مطالعه جنایت و مکافات داستایوفسکی بدون اعمال شاقه

جنایت و مکافات یکی از هزار و یک کتابی است که باید قبل از مرگ بخوانید. این کتاب بی‌نظیر، شاهکار ادبی جهان است. فیودور داستایفسکی جنایت و مکافات را در سال ۱۸۶۶ و زمانی که از دوره تبعید و زندان سیبری بازگشته بود نوشت. داستایفسکی در رمان‌هایش به درونیات انسان‌ها، افکار، عواطف و خواسته‌هایشان توجه می‌کند و طنزی انتقادی در نوشته‌هایش موج می‌زند. در مطلب پیش رو یکی از مهم‌ترین رمان‌هایش یعنی جنایت و مکافات را بررسی کرده‌ایم؛ خواهیم گفت مطالعه این رمان چه پیش‌نیازهایی لازم دارد، دست‌آوردهای خواندن آن چیست و در نهایت در انتخاب بهترین ترجمه به شما کمک خواهیم کرد.

 

خلاصه رمان جنایت و مکافات

جنایات و مکافات داستان دانشجویی فقیر به نام رادیون رومانویچ راسکولنیکوف است؛ جوانی ۲۳ ساله، فوق‌العاده باهوش و توانمند که دچار پوچی شده و دست به کاری درخور برای پیشرفت وضع زندگی‌اش نمی‌زند. او به دلیل نیاز شدید به پول تصمیم می‌گیرد پیرزنی رباخوار را بکشد و اموالش را تصاحب کند. راسکولنیکوف با تبری به خانه پیرزن رفته، بعد از کشتن او، با خواهر پیرزن روبرو می‌شود و مجبور می‌شود او را هم بکشد. جوان با پول و طلاهای زیاد در شهر پترزبورگ است و نمی‌داند پول‌ها را چه کند، پس آنها را جایی مخفی می‌کند. در ادامه نزدیک است که قهرمان داستان دیوانه شود، به نظرش می‌رسد همه می‌دانند او پیرزن را کشته است. در حالی‌که در ابتدا پلیس حتی به او مظنون نیست، با رفتارهایش شک آنها را برمی‌انگیزد. راسکولنیکوف عاشق دختری به نام سونیا است و قضیه را برای او تعریف می‌کند. سونیا از او می‌خواهد که خودش را به پلیس معرفی و به قتل اعتراف کند. راسکولنیکوف این کار را انجام می‌دهد و برای مجازات به مدت هشت سال به سیبری تبعید می‌شود. این مکافات برای او بد تمام نمی‌شود چرا که در مدت زندانی بودن خودش را می‌یابد و عشق سونیا که به خاطر او به سیبری مهاجرت کرده، او را نجات می‌دهد.

 

درباره نویسنده کتاب

فیودور میخاییلوویچ داستایفسکی ۱۱ نوامبر ۱۸۲۱ در مسکو به دنیا آمد. پدرش پزشکی اوکراینی بود که به مسکو مهاجرت کرده بود. در پانزده سالگی مادرش و در هجده سالگی پدرش را از دست داد. در ژانویه ۱۸۳۸ وارد دانشکده مهندسی نظامی در سنت پترزبورگ و در ۱۸۴۳ با درجه افسری فارغ‌التحصیل شد و شغلی در اداره مهندسی وزارت جنگ به دست آورد. تا تابستان ۱۸۴۴ سهم ارث پدری‌اش به خاطر ولخرجی‌های مختلف تمام شد و داستایفسکی برای امرار معاش به کار ترجمه پرداخت. او در زمستان ۱۸۴۵ رمان کوتاه مردم فقیر را نوشت و وارد محافل نویسندگان بزرگ روسی شد و برای خود شهرتی بدست آورد. پلیس مخفی در سال ۱۸۴۹ او را به جرم براندازی حکومت دستگیر کرد. دادگاه نظامی برایش تقاضای حکم اعدام کرد که مشمول تخفیف شد و به چهار سال زندان در سیبری و سپس خدمت در لباس سرباز ساده تغییر یافت. در ۶ فوریه ۱۸۵۷ بعد از دو سال عاشقی با ماریا دیمیتریونا ازدواج کرد. سال ۱۸۵۹ از نظامی‌گری استعفا داد. در ۱۶ آوریل ۱۸۶۴ همسرش ماریا از دنیا رفت. در ۱۵ فوریه ۱۸۶۷ با آنا گریگوریونا ازدواج کرد و در بهار همان سال برای فرار از طلبکاران به اروپا سفر کردند و تا تابستان ۱۸۷۱ به روسیه بازنگشتند. داستایفسکی در ۹ فوریه ۱۸۸۱ بر اثر خونریزی ریه درگذشت.

