نوشیدن آبجو

▪ سؤال: حکم نوشیدن آبجو (بیره) در اسلام چیست؟ و اگر این کار حرام می‌باشد، چگونه آن را در قهوه‌خانه‌ها می‌فروشند؟ با وجود این که می‌دانیم آبجویی که اکنون به فروش می‌رسد و بر روی …

سؤال:

حکم نوشیدن آبجو (بیره) در اسلام چیست؟ و اگر این کار حرام می‌باشد، چگونه آن را در قهوه‌خانه‌ها می‌فروشند؟ با وجود این که می‌دانیم آبجویی که اکنون به فروش می‌رسد و بر روی آن نوشته شده (بدون الکل) تحقیقات یکی از پژوهشگران به اثبات رسانده است که درصی الکل به میزان [۵/۳ درصد] در آن وجود دارد.

ـ جواب: شرابی که نام «بیره» بر آن جاری است، نه وظیفه‌ی من و نه وظیفه‌ی هر مفتی دیگر است که مشروبات را به خاطر عناصر و مواد اولیه آن حلال گرداند. تنها چیزی که می‌توانم بگویم این است که سازمان منع مسکرات بین‌المللی، آبجو را در ضمن مشروبات ممنوعه که با آن می‌ستیزد، قرار داده است. به هر حال قاعده‌ی شرعی چنین است: هر مسکری شراب و هر شرابی حرام است و هر چیزی که مقدارِ زیاد آن انسان را مست کند، مقدار اندک آن نیز حرام است.

در حدیث متفق علیه از ابوموسی روایت شده که گفت: «ای پیامبر خدا! درباره دو نوع شراب که در یمن ساخته می‌شود یکی به نام «بتع» که از عسل ساخته می‌شود و دیگری به نام «مزر» که از ذرت و جو ساخته می‌شود فتوا فرمایید و او گفت: رسول خدا (ص) که به ایشان تمام جوامع کلم داده شده بود فرمود:

(کُلُّ مُسْکِرٍ حَرامٌ)[۱]

«: هر مست‌کننده‌ای حرام است.»

از جابر بن عبدالله روایت شده که مردی از حبشیان یمن از پیامبر راجع به شراب «مزر» که در سرزمین خود از ذرت می‌ساختند سؤال نمود: پیامبر (ص) فرمود: آیا مست کننده است؟ مرد جواب داد: بلی. پیامبر (ص) فرمود: هر مست‌کننده‌ای حرام است. خداوند بر خود عهد نموده که هر کسی مست کننده‌ای را بنوشد، از «طینهٔالخبال» او را بیاشامد. گفتند: ای رسول خدا! «طینهٔالخبال» چیست؟ فرمود: عرق دوزخیان است.[۲]

هنگامی که مبنای تحریم بر اسکار و مستی است، بنابراین عنصر فعال در اسکار بنا به نظریه اهل خبره و آزمایشگاه همانا «الکل» می‌باشد. وقتی که ثابت گردد که نوعی از آبجو فاقد الکل است و قلب مسلمان بدان اطمینان نماید، نوشیدن آن اشکالی ندارد، ولی اگر ثابت شود که دارای مقداری الکل (هر چند هم اندک باشد) است که طوری که زیادی آن انسان را مست کند، حرام می‌باشد و اگر انسان در وجود الکل در آن به شک افتد، باید از آنچه شبهه‌انگیز است صرف نظر کند و به آنچه که شبهه‌انگیز نیست روی آورد. هر کسی از شبهات پرهیز کند دین و آبروی خود را حفظ نموده و هر کسی در شبهات افتد، در حرام خواهد افتاد همانند چوپانی که حیوان خود را اطراف قُرُقِ سلطان چراند وقوع حیوان در قرق محتمل است».

مسلمان، از این که به این گونه مشروبات شراب «خمر» نمی‌گویند، نباید در دین خود فریب خورد؛ زیرا هنگامی مسماها واضح و تبیین گردند، اعتبار به اسماء نخواهد شد. احمد و ابوداود از ابو مالک اشعری روایت کرده‌اند که ایشان از پیامبر خدا (ص) شنید که می‌فرمود:

(لِیَشْرِبَنَّ أناسٌ مِنْ اُمَّتِی الخَمْرَ و یُسَمُّونَها بِغَیْرِ إسْمِها)

«: گروهی از امت من شراب می‌خورند و آن را با غیر نام خود نام می‌برند.»

نسائی با سند خود از یک مرد صحابی روایت می‌کند که پیامبر خدا (ص) فرمود:

(یَشْرِبُ أُنَاس مِن اُمَّتی الخَمْرَ و یُسَمُّونها بِغَیْرِ إسْمِها)

دوست دارم که به این برادر سؤال کننده بگویم: انواع آب میوه‌ها و آبهای رنگارنگ گازی که بازار پر از آنهاست، انسان را از این آبجوهای مشبوه و مشکوک بی‌نیاز خواهد ساخت و از فضل و موهبت خدا بر بندگانش این است که انواع حلال پاک را برای آنان آماده ساخته تا از محرمات و چیزهای شبهه انگیز بی‌نیاز گرداند.

مفتی: فقیه‌ ارجمند علامه‌ دکتر یوسف قرضاوی

ترجمه‌: احمد نعمتی

پانوشت‌ها

[۱] - این حدیث را احمد و شیخین روای کرده‌اند.

[۲] - روایت از احمد، مسلم و نسائی.