e Commerce و راهكارهای ورود به تجارت الكترونیكی

اگر دوران حاضر به عنوان عصر ارتباطات خوانده می شود, یكی از مهمترین علل آن گسترش شبكه های الكترونیكی, خصوصاً اینترنت می باشد با ورود هر تكنولوژی جدید راهكارهای استفاده تجاری از آن هم ابداع می شود توسعه شبكه اینترنت نیز موجب پیدایش مفهوم جدیدی به نام تجارت الكترونیكی e Commerce در نیمه دهه نود گردید

اگر‌ دوران ‌حاضر به عنوان عصر ارتباطات خوانده می‌شود، یكی از مهمترین علل آن گسترش شبكه‌های ‌الكترونیكی، خصوصاً اینترنت می‌باشد. با ورود هر تكنولوژی جدید راهكارهای استفاده تجاری از آن هم ابداع می شود توسعه شبكه اینترنت نیز موجب پیدایش مفهوم جدیدی به نام (تجارت الكترونیكی) " (e-Commerce) در نیمه دهه نود گردید. اگر چه تعریف تجارت الكترونیكی استفاده از شبكه های كامپیوتری برای مقاصد تجاری و اقتصادی می‌باشد، اما تأثیرات بسیط آن از حد این تعریف ابتدایی تجاوز می‌كند. با پیدایش تجارت الكترونیكی نوع جدیدی از كسب و كار به وجود آمده كه به آن e-Business ? گفته می‌شود. e-Business شامل شكل الكترونیكی كلیه فرآیندهای سازمان از قبیل تولید، امور مالی و اداری، مدیریت انسانی ، بازاریابی و فروش، تحقیق و توسعه می‌باشد. از این رو تجارت الكترونیكی گاهی زیرمجموعه و زمانی پدید آورنده e-Business? شناخته می‌شود. از جهت دیگر تغییر فرایندهای كنونی نیز به متولدشدن تـولید الكترونیكی ، امور مالی الكترونیكی، مدیریت الكترونیكی منابع انسانی، تبلیغات روی شبكه، بازاریابی و فروش الكترونیكی و صدها فرایند "e?" دیگر منجر گردیده است. شركت‌هایی كه قـصد ورود به عرصـه تجارت الكترونیـك را دارند، باید شناخت كاملی نسبت به جنبه های مختلف آن شامل C۲B، B۲B، B۲G، E۲B و... را دارا می باشند. C۲B (Business to Consumer? ) یكی از شناخته شده‌ترین و در عین حال ساده‌ترین نوع تجارت الكترونیكی است كه منجر به ارتباط بین یك واحد تجاری و مشتریان می شود. این مدل با گرفتن سفارش مستقیـم از مشتری به وسیله حذف واسطه‌های بین عرضه‌كنندگان و متقاضیان، باعث كاهش هزینه‌ها و در نتیجه پایین آمدن قیمت شده است .

مدل B۲B (Business to Business? ) مهمترین نوع تجارت الكترونیكی است كه بیش از نصف درآمدهای تجارت الكترونیكی را به خود اختصاص داده است. این مدل موجب ایجاد یك ارتباط گسترده جهانی بین تامین كنندگان ، تولید كنندگان ، توزیع كنندگان و فروشندگان گردیده است . گسترش بیشتر B۲B نسبت به سایر كاركردهای اینترنت، به علت وجود یك رابطه فیزیكی بین طرفین علاوه بر روابط مجازی است كه نقص اینترنت را در اعتمادسازی جبران می‌كند.كاركرد B۲G ( Government to Business ) باعث تسهیل فرایندهای اداری توسط دولت شده است . شناخت E۲B (Business to employee? ) منجر به آزاد سازی فعالیت های سازمان‌ها از قید محدوده فیزیكی سازمان می‌گردد . جهت آغاز هر گونه فعالیت تجاری ، داشتن یك" مدل تجاری " (Business Model) الزامی است . مدل تجاری نحوه فعالیت های شخصی یا سازمانی را جهت دستیابی به سود اقتصادی بیان می‌كند . بر اساس مدل تجاری ، مزایا و معایب تجارت الكترونیكی سنجیده شده تا مساله بودن یا نبودن در تجارت الكترونیكی مشخص شود .

مزایای تجارت الكترونیكی :

- گسترش بازار هدف به یك بازار گسترده جهانی با میلیونها مشتری ، حتی با داشتن سود سرانه اندك ، به علت مخاطبین زیاد در نهایت سود سرشاری حاصل خواهد شد .

- جذب سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به مشاركت در زمینه‌هایی با ریسك بالاVenture Capital .

این امكان جدیدی است كه اینترنت در اختیار شركت های كوچك و متوسط گذاشته ، تا بتوانند ایده های خود را برابر شركت های بزرگ به آزمایش بگذارند .

- علاوه بر موارد فوق ، از كاركردهای ذكر شده نیز می توان در راستای پیشبرد مدل تجاری خود بهره جست .