 

پیش از خواندن کتاب چه باید بدانیم؟

می‌گویند شخصیت اصلی رمان‌ها نشانه‌هایی از نویسندگانشان را با خود دارند و چه بسا که خود آنها هستند. شخصیت داستایوفسکی که در رمانش بازتاب پیدا کرده جنبه‌های قوی درون‌گرایی و توجه به روح و روان آدمی دارد و نشان می‌دهد واقع‌گرا و منتقد شرایط جامعه است.
داستایوفسکی پس از بازگشت از تبعید سیبری درحالی‌که ۴۵ ساله بود، نوشتن این رمان را آغاز کرد و اولین بار جنایت و مکافات در دوازده قسمت در یک مجله روسی منتشر شد. داستایوفسکی در آن زمان به پول نیاز داشت و هیچ انتشاراتی قبول نکرد که این داستان را که البته آن زمان به صورت ایده اولیه بود، به صورت کتاب چاپ کند و نویسنده مجبور شد برای انتشار و نوشتن آن با مجله روسكی وستنيک به توافق برسد.
نکته جالب توجه راجع به جنایت و مکافات، وجود دو نسخه مجزا از دست‌نوشته داستایوفسکی به عنوان پیش‌نویس آن است که حتی جریان داستان نیز در آنها متفاوت است. در یکی از ویرایش‌ها راوی داستان گاه اول شخص و گاه سوم شخص است. در نسخه دیگر روایت از دفترچه خاطرات و یادداشت‌های روزانه قاتل نقل می‌شود و بیشتر به جنبه روانشناسانه و انگیزه‌های قتل اشاره می‌کند. نسخه نهایی که هم‌اکنون نیز منتشر می‌شود، راوی سوم شخص دارد؛ به نظر می‌رسد نویسنده برای وارد شدن به ذهن شخصیت‌ها به یک راوی دانای کل نیاز داشته است.

 

با به پایان رساندن این کتاب چه خواهیم یافت؟

خواندن یک رمان با درون‌مایه روانشناسی و فلسفی با تقابل جبر و اختیار، شر و خیر، شرارت و نیکوکاری لذت خاص خود را دارد. شاید در انتهای کتاب به خود بگویید جنایت آنقدرها هم که فکر می‌کردید وحشتناک نیست! آن همه اضطراب که شخصیت اصلی را به مرز جنون کشانده بود، در انتها از بین می‌رود. گویا هرکه جنایتی کرده با کشیدن مکافات آن پاک و منزه خواهد شد.
دست یافتن به ارزش گوهر وجود انسان، بهبود رابطه فرد و جامعه و جهان پیرامون و دور شدن از پوچی از دست‌آوردهای مطالعه جنایت و مکافات است؛ همان‌طور که شخصیت اصلی رمان از میان رخوت، معنایی برای زندگی خود می‌یابد. 
عشق یکی دیگر از یافته‌های این داستان است. جنایتکارها هرگز از خداوند و رحمت واسعه او دور نشده‌اند. داستایوفسکی رابطه راسکولنیکوف با سونیا را نشانه مهر و لطف خداوند به انسان خطاکار می‌داند و عشق، نیروی رستگاری‌بخش است.
قسمتی از عقاید داستایوفسکی را در بخشی از رمان راسکولنیکوف خطاب به معشوقش بیان می‌کند:«سونیا اکنون من می‌دانم کسی که صاحب یک اراده محکم و روح نیرومند باشد می‌تواند صاحب دنیا شود. کسی که دارای جرأت زیاد است، در برابر مردم قوی‌تر است و حق با او است...»

 

بهترین ترجمه جنایت و مکافات در ایران کدام است؟

قدیمی‌ترین ترجمه جنایت و مکافات در ایران متعلق به قلم بهروز بهزاد است. ترجمه دیگر متعلق به مهری آهی در دهه چهل است که تا کنون بارها تجدید چاپ شده است. ترجمه‌های موجود در بازار بسیار متنوع هستند. کیوان، انتشارات ارسطو؛ محسن سلیمانی، انتشارات امیرکبیر؛ امیر اسماعیلی، انتشارات تونس؛ مهری آهی، انتشارات خوارزمی؛ بهزاد، انتشارات دنیای کتاب؛ هانیه چوپانی، انتشارات فراروی؛ اصغر رستگار، انتشارات فردا و انتشارات نگاه؛ احد علیقلیان، انتشارات ماهی و انتشارات مرکز؛ علی صحرایی، انتشارات مهتاب؛ لوبا روایی‌نیا، انتشارات نگارستان کتاب؛ مریم امیری و آرزو پیراسته، انتشارات پارمیس؛ پرویز شهدی، انتشارات کتاب پارسه و... ازجمله مترجمان و انتشاراتی‌هایی هستند که این کتاب را در ایران منتشر کرده‌اند.
ضمن اذعان به این نکته که هرکدام از این ترجمه‌ها خوبی‌ها و نقاط قوت خاص خود را دارند و هر خواننده‌ای با قلم یک مترجم بیشتر رابطه برقرار می‌کند، به‌طور کلی ترجمه مهری آهی و ترجمه اصغر رستگار و در مرحله بعد ترجمه احد علیقلیان از دیگر ترجمه‌ها خوش‌خوان‌تر و روان‌تر هستند.

چنانچه این کتاب را خوانده‌اید یا قصد خواندن آن را دارید، دیدگاه‌ها و نظرات خود را از طریق بخش «ارسال نظر» با ما و دیگر مخاطبان وب در میان بگذارید.

گروه فرهنگ و هنر وب