گنجینه ای از دانش آب

عباسقلی جهانی جوانی با انگیزه موفقیت در راه علم و تخصص, امروز پس از سال ها تجربه در حالی که کوله باری از دانش و علم را بر دوش خود حمل می کند و کمتر کسی توان تحمل آن را دارد

پاسخ هزاران پرسش مهمترین داده زندگی را کجا باید جستجو کرد؟

همین دیروز بود یکی از دانشجویان دوره کارشناسی ارشد تلفنی از من پرسید پاسخ سؤال من را چه کسی خواهد داد؟

و شاید بسیاری از علاقمندان تشنه این علم ارزشمند و حیاتی برای یافتن پاسخ‌های خود نمی‌دانند به کجا مراجعه کرده و چه کسی می‌تواند پرسش آنها را پاسخگو باشد.

در سال ۱۳۲۵ در قضیه عجیب شیر در آستان آذربایجان‌شرقی، استان مردان بزرگ، چشم به دنیا گشود. تحصیلات ابتدائی و سیکل خود را در همان محل تولد به پایان رسانید ولی از آنجا که در آن زمان در عجب‌شیر امکانات تحصیلی تا پایان سیکل (کلاس نهم) وجود نداشت برای ادامه تحصیل به شهر تبریز عزیمت کرد، در این شهر در دبیرستان فردوسی که در آن زمان تنها از دانش‌آموزان ممتاز ثبت‌نام می‌کردند و او در پایان تحصیلات سیکل خود حائز رتبه اول شده بود توانست در این دبیرستان پذرفته و در رشته ریاضی دیپلم خود را اخذ کند. در سال ۱۳۴۱ در کنکور سراسری آن زمان که دو مرحله‌ای بود شرکت و در رشته فیزیک دانشگاه تبریز پذیرفته شد.

عباسقلی جهانی جوانی با انگیزه موفقیت در راه علم و تخصص، امروز پس از سال‌ها تجربه در حالی‌که کوله‌باری از دانش و علم را بر دوش خود حمل می‌کند و کمتر کسی توان تحمل آن را دارد، با آن نگاه متبسم و آرام همیشگی با او سر صحبت را باز می‌کنم. لیسانس خود را از دانشگاه تبریز اخذ و دوره خدمت سربازی خود را در شهرهای شیراز و تبریز سپری نمود. از آنجائی که بسیار علاقه‌مند بود در یکی از رشته‌های مهندسی تحصیلات خود را ادامه دهد. در حین دوران سربازی متوجه گردید مؤسسه‌ای به نام آبشناسی ایران وابسته به دانشگاه تهران تأسیس گردیده است که دانشجو می‌پذیرد.

سپس این مؤسسه همزمان با استقرار دهه بین‌المللی هیدرولوژی در سازمان یونسکو بود و در آن زمان توصیه شه بود که برای ارتقاء دانش مهندسی آب و ظرفیت‌سازی نیروی انسانی در برخی از نقاط دنیا مؤسسات آموزشی ایجاد شود و مؤسسه فوق در تهران به دنبال این توصیه با همکاری یونسکو استقرار یافت (دهه بین‌المللی هیدرولوژی بعداً به برنامه بین‌المللی هیدرولوژی IHD تغییر نام داد و هم‌اکنون فاز ششم این برنامه در حال اجراء می‌باشد و فاز هفتم آن دوره ۲۰۱۳-۲۰۰۷ را پوششش می‌دهد).

مهندس عباسقلی جهانی که تشنه علم و آگاهی بود در امتحان ورودی مؤسسه مذکور در سال ۱۳۴۷ پذیرفته شد و در رشته مهندسی آب‌های سطحی (هیدرولوژی) مشغول تحصیل گردید و در سال ۱۳۴۹ با رتبه اول فارغ‌التحصیل شد. پایان نامه او در رشته فوق‌لیسانس تحقیقات هیدرولوژیکی در حوضه آبریز رودخانه لتیان بود.

و اما این مهندس جوان و تشنه علم چگونه وارد بازار کار شد؟

در اردیبهشت سال ۱۳۴۹ با عنایت به رتبه تحصیلی که اخذ کرده بود بنا به دعوت مؤسسه آبشناسی ایران به استخدام این نهاد درآمد و از آنجا که در این مؤسسه علاوه بر دو رشته تحصیلی در سطح فوق‌لیسانس یک رشته تحصیلی نیز در مقطع تکنسینی دایر شده بود در این مقطع به‌عنوان مدارس مشغول به‌کار گردید. در کنار تدریس و برنامه‌های آموزشی در انجام مطالعات پژوهشی که یکی از وظایف مؤسسه مذکور بود به‌عنوان کارشناسی مشارکت داشت.

راهی است راه عشق که هیچش کناره نیست

آنجا جز آنکه جان بسپارند چاره نیست

فرصت شمر طریقه رند یکه این نشان

چون راه گنج بر همه کس آشکار نیست

آغاز به‌کار مهندس جهانی در مؤسسه آبشناسی با آغاز برنامه‌های جدید پنج ساله کشور و شروع پروژه‌های عمرانی افزایش یافت. از یک طرف مهندسین مشاور وقت به دنبال کارشناس و نیروی انسانی بودند و از طرف دیگر دستگاه‌های دولتی نیاز وافر به کارشناسان داشتند و افراد حقیقی به دنبال تشکیل شرکت‌های جدید بودند. در این ارتباط اوایل دهه ۱۳۵۰شرکت دولتی به نام شرکت مهندسی آب و برق برای مطالعه و طراحی پروژه‌هی آب و برق تأسیس شد و مهندسین جهانی همزمان با تدریس و تحقیق در مؤسسه آبشناسی ایران به‌صورت نیمه‌وقت در شرکت تأسیس شده مشغول به‌کار شد و علاوه بر آن به‌دلیل تخصص و مهارتی که در انجام مطالعات هیدرولوژی و منابع آب کسب کرده بود برای همکاری با شرکت‌های خصوصی مهندسی مشاور تشکیل شده از هر سو دعوت به‌کار می‌گردید. این دوران که بین سال‌های ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۸ بود دوران مشغله، پرکاری، فعالیت‌های ختلف و هجوم پروژه‌ها بود که باید به همه آنها سر و سامان می‌داد و علاوه بر همه اینها این مهندس جوان توانسته بود علاوه بر تربیت ده‌ها دانشجو در رشته تکنسینی آب، نسبت به تحقیقات و مطالعه و تهیه گزارشات منابع آب در ده‌ها پروژه آبی که آغاز گردیده بود مشارکت کند و حضور فعال داشته باشد.

در سال ۱۳۵۸ مؤسسه آبشناسی ایران منحل و اموال و کادر آموزشی آن به داننشگاه خواجه نصیرالدین طوسی فعلی منتقل شد. مهندس جهانی نیز براساس دعوت شرکت مهندسی آب و برق (از طریق وزارت نیرو) راهی شرکت مذکور گردید و به این شرکت مأمور شد.

حدود سه سال به‌عنوان کارشناس و مدیر بخش منابع آب و معاونت مطالعات در شرت مهندسی آب و برق همکاری نمود. در سال ۱۳۶۱ این شرکت با شرکت مهندسی مشاور طالقانی (دفتر مهندسی مشاور خصوصی) ادغام و شرکت مهندسی مشاور مهاب‌ قدس متولد گردید. با تشکیل این شرکت مهندس جهانی نیز ابتدا به‌عنوان کارشناس، سپس مسئول بخش منابع آب و نهایتا ضبه‌عنوان مدیر امور سدسازی تا سال ۱۳۶۸ با شرکت مذکور همکاری کرد.

مهندس جهانی می‌گوید از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۸ بهترین دوره کاری او بوده است و این دوره را دوره ارتقاء و تمرکز تجربه در رشته تخصصی و جنبه‌های مدیریت نام‌گذاری یمی‌کند. در این ایام او با کار در شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس با انجام مطالعات گسترده، تهیه گزارشات متعدد از منابع آب و گزارشات قابل توجهی از پروژه‌های آب را در دستور کار خود داشت و با ظرفیت‌سازی در بخش نیروی انسانی و مدیریت پروژه‌ها حرکت بزرگی را در بخش آب پایه‌گذاری کرد.

در سال ۱۳۶۸ با توجه به تحولاتی که در وزارت نیرو و ساختا رآن به‌وجود امد. بنا به صلاحدید مسئولین وقت، به وزارت نیرو مأموریت یافت و مسئولیت دفتر کل بررسی‌های منابع آب را عهده‌دار شد و در این مقطع دوران مأموریت از دانشگاه خواجه نصیر به شرکت خدمات مهندسی آب و برق و سپس شرکت مهاب قدس با انتقال قطعی به وزارت نیرو پایان یافت.

او در سال ۱۳۷۱ پس از سه سال همکاری در پست مدیر کل دفتر بررسی‌های منابع آب مسئولیت دفتر کل برنامه‌ریزی را عهده‌دار شد که این مسئولیت تا پایان دوره خدمتش یعنی تابستان سال ۱۳۸۲ ادامه داشت و به این ترتیب با حدود ۳۳ سال سابقه در دستگاه‌های دولتی و ۱۲ سال کار در پست مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی بازنشسته شد.

مهندس جهانی می‌گوید از سال ۱۳۶۸ تا زمان بازنشستگی دوره بهره‌گیری من از مجموعه تجربیات در زمینه‌های آموزشی، پژوهشی، کار در مهندسی مشاور و مدیریت در ستاد امور آب کشور و همچنین دوره تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری بود.

فرصتی است برای اینکه با این متخصصین منحصربه‌فرد در بخش آب آشنا شویم به برخی از فعالیت‌هایش در دوران کاری دولتی اشاره کنیم.

- مشارکت در پایه‌گذاری و سازماندهی شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس

- پایه‌گذاری تهیه بولتن‌ها و جزوات منابع آب کشور

- مجری طرح‌های مطالعات پایه منابع آب کشور

- تدریس در تعدادی از دانشگاه‌های کشور از سطح کاردانی تا کارشناسی ارشد (دانشگاه خواجه نصیر، علم و صنعت، امیرکبیر، دانشگاه صنعتی آب و برق و ...)

- مدیریت طرح تهیه و تدوین استراتژی‌های بلندمدت آب کشور

- مدیر طرح جامع آب کشور

- عضو کمیته ملی هیدرولوژی ایران وابسته به یونسکو

- عضو هیئت مدیره انجمن علوم و مهندسی آب

- عضو شورای حکام شورای جهانی اب Vorldwater councile

- عضو هیئت تحریریه مجله بین‌المللی توسعه

- سردبیر مجله آب و توسعه

- عضو شورای پژوهش‌های علمی کشور - کمیسیون آب

- عضو کمیته تخصصی ویژه بررسی و تصویب صلاحیت فنی طرح‌های توسعه منابع آب در وزارت نیرو

- عضو هیئت تحریریه مجله تحقیقات منابع آب ایران، نشریه انجمن علوم مهندسی آب

مهندس جهانی در دوران پس از بازنشستگی رابطه خود را در زمینه‌های تخصصی و حرفه‌ای بخش آب قطع نکرده است و همچنان با همکاری با این بخش تجربیات گرانبهاء خود را در عرصه مدیریت منابع آب در اختیار کارشناسان و متخصصان قرار می‌دهد.

مهندس جهانی در طول دوره فعالیت کاری خود تاکنون چندین مقاله علمی و فنی در سمینارها و مجله‌های بین‌المللی ارائه و به چاپ رسانده و در عرصه داخلی نیز پیش از ده‌ها مقاله علمی و فنی را به رشته تحریری درآورده است و علاوه بر آن در حدود بیش از دویست گزارش کارشناسی در زمینه‌های مختلف دارد.

وقتی مهندس جهانی خاطرات خود را مرور می‌کند تصویب سیستم‌ها و استراتژی‌های مدیریت منابع آب در هیئت دولت را که بر مبنای یافته‌های طرح جامع آب کشور که مدیریت آن را به عهده داشت به‌عنوان بهترین خاطره خود یاد می‌کند.

ما هم بر این باوریم که خطاره‌ای از این شیرین‌تر و گواراتر نخواهد بود که متخصصی دستمزد سال‌ها تلاش خود را که وقت و زندگی خود را برای آن وقف کرده است مشاهده کند. آن هم حرکت ارزشمندی که پایه‌گذاری اصول و سیسات‌های مهترین ماده زندگی مردم است.

تلاشش را ارج می‌نهیم و سلامتی او را از خداوند متعال خواستاریم.