تحدیدهای تجاری الكترونیكی :

- افتادن در دام تفكر غلطی كه می پندارد با ورود به تجارت الكترونیكی یك شبه سود سرشاری را حاصل خواهد نمود . باید توجه داشت كه از هر ۱۰ شركت متولد شده ، ۹ شركت در همان آغاز امر با شكست مواجه شده اند .

- وقتی كه سازمان خود را با دیگری سهیم می‌شوید ، تا حدودی از امنیت خود می‌كاهید. در واقع اعتماد و امنیت دو كفه ترازو هستند كه با سنگین تركردن یكی ، دیگری از تعادل خارج می‌شود .

- ورود اینترنت به ساختار ذهن بشر ، موجب تغییرات در فرهنگ ملل و به تبع آن شركتها خواهد گردید . عده ای بر این باورند كه نمی توان تجارت الكترونیكی را در جامعه ما پیاده سازی نمود . گاهی با اشاره به عواقب آن و گاهی با اشاره به عدم وجود زیرساخت‌های لازم در جامعه ، سعی در مخالفت با تجارت الكترونیكی دارند . باید توجه داشت كه تجارت الكترونیكی اجزاء مختلف دارد و ما می توانیم با بهره گیری از برخی از این اجزاء ، به تجارت الكترونیكی پاره ای (Partial e- Commerce) دست یابیم.

در تجارت الكترونیكی پاره ای برخی از فرایندهای كاری به صورت غیرالكترونیكی و سنتی انجام می‌شوند . به عنوان مثال فروشگاه زنجیره ای شهروند دارای زیرساخت‌های یكپارچه الكترونیكی نبوده و مبادلات پولی خود را نیز به صورت سنتی انجام می‌دهد. شهروند از اینترنت به عنوان یك پل ارنباطی با مشتریان خود بهره گرفته و پس از دریافت سفارش آنها ، اجناس را تحویل داده و نقداً وجه آن را دریافت می‌كند . این مدل تجارت الكترونیكی پاره ای نمونه‌ی بسیار كارآمد با توجه به زیرساخت‌های فعلی كشور ما می‌باشد.

پس از طرح مدل تجاری شركـتها باید به تهیه یك «طرح تجاری» (Business Plane)اقدام نمایند. طرح تجاری ، مجموعه ای از اهداف ، اساسنامه ، استراتژیها ، پیش بینی های مالی هر شركت می‌باشد . مدون كردن طرح تجاری به مشخص شدن اهداف شركت برای مدیران، كاركنان، سرمایه‌گذاران و حتی خریداران می‌ انجامد .در طرح تجاری بازار هدف ، مزیتهای رقابتی شركت و موقعیت رقبا در برابر آن در نظر گرفته می‌شود. از سویی بسترهای لازم برای كار و ضعف و قوت آنها شناخته می‌گردند. طرح تجاری تنها یك شكل نوشته نمی شود بلكه طرح های مختلفی برای ارائه به مدیران، كاركنان، مشتریان، و مهمتر از همه سرمایه‌گذاران تهیه می شوند . امروزه با داشتن یك طرح تجاری قوی می توان از مزیت شیوه های جدید سرمایه گذاری پدید آمده بهره گرفت . این گونه سرمایه‌گذاران تنها به مشاركت در فعالیتهای با رشد نموی و بازگشت سرمایه بالا علاقه‌مندند و حتی در كشور ما نیز نمونه‌هایی از آن وجود دارد . از مهمترین آنها می توان به «بانك توسعه‌ی كشورهای اسلامی» اشاره نمود. مشاركت با اینگونه سرمایه‌گذاران امكان استفاده از ارتباطات و تجربیات آنها را نیز فراهم می‌آورد در پایان برنامه ریزی و شروع به انجام تجارت الكترونیكی، شركت‌هایی كه از پیش سیستم‌های خاص خود كه به "Legacy system? " مشهورند را داشته‌اند، باید آنها را شناخته و بر مبنای اصول مدیریت سیـستم‌های اطلاعاتی (ISM) فرایـندهای خود را طراحی مجدد (Reengineering?) كنند.

اگر این سیستم‌ها در سازمان وجود ندارد باید بر اساس نیازها از ابتدا خلق شوند . بعنوان مثال در یك سیستم یكپارچه با رسیدن سطح موجودی به مقدار پیش تعیین شده، سفارشات به صورت خودكار فرستاده می‌شوند كه باعث كاهش هزینه‌ی بالا سری و مهمتر از آن افزایش سرعت می‌گردد.?شركت باید فناوری‌های لازم برای دستیابی مشتریان به اطلاعات و خدمات را براساس طرح تجاری خود فراهم نماید. این فناوری‌ها شامل سایتهای معمولی یا پویا، امكان خرید و فروش از طریق سایت، پهنای باند مناسب برای دسترسی سریع مشتری و به روزرسانی اطلاعات می باشد. با ایجاد سیستمهای اطلاعاتی در شركت و یكپارچه‌سازی‌ آنها، اطلاعات مستقیما برای مشتری نمایش داده شده و عملیات به‌روز‌ رسانی نیز به صورت خودكار انجام می‌شود. سیستم های اطلاعاتی می‌توانند شراكت اینترنتی? (e-Partnership) را به وجود آورند یا از طریق آنها با شركای فعلی سریع‌تر و گسترده‌ای رابطه برقرار نمود. یكی از نمونه‌های موفق این‌گونه روابط بین شركت Volvo و تأمین‌كننده قطعات الكترونیكی این شركت كه در ژاپن بود، رخ داد. برای طراحی یك مدل جدید خودرو، میكروچیپ كوچكی به منظور كنترل موتور اتومبیل در ژاپن ساخته شده بود اما كارشناسان ولوو به این نتیجه رسیدند كه ابعاد آن بیش از فضای موجود در طرح جدید است. با استفاده از ارتباطات شبكه‌ای، قطعه به سرعت طراحی مجدد شد و ولوو موفق شد اتومبیل را به موقع عرضه كند. در كشور ما هم تعدادی از شركتهای نرم‌افزاری با شركتهای خارجی شراكت الكترونیكی دارند.

این‌گونه شركتها محصولات نرم‌افزاری و طرح‌های CAD را برای طرف خارجی خود از طریق اینترنت ارسال می‌كنند. مدل تجاری این شركتها نیز به علت تفاوت فاحش نرخ ارز و خدمات بین ایران و سایر كشورها، مدلی موفق است. تصور عمومی مهم‌ترین مشكل ایجاد یك تجارت الكترونیكی موفق در ایران را ضعف زیرساخت‌های تكنولوژیكی می‌پندارند، ولی شاید مهم‌ترین چالش موجود ضعف قانون و عدم اجرای درست قوانین فعلی است. اگر چه قوه قضائیه با اقدامی به جا و مناسب تعدادی از قضات كشور را برای تحقیق در مورد اینترنت، تجارت الكترونیكی و قوانین موجود در سایر كشورها به خارج اعزام كرده است، اما رفع این معضل مستلزم تلاش تمامی قوای كشور می‌باشد.

تلاش برای دست‌یابی به یك تجارت الكترونیكی، با تلاش مداوم در طول زمان حاصل می‌گردد. همان‌گونه كه اندیشه رسیدن یكباره به شركت الكترونیكی موفق اشتباه است، این پندار هم كه حل هر مشكل منوط به رفع مشكلات قبلی است، نادرست می‌باشد. برای رفع مشكلات می‌توان از هم‌اكنون و به صورت موازی تلاش نمود.

روزنامه : اصولاً تجارت الكترونیكی چیست و چگونه به وجود‌ آمد ؟

▪ تجارت الكترونیكی زمینه‌ای است كه امروزه صحبت زیادی در مورد آن در جامعه می‌شود بدون آنكه به معنا و مفهوم آن پرداخته شود و در نتیجه فكر می‌كنم در این مصاحبه كه محور آن تجارت الكترونیكی است بسیار مناسب است كه قبل از هر چیز در مورد تعریف آن صحبت نماییم . البته باید توجه داشت كه با توجه به اینكه تجارت الكترونیكی حوزه ‌جدیدی است كه تعریف آن نیز هنوز در حال تغییر‌ و ‌تكامل بوده و طی چند سال گذشته چندین بار تغییر كرده است. هرچند تاریخچه انجام فعالیتهای تجاری به صورت الكترونیكی(از قبیل مبادله الكترونیكی اطلاعات یاEDI ، انتقال الكترونیكی پول یاEFT و ماشین‌های خودپردازنده ATM) به قبل از توسعه اینترنت برمی‌گردد لكن واژه تجارت الكترونیكی e- Commerce در حوالی سال ۱۹۹۶ ، یعنی حدود سه سال پس از ورود اینترنت به عرصه تجارت مصطلح شد . این تحول مهم كه موجبات ورود شركتهای كوچك و متوسط و نیز عموم مردم به فعالیتهای تجاری از طریق اینترنت را فراهم نمود، تاثیرات عمیقی را علیرغم عمر كوتاه خود بر زندگی بشر به جای گذاشته و موجب ایجاد تغییرات بنیادی در كلیه عرصه‌ها اعم از اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، و غیره گردیده و تغییرات مستمری نیز در آینده نزدیك قابل پیش‌بینی است. براساس یكی از آخرین تعاریفی كه از تجارت الكترونیكی وجود دارد، و به نظر من در مقایسه با سایر تعاریف موجود از جامعیت و فراگیری خوبی برخوردار است. تجارت الكترونیكی عبارت ایت از خرید (buy) و فروش ( sell) و مبادله‌ی Exchange ) كالا (product) ، خدمات (services)و اطلاعات (information) از طریق شبكه‌های كامپیوتر از جمله اینترنت. پس در نتیجه اولا در تجارت الكترونیكی فقط برای خریدوفروش نیست و مبادله را نیز شامل‌ می‌شود، ثانیا فقط برای محصول و كالا هم نیست بلكه اطلاعات را هم در بر می‌گیرد و ثانیا لازم نیست حتما از طریق اینترنت انجام شود بلكه می‌تواند از طریق شبكه‌های كامپیوتری اختصاصی نیز صورت پذیرد.

---