند. در این ایستگاه تا چه میزان احساس رضایت‌خاطر در سروش صحت متبلور می‌شود و برای ایجاد تحول او را راهی کدام دیار تجربه نشده می‌کند؟

ـ در ابتدای مصاحبه قول دادید سوالات سخت نپرسید، اما کم‌کم به سراغ سوالات سخت و مفهوم حیات و از کجا آمده‌ام، آمدنم بهر چه بود و... می‌روید (با خنده) پاسخ این سوال ضمن دشوار بودن، شخصی است. ترجیح می‌دهم که تصورات آینده را برای خودم حفظ کنم و آن را بازگو نکنم.

نرگس عاشوری