ریشه‌های تنهایی

چگونه می‌توانید بفهمید که تنها هستید یا نیستید؟‌اصلا آیا می‌دانید علل تنهایی شما چیست؟ روان‌شناسی به نام راسل می‌گوید: «اگر همواره بر این ادعا باشید که با انسان‌های اطراف …

چگونه می‌توانید بفهمید که تنها هستید یا نیستید؟‌اصلا آیا می‌دانید علل تنهایی شما چیست؟ روان‌شناسی به نام راسل می‌گوید: «اگر همواره بر این ادعا باشید که با انسان‌های اطراف خود همدم و مانوس نیستید و هیچ‌گاه نمی‌توانید دوست دلخواه خویش را بیابید، احتمالا شما فرد شدیدا تنهایی هستید....

واقعیت این است که رابطه‌خواهی و پیوندجویی نیاز طبیعی انسان است و از عوامل مهم نشاط و آرامش در زندگی خانوادگی و اجتماعی به حساب می‌آید. ارضای این نیاز، مستلزم همدلی و برقراری ارتباط‌های سالم با دیگران و توسعه و تقویت آنهاست. هر چند همه ما نیازمند پیوند و ارتباط مثبت با اطرافیان هستیم اما انگیزه و توانایی برای رفع این نیاز طبیعی در برخی شدیدتر و در بعضی دیگر ضعیف‌تر است. شاید بتوان انسان‌ها را از این منظر، دوست مدار و غیردوست‌مدار توصیف کرد. دوست‌مداران کسانی هستند که از انگیزش و مهارت‌های خوبی برای تبادل دوستی و ارتباط با دیگران برخوردارند و با فقدان یا کم شدن چنین تبادلی احساس گم‌شده‌ای را در زندگی خواهند داشت. فاصله فیزیکی و بُعد مسافتی حتی مانع از کم رنگ شدن روابط عاطفی آنان با دوستان و بستگان‌شان نمی‌شود و کمتر دچار احساس تنهایی می‌شوند اما غیر‌دوست‌مداران افرادی هستند که از انگیزش و توانایی‌های لازم برای پیوند‌جویی با دیگران برخوردار نیستند و بیشتر در معرض تنهایی، احساس تنهایی و مشکلات ناشی از آن قرار می‌گیرند. تنهایی و احساس آن در زندگی می‌تواند دلایل گوناگون شخصیتی، خانوادگی، اجتماعی و ... داشته باشد که برای مقابله با آن، نخستین گام شناسایی و پذیرش واقعیت‌ها است.

توجیهاتی که ما معمولا برای تنهایی خودمان داریم، ذهنی و درونی، یعنی ساخته و پرداخته تخیلات و بعضا افکار منفی‌مان در زندگی و ارتباط با دیگران است. بهتر است که با این احساس به صورت خود سرزنشی برخورد نکنیم و به جای محکوم کردن خویش یا دیگران، راهکارهای درست مقابله را بیابیم. افراد تنها اغلب دچار رنج و کدورت خاطر هستند زیرا باور دارند که تنهایی آنها اساسا به دلیل عواملی است که ریشه در درون‌شان دارد و نمی‌توانند آنها را کنترل و مدیریت نمایند. دختران بیش از پسران از احساس تنهایی گله‌مند هستند. مردان بیشتر خود را سرزنش می‌کنند و زنان عوامل بیرونی را مقصر می‌دانند. صاحب‌نظران تنهایی را پدیده‌ای قابل تغییر می‌دانند، در صورتی که انسان می‌تواند مهارت‌های لازم را برای این تغییر کسب کند و بر احساسات و افکار منفی خود غلبه نماید. مهم این است که علل و خاستگاه اصلی آنها را به خوبی بشناسیم و اراده‌ای برای حل این مشکل داشته باشیم.

دکتر سیدحسن علم‌الهدایی

دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد