توسعه درون زا

در نظریات جدید توسعه بر خلاف گذشته كه سرمایه های فیزیكی را موتور محركه توسعه اقتصادی می دانستند ,درنظریات جدید این سرمایه انسانی است كه محور اصلی توسعه را تشكیل داده و موجبات رشد و توسعه پایدار جوامع را فراهم می سازد

در نظریات جدید توسعه بر خلاف گذشته كه سرمایه های فیزیكی را موتور محركه توسعه اقتصادی می دانستند ،درنظریات جدید این سرمایه انسانی است كه محور اصلی توسعه را تشكیل داده و موجبات رشد و توسعه پایدار جوامع را فراهم می سازد. در واقع، منابع انسانی متخصص و ماهر بزرگترین سرمایه اصلی هر جامعه محسوب می شود. بر اساس تئوری سرمایه انسانی،باید به آموزش در همه سطوح آن به ویژه آموزش های دانشگاهی به عنوان یك سرمایه ملی نگریسته و آن را با ارزش ترین سرمایه ها كه در وجود انسانها ذخیره و به صورت دانش، تخصص و مهارت متبلور می شود به حساب آورد. منتهی در این نظریه بیش از آنكه كمیت آموزش مطرح باشد ،كیفیت آن مطرح است.در تلاش برای پیدا كردن مولفه ها و مختصات دانشگاه دنیای جدید و برای نیل به توسعه پایدار دانایی محور،مسئله كیفیت آموزش یكی از محور هایی است كه تقریبا در خصوص آن اتفاق نظر وجود دارد. ارتقاء كیفیت آموزش،از عمده ترین اهداف در تنظیم و تدوین سیاست های آموزشی است و خوشبختانه در قسمت های مختلف لایحه برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران نیز به ارتقا كیفیت آموزش اشاره شده و در فصل خاصی تحت عنوان ?توسعه مبتنی بر دانایی? در چندین مورد به اهمیت كیفیت آموزش در فرایند توسعه تاكید شده است.

بخش اول: بررسی مفاهیم

الف- کیفیت :كیفیت از جمله مفاهیمی است كه بیشتر در فعالیت های تولیدی و صنعتی مطرح و مورد توجه می باشد. مفهوم كیفیت فراگیر و مدیریت كیفیت فراگیر در سالهای اخیر در مطالعات مدیریتی جایگاه خاصی یافته است.در شروع بحث لازم است كه تعریفی از كیفیت ارائه گردد.

در لغت نامه دهخدا كیفیت،صفت ، چگونگی، چونی، چگونگی و حالت و وضعیتی كه از چیزی حاصل شده باشدمعنی شده است.

در فرهنگ معین ،كیفیت مترادف چگونگی و چونی آورده شده است.

در فرهنگ عمید،چگونگی ،چونی ،صفت و حالت چیزی دانسته شده است.

استاندارد صنعتی ژاپن كیفیت را مجموع مشخصه ها و یا عملكردهایی می داند كه رو شن میسازد تولید یا خدمت كاربرد معین خود را دارد یا نه .سازمان جهانی استاندارد كیفیت را مجموع ویژگی ها و خصوصیات یك فراورده یا طرقی كه نمایانگر توانایی آن در برآوردن خواسته های بیان شده باشد، می داند.یونسكو كیفیت در آموزش عالی را ?حالت ویژه? از نظام آموزش عالی میداند كه نتیجه یك سلسله اقدامات و عملیات مشخصی است كه پاسخگوی نیاز های اجتماعی در یك نقطه زمانی خاص می باشد.در مجموعه پیشرفت های جهانی در تضمین كیفیت در آموزش عالی كیفیت را مطابقت داشتن وضعیت آموزش عالی با استاندارد های از پیش تعیین شده میداند و یا كیفیت را مطابقت داشتن وضع موجود آموزش عالی با سیاست ، اهداف و انتظارات از آموزش عالی تعریف می كند.از دیدگاه مدیریت كیفیت فراگیر، كیفیت از دید عرضه كننده و تقاضا كننده هر دو مطرح است. عرضه كننده فرد یا بخشی است كه كالا یا خدمتی را تحویل می دهدو تقاضا كننده فرد یا بخشی است كه كالا یا خدمت را تحویل می گیرد. در این مقوله كیفیت از متقاضی شروع می شود و هر گونه توجه به كالا یا خدمت، بدون توجه به مشتری الزاما كیفیت را به دنبال ندارد. بنابراین باید نظر مصرف كنندگان و متقاضیان را جویا و از نیاز های آنان به خوبی آگاه شد و تولید یا خدمت را با توجه به آن نیاز ها ارائه كرد.طرفداران مدیریت كیفیت فراگیر معتقدند كه آنچه كیفیت كالا یا صنعتی را تضمین میكند میزان انطباق آن با نیازها و استانداردها و انتظارات مشتری است. اخیرا سازمان ها و شركت های تولیدی پیشاهنگ، تنها به رضایت مشتری بسنده نمی كنند، بلكه معتقدند باید مشتری خود را خوشحال و شاد كنند.نیاز های مشتری بر حسب عوامل مختلف سنجیده می شود. این عوامل و یا به تعبیر دیگر ابعاد كیفیت را می‌توان در قیمت، دوام، قابلیت اطمینان، تحویل به موقع كالا، خدمات پس از فروش، داشتن نشان استاندارد، شكل ظاهری، شهرت، ایمنی و تاثیر اجتماعی جستجو نمود.بدین ترتیب ملاحظه می شود كه كیفیت مفهومی چند بعدی است كه در آن قضاوت های ارزشی نقش عمده‌ای را به عهده دارد. به عنوان مثال كیفیت یك واحد آموزش عالی ممكن است از دید اعضاء هیئت علمی امر كیفیت را در ارتباط با مدارك علمی همكارانشان كه از دانشگاه های معتبر و مهم دریافت كرده اند ارزیابی نمایند، دانشجویان ممكن است كیفیت دانشگاه را به باور و تصور عمومی از دانشگاه نسبت دهند و هیئت رییسه اگر در یك دانشگاه غربی باشد ،كیفیت را به افزایش مداوم درآمد و اگر در كشورما باشد، از تعداد متقاضیان ورود به آن دانشگاه و امكانات، ساختمان و موقعیت دانشگاه و اینكه چه تعداد از اعضای هیئت علمی و فارغ التحصیلان آن دارای مشاغل مهم و بالاخص پست های سیاسی هستند، بدانند و عده ای نیز ممكن است كیفیت را با نوع فعالیت ها، تحقیقات ، خدمات ،تولیدات و انتشارات دانشگاه متناسب بدانند.البته لازم به یادآوری است كه در خصوص کیفیت آموزش عالی نیز نگرشهای متفاوتی در منابع سازمان یافته مدیریت آموزش عالی ملاحظه می شود كه از آن میان می‌توان به پنج نگرش عمده ذیل اشاره نمود:

۱- نگرش كیفیت تعالی مدار Transcendent Quality

۲- نگرش كیفیت تولید مدار Product ? based Quality

۳- نگرش كیفیت مصرف مدار User ? based Quality

۴- نگرش كیفیت استاندارد مدار Standard ? based Quality

۵- نگرش كیفیت ارزش مدار Value ? based Quality

---