با زخم بستر چه باید کرد؟

زخم بستر به دلیل کمبود خون‌رسانی به بافت در اثر فشار بافت نرم روی برجستگی‌های استخوانی ایجاد می‌شود. در بیمارانی که دچار قطع نخاع هستند، با بهترین مراقبت پرستاری هم احتمال …

زخم بستر به دلیل کمبود خون‌رسانی به بافت در اثر فشار بافت نرم روی برجستگی‌های استخوانی ایجاد می‌شود. در بیمارانی که دچار قطع نخاع هستند، با بهترین مراقبت پرستاری هم احتمال عود زخم بستر در درازمدت ۵۰ درصد است.

شیوع موارد قطع نخاع ۴۰ نفر در هر یک میلیون نفر در سال است بنابراین به طور تخمینی می‌توان گفت در ایران هر سال ۲ هزار و ۸۰۰ نفر به صدمات شدید نخاعی مبتلا می‌شوند. شایع‌ترین علت قطع‌نخاع، تصادفات با وسایل موتوری است (۴۰ درصد) و پس از آن، سقوط از ارتفاع ۲۰ درصد موارد را تشکیل می‌دهد و بقیه موارد به خشونت‌هایی مانند گلوله و صدمات ورزشی برمی‌گردد. قطع نخاع از طول عمر طبیعی می‌کاهد. میزان کاهش طول عمر به شدت صدمه و زمان شروع صدمه بستگی دارد.

شایع‌ترین زخم بستر در ناحیه نشیمنگاه ایجاد می‌شود و به ترتیب، شیوع عود در ناحیه ساکروم (دنبالچه) و پاشنه پا بیشتر است. عمق و اندازه در ارزیابی اکثر زخم‌های فشاری کمتر از میزان واقعی تخمین‌زده می‌شود. در تمام بیماران فاقد حس (بیماران پاراپلژیک و کوادری پلژیک) برجستگی‌های استخوانی در قاعده زخم عامل مهم عود به شمار می‌رود. در زخم بستر طولانی‌مدت ممکن است عفونت استخوان یا استئومیلیت وجود داشته باشد و به همین دلیل باید تمام استخوان‌های مرده را برداشت و در موارد مشکوک استئومیلیت بیوپسی از استخوان انجام شود.

آماده‌سازی قبل عمل بیماران ناشی از قطع نخاع ضروری است زیرا در اغلب موارد قوای بیمار به طور قابل‌توجهی تحلیل می‌رود و بیمار مبتلا به کاهش پروتئین سرم، کمبود ویتامین و کم‌خونی عفونت موضعی سیستمیک و از جمله عفونت‌های راجعه ادراری است. تمام موارد فوق، ‌ترمیم پس از عمل را دچار اختلال می‌کند بنابراین باید شرایط فوق را تصحیح کرد و بعد از ترمیم نیز باید نکات زیر رعایت شود:

از فشار روی ناحیه جراحی شده خودداری شود. اغلب موارد بیمار باید به موقعیت خوابیده به شکم یا خوابیده به پهلو قرار گیرد مگر اینکه تخت‌های ویژه ضدزخم فشاری در دسترس باشد. از پانسمان‌های فشاری باید خودداری کرد تا خون‌رسانی مختل نشود و استفاده از درن بسته (درن لوله‌ای است که برای خروج ترشحات می‌گذارند) باید در تمام بیماران انجام شود. معمولا درن برای ۷ تا ۱۰ روز و گاهی تا ۴ هفته باقی می‌ماند. درن را زمانی خارج می‌کنیم که ترشحات سروزی به کمتر از ۳۰ سی‌سی در روز برسد. تجویز آنتی‌بیوتیک قبل عمل شروع می‌شود و ۷ تا ۱۰ روز ادامه می‌یابد. قبل و حین عمل باید کشت برداشت تا راهنمای ادامه درمان با آنتی‌بیوتیک باشد. برخلاف بقیه جراحی‌ها که بیمار هر چه سریع‌تر به حرکت کردن تشویق می‌شود بیمار پس از این نوع ترمیم باید ۴ هفته بستری بماند و نشستن روی محل فشار باید به تدریج صورت گیرد.

دکتر حمید ملکان‌راد عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ارتش