جایزه جهانی «نوبل» و شرح حال بانی آن آلفرد نوبل

آلفرد برنهارد نوبل در سال ۱۸۴۳ در سكوئه سوئد متولد گردید آلفرد آدم نحیف و ضعیفی بود, ولی در همان سالی متولد شد, كه پدرش امانوئل كه آدم قوی, جاه طلب و دانشمندی بود دچار ورشكستگی گردید

آلفرد برنهارد نوبل در سال ۱۸۴۳ در سكوئه سوئد متولد گردید. آلفرد آدم نحیف و ضعیفی بود، ولی در همان سالی متولد شد، كه پدرش امانوئل كه آدم قوی، جاه‌طلب و دانشمندی بود دچار ورشكستگی گردید. پس از شكستی كه امانوئل در استكهلم خورد به سنت پترزبورگ رفت و در آنجا یك كارگاه مهندسی تأسیس نمود.دولت روسیه به وی مأموریت داد كشتی بخاری و هم‌چنین زیردریایی بسازد و نوبل بیش از حد تصور خود با موفقیت مواجه شد، اما چون زیاده‌روی نمود و كارهای خود راب یش از حد توسعه داد پس از پایان جنگ‌های كریمه برای بار دوم ورشكست شد. آلفرد نوبل تا ۱۶ سالگی به‌طور خصوصی تحصیل كرد و قبل از رسیدن به سن بیست سالگی یك شیمی‌دان باتجربه و یك زبان‌دان قابل شده بود و با زبان‌های آلمانی، فرانسوی، روسی و سوئدی آشنایی داشت.آلفرد نوبل مسافرت‌های زیادی نمود و بیشتر توجه خود را صرف تحقیقات درباره مواد منفجره نیتروگلیسرین كرد. نوبل كشف نمود كه استفاده از این مواد اگ ربا یك ماده غیرفعال و جذب‌كننده مانند گیسلگوهر همراه باشد آسان‌تر و بی‌خطرتر است. وی اختراع خود را در سال ۱۸۶۷ تحت نام دینامیت به ثبت رسانید. سپس نیتروگلیسرین را با یك ماده منفجره فعال دیگر یعنی باروت مخلوط نمود و یك ماده ژله مانند شفافی به دست آورد، كه قدرت انفجار آن از دینامیت هم بیشتر بود. ژلاتین منفجره یعنی اختراع دوم وی در سال ۱۸۷۵ به ثبت رسید. بعد نوبل موفق به اختراع بالیستیت شد كه اولین باروت بی‌دود نیتروگلیسرین بود و بعدها برای ساختن كوردیت یعنی باروت بی‌دود به كار رفت.با ساختن دینامیت و ساختن مواد منفجره و با استخراج معادن نفت باكو نوبل به كمك یارانش موفق به جمع‌آوری ثروت هنگفتی گردید. اختراعات نوبل سبب شد كه در رشته معادن و جاده‌سازی و حفر تونل تحولی به وجود آمد.

نوبل در سال ۱۸۹۶ درگذشت. در تاریخ ۲۷ نوامبر ۱۸۹۵ یعنی یكسال قبل از مرگش نوبل وصیتنامه معروف خود را امضاء كرد. این وصیتنامه می‌بایستی نقشه‌های وی را مربوط به پاداش زحماتش یعنی همان افكاری كه بیشتر زندگی او را به خود مشغول كرده بود عملی سازد.او در وصیتنامه خود ذكر كرده بود كه بیش از ۳۱ میلیون كرون سوئد كه ثروت وی را تشكیل می‌داد بایستی به صورت وجه نقد درآید و به عنوان سرمایه به كار برود و درآمد حاصله از آن هرساله به صورت جوایزی میان آنهایی كه در سال قبل منشاء بزرگترین فایده برای بشر بوده‌اند تقسیم گردد. رشته‌هایی كه نوبل مایل بود باعث پیشرفت آنها شود عبارت بودند از: فیزیك، شیمی، فیزیولوژی یا طب، ادبیات و صلح. در خاتمه وصیتنامه خاطرنشان شده بود كه این جوایز به شایسته‌ترین افراد چه اهل اسكاندیناو و چه اهل سایر كشورها داده شود و امر توزیع جوای زرا به سه مؤسسه سوئدی و یك كمیته مخصوص كه توسط پارلمان نروژ تعیین می‌شود واگذار نمود.انجام این كار به عهده نمایندگان ایالات پادشاهی سوئد و نروژ كه در آن زمان كشور واحدی محسوب می‌شدند محول گردید.

جایزه نوبل چگونه توزیع می‌گردد

هیأت‌هایی كه تحت اساسنامه بنیاد نوبل فعالیت می‌كنند عبارتند از: چهار هیأت مخصوص اعطاء جایزه یعنی آكادمی علوم سلطنتی (برای شیمی و فیزیك) مؤسسه طبی سلطنتی كارولین (برای طب) آكادمی سلطنتی سوئد (برای ادبیات) و كمیته نروژی نوبل وابسته به پارلمان نروژ (برای جایزه صلح).ضمناً پنج كمیته نوبل هم وجود دار دكه هریك برای توزیع یكی از جوایز مطالعه می‌كنند (ازجمله كمیته نروژی برای جایزه صلح). به علاوه چهار انستیتو یا مؤسسه نوبل هم وجود دارد كه هریك برای یكی از چهار جایزه فوق‌الذكر فعالیت می‌كنند.كمیته‌های ۵ گانه نوبل هریك سه تا پنج عضو دارند كه توسط هیأت مربوطه تعیین می‌شوند. هیچ‌كس نمی‌تواند شخصاً خود را نامزد دریافت جایزه نوبل كند. كسانی كه می‌‌توانند معرف نامزدهای جوایز نوبل باشند از برندگان سابق جوایز نوبل (در رشته مخصوص خود) ـ اعضاء هیأت اعطاء جوایز و اعضاء كمیته‌های نوبل (در رشته مخصوص خود) پروفسورهای برجسته دانشگاه و آنهایی كه توسط اعطاءكنندگان جوایز انتخاب می‌شوند. رئیس بنگاه نشریاتی كه اثر كاندیدا را چاپ نموده (در مورد ادبیات) اعضاء پاره‌ای از سازمان‌های پارلمان یا حقوقی بین‌المللی (برای جایزه صلح) اعضاء پارلمان‌ها و كابینه‌ها (برای صلح).

كشورهایی كه برنده نوبل شده‌اند.بد نیست بدانید كه تا سال ۱۹۶۰ از كلیه كشورهای جهان فقط ۳۰ كشور برنده جایزه نوبل شده‌اند. از كلیه كشورهای آمریكا بیش از سایرین برنده جایزه داشته است. به‌طوری كه از ۳۲۵ جایزه كه تا این سال داده شده است ۷۴ جایزه نصیب آمریكایی‌ها شده است. پس از آمریكا به ترتیب انگلستان ۵۰ جایزه نوبل و آلمان ۴۹ جایزه نوبل، فرانسه ۳۴ جایزه و سوئد كه بانی جایزه نوبل است ۱۵ جایزه ربوده‌اند.در سال‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۴۲ جوایز صلح و ادبیات توزیع نگردید. در بعضی سال‌ها بعضی جوایز توزیع نشده و برای سال بعد گذاشته شده.بعضی اوقات یك جایزه نوبل به دو نفر دانشمند كه یك امر مشتركی پدید آورده‌اند، نیز داده می‌شود.

---