چگونه یک صندوق قرض الحسنه فامیلی داشته باشیم

این روزها گرفتن وام قرض الحسنه از بانک ها جز در مواردی مانند وام ازدواج, اگر نگوییم محال اما خیلی سخت است در این شرایط که بانک ها با همه دک و پزشان از پرداخت وام قرض الحسنه ناتوان هستند وقتی این همه تابلوی صندوق های قرض الحسنه رنگارنگ را می بینیم, دچار تناقض می شویم

این روزها گرفتن وام قرض‌الحسنه از بانک‌ها جز در مواردی مانند وام ازدواج، اگر نگوییم محال اما خیلی سخت است. در این شرایط که بانک‌ها با همه دک و پزشان از پرداخت وام قرض‌الحسنه ناتوان هستند وقتی این همه تابلوی صندوق‌های قرض‌الحسنه رنگارنگ را می‌بینیم، دچار تناقض می‌شویم.

اگر این کار به‌این راحتی امکان‌پذیر است پس بانک‌ها دچار سوء‌مدیریت هستند، و‌ اگر نه پس یک کاسه‌ای زیر نیم کاسه است. راستش را بخواهید هر دو این نتایج صحیح است. یعنی برخی بانک‌ها در مورد منابع قرض‌الحسنه مدیریت‌شان اشکال دارد.

از آن طرف هم بعضی از این صندوق‌ها دل‌شان برای من و شما نسوخته است. بانک‌ها که شرایط خودشان را دارند. در این نوشته می‌خواهیم هم روش تاسیس یک صندو‌ق قرض‌الحسنه فامیلی را شرح ‌‌دهیم و هم اینکه چند نکته مهم را یادآوری ‌کنیم که در دام صندوق‌های قرض‌الحسنه غیر قانونی نیفتید.

● چرا صندوق قرض‌الحسنه فامیلی؟

یک صندوق قرض‌الحسنه خانوادگی می‌تواند شما را در بسیاری از مواقع از مراجعه به بانک و موسسات مالی برای دریافت یک وام برای رفع ضرورت‌های جزئی بی‌نیاز کند و دنگ و فنگ بانک رفتن را ندارد.

همین دو دلیل کافی است که راه‌اندازی یک صندوق فامیلی را توصیه کنیم اما در کنار آن افزایش روحیه همکاری و همیاری و فراهم کردن امکان پس‌انداز‌های کوچک و تبدیل به یک سرمایه متوسط هم کارکردهای دیگری است که باعث می‌شود یک صندوق فامیلی توجیه‌پذیر باشد. یکی از ویژگی‌های عمده قرض‌الحسنه قابلیت همگانی بودن و اجرایی بودن آن در تمامی‌ جمع‌های کوچک خانواده‌هاست.

● چگونه یک صندوق خانوادگی تاسیس کنیم؟

اولین گام برای تشکیل یک صندوق قرض‌الحسنه خانوادگی نوشتن اساسنامه است. برای اینکه ‌این اساسنامه نوشته شود لازم است پنج یا هفت نفر از اعضای فامیل که قصد عضویت در صندوق را دارند با رای بقیه اعضا انتخاب شوند. این افراد باید در مورد تبصره‌ها و بند‌های اساسنامه به توافق برسند،‌البته به ‌این معنی نیست که بقیه افرادی که جزو پنج یاهفت نفر نیستند، نمی‌توانند نظر بدهند؛ آنها هم می‌توانند نظر بدهند و در تدوین اساسنامه نقش داشته باشند اما نهایتا امضای اعضای انتخاب شده به اساسنامه اعتبار می‌دهد.

● آنچه باید در اساسنامه مورد توجه قرار بگیرد؟

اولین چیزی که در اساسنامه باید مورد توجه قرار بگیرد مشخص شدن مبلغ واریزی هر فرد عضو صندوق است. این مبلغ می‌تواند برای همه یکسان باشد یا اینکه می‌شود چند دسته‌بندی بر اساس پول واریزی افراد انجام داد که همه بتوانند مشارکت کنند اما به هر حال این سقف‌ها و دسته‌بندی هم باید مشخص شود. دومین نکته مهم این است که باید پرداخت وام به اعضا از زمان تاسیس صندوق به مدت ۶یا۱۲ماه به صلاحدید هیات مدیره متوقف باشد.

پس از این مدت توقف وام ۶ یا ۱۲ ماهه هریک از اعضا می‌تواند درخواست وام کنند. سقف وام پرداختی نسبت به توافق اعضای اصلی پنج تا هفت نفر است اما بهتر است قواعدی هم رعایت شود مثلا اگر سال اول پرداخت حق عضویت ماهانه ۱۰۰ هزارتومان است بهتر است سقف وام پرداختی از یک میلیون تومان بیشتر نباشد. یک نکته مهم اینکه مبلغی به‌عنوان رسوب صندوق درنظرگرفته شود تا هم موجودی صندوق از آن مبلغ کمتر نباشد و هم در مواقع ضرورت امکان دادن وام‌های خارج از نوبت و ضروری به خانواده‌ها وجود داشته باشد.

مبلغ ماهانه هم بهتر است به صورت دوره‌ای افزایش یابد البته نسبت به توان پرداخت اعضا می‌تواند کاهش هم داشته باشد. برگزاری مجمع سالیانه برای باز نگری فعالیت‌های اعضا و انتخاب دو یا سه نفر به عنوان بازرس هم نکاتی است که باید در نظر داشته باشید. مبلغ وام‌های پرداختی هم نباید افزایش یابد مگر اینکه حق عضویت ماهانه افزایش یافته باشد.

● چگونه اعضای جدید جذب کنیم؟

یکی از مواردی که باید در اساسنامه مورد توجه قرار گیرد چگونگی جذب اعضای جدید است. برخی از اعضای فامیلی ممکن است از اول مخالف تاسیس این صندوق باشند اما در یک مقطعی بخواهند عضو شوند. بهتر است برای اینکه توان وام دهی صندوق افزایش یابد و امکان جایگزینی اعضای جدید با کسانی که احیانا وسط کار از صندوق خارج می‌شوند وجود داشته باشد راهی برای جذب اعضای جدید پیش‌بینی کنید.

در حالت معمول اعضای جدید می‌توانند با پرداخت کلیه حق عضویت به صورت یکجا به عضویت درآیند ولی تا مدتی حق رای دادن نداشته باشند یا اینکه نصف مبلغ حق عضویت را همان ابتدای کار پرداخت کنند و درخواست وام کنند. یا اینکه اعضای جدید می‌توانند روند سال ابتدایی مجمع را ادامه دهند یعنی با همان حق عضویت سال اول عضو شوند و تا سقف وام اولیه وام بگیرند. به‌این ترتیب می‌توان از محل مبلغ جمع‌آوری شده مبالغ مناسبی را به سایر اعضای صندوق اختصاص داد.

● جلسات منظم تشکیل دهید

یکی از توصیه‌های مهم برای بقا و ادامه فعالیت صندوق‌های خانوادگی این است که اعضای صندوق جلسات منظم ماهانه تشکیل دهند و از نظرات همه در پیشبرد کارها استفاده شود. تجربه نشان داده منفعل شدن این جلسات کم کم باعث می‌شود کار صندوق هم با رکود مواجه شود.

● دخل و خرج را مدیریت کنید

از آنجا که نظارت بر منابع و مصارف موجودی قرض‌الحسنه‌های کوچک کار چندان پیچیده‌ای نیست در صورتی که حسابدار و مسئول حسابرسی به طور مستمر بر منابع و مصارف نظارت کنند مشکل کسری بودجه پیش نخواهد آمد. البته ‌این در صورتی است که کلیه اعضا هم به تعهدات خود پایبند بوده و حق عضویت و اقساط خود را به موقع پرداخت کنند. در هر صورت باید منابع و مصارف صندوق به دقت مورد بررسی قرار گیرد تا پول سرعت گردش خود را حفظ کند. تعهدات جدید را تنها زمانی به صندوق تحمیل کنید که منابع آن را جذب کرده باشید.

● کارمزد تعیین کنید

یکی از مواردی که باعث شکست کار صندوق‌های قرض‌الحسنه فامیلی می‌شود تعیین نکردن کارمزد است. حتما یک کارمزد بین سه تا چهار درصد تعیین کنید. داشتن یک دفتر ساده و دو نفر کارمند نیمه از ضرورت‌های ادامه کار است و حقوق آنها هم باید از محل این کارمزد تامین شود.

● فرق صندوق فامیلی با صندوق‌های قرض‌الحسنه

صندوق قرض‌الحسنه فامیلی با صندوق‌هایی که با نام صندوق قرض‌الحسنه فعالیت می‌کنند از نظر کارکرد تفاوت دارند. فعالیت صندوق‌های فامیلی نمی‌تواند آنقدر گسترش یابد که افراد غیر فامیل را هم پوشش دهد و نیازی هم به مجوز ندارد. تمام کسانی که از یک صندوق خانوادگی وام می‌گیرند عضو آن هستند و در تاسیس آن نقش داشته‌اند اما صندوق‌های محلی مانند یک بانک عمل می‌کنند. آنها نیاز به مجوز دارند.

برای اینکه مطمئن باشید که یک صندوق محلی به تعهدش در مقابل شما عمل می‌کند یک راه بیشتر ندارید. بانک مرکزی برای ساماندهی صندوق‌های قرض‌الحسنه سراسر کشور، مدیران کلیه صندوق‌های قرض‌الحسنه را موظف کرده مشخصات صندوق تحت نظرشان را در سامانه این بانک درج و کد رهگیری دریافت کنند. شما هم قبل از اینکه در یک صندوق سپرده‌گذاری کنید سری به سامانه ‌اینترنتی بانک مرکزی بزنید. اگر نام صندوق مورد نظرتان در لیست نبود، ریسک نکنید.

یک نکته مهم دیگر به تاریخ مجوز هم دقت کنید. مجوز‌های این صندوق‌ها یک سال یک بار باید تمدید شود، بعضی از آنها با مجوزی کار می‌کنند که سال‌ها قبل داشته‌اند و آن را تمدید نکرده‌اند. این یعنی آن صندوق مجوز ندارد. برخی صندوق‌ها به اسم صندوق قرض‌الحسنه به انجام انواع معاملات بانکی از قبیل فروش اقساطی، سلف، جعاله، اجاره به شرط تملیک، مشارکت و... اقدام می‌کنند و جالب اینکه غالب منابع این معاملات را از محل سپرده‌های قرض‌الحسنه فراهم می‌آورند که در برابر آنها هیچ سودی به صاحبان سپرده نمی‌پردازند.

وقتی دیدید صندوقی این کار را می‌کند بدانید که نشانه‌ای از کلاهبرداری را مشاهده کرده‌اید پس سپرده‌تان را در چنین صندوقی نگه ندارید. خیلی‌ها هم زیر تابلو درج کرده‌اند «زیر نظر بانک مرکزی» نوشتن این جمله روی تابلو به هیچ وجه نمی‌تواند نشانه‌ای از قانونی بودن باشد.

اعضای فامیل می‌توانند با تاسیس یک صندوق قرض‌الحسنه خانوادگی هم از دست کلاهبرداران فرار کنند و هم رفت و آمد‌های بی‌نتیجه به شعب بانک‌ها را کاهش دهند. برای این کار مهم‌ترین قدم نوشتن یک اساسنامه